Lögmannablaðið - 01.06.2009, Qupperneq 29

LÖGMANNABLAÐIÐ – 2 / 2009 > 29
máls og auk þess sem nafn lögmanns
hans er skráð utan á málsgögnin sem
afhent eru Hæstarétti við þingfestingu
málsins.
Með hliðsjón af þessu sýnist vart
nokkur skynsamleg ástæða til þess að
skylda stefnda, að viðlögðum réttinda-
missi, til að tilkynna Hæstarétti sérstak-
lega um það hvort vörnum verði haldið
uppi áður en mál er þingfest. Í velflest-
um áfrýjuðum málum er tekið til varna
og í þeim fáu sem ekki er tekið til varna
þá kemur það í ljós eftir þingfestingu, ef
stefndi kýs að skila ekki greinargerð og
hunsa varnir sem er afar fátítt. Þessi
lagaregla er því, að mínu viti, dæmi um
lagasmíð sem sé bæði gagnslaus og
íþyngjandi og má að ósekju leggja af.
Tölvupóstur bréf eða ekki?
Hitt álitaefnið í tengslum við 158. gr. er
svo túlkun Hæstaréttar á því hvernig
framkvæma skuli tilkynningar
samkvæmt ákvæðinu en þar hefur
rétturinn skorið sig úr öðrum dóm-
stólum landsins. Í ákvæðinu segir, eins
og áður er getið, að stefndi skuli
tilkynna Hæstarétti „bréflega“ um varnir
áður en mál skuli þingfest. Á tímum
rafrænna samskipta hefur þróunin verið
í þá átt , hvort heldur er í einkalífi eða
vinnu, að fólk notar æ meira tölvupósta
til samskipta í stað hefðbundinna
sendibréfa og símtala. Fyrir allöngu
síðan hófu héraðsdómstólar að senda
boðanir um þinghöld til lögmanna í
tölvupósti. Samkvæmt 92 gr. EML
skulu „ tilkynningar, sem dómari lætur frá
sér fara til aðila, birtar eða sendar honum
eða umboðsmanni hans á sannanlegan
hátt eftir ákvörðun dómara...“ Það er því
löngu orðið helgað að dóm ar ar telji
tilkynningar með tölvupóstum fullnægja
áskilnaði 92. gr. laganna um sannanlega
sendar tilkynningar til lögmanna og
aðila og gerir enginn ágreining um það
í dag,
Hæstiréttur hefur hins vegar neitað að
samþykkja tilkynningu um varnir
samkvæmt 158. gr. sem send er með
tölvupósti með þeim rökum að hún sé
ekki „bréfleg“. Hins vegar hefur rétturinn
fallist á að tilkynning sem send er til
hans með faxi (símbréfi á fínna máli)
fullnægi því skilyrði. Þó er í reynd
enginn munur á símbréfi og tölvupósti.
Hvorugt telst vera bréf í hefðbundnum
skilningi þess orðs og báðar aðferðirnar
byggja á rafrænum samskiptum Í fyrra
tilvikinu prentast rafræna sendingin
sjálfkrafa út þegar hún berst en í hinu
tilvikinu vistast sendingin á tölvu
viðtakanda.
Í greinargerð með 158. gr. segir m.a. að
„tilkynningar af þessum toga yrði að senda
með sannanlegum hætti, sbr. 92. gr. laga
um meðferð einkamála, og væri dóminum
lagt á vald hvernig það yrði gert hverju
sinni, til dæmis með símbréfi eða
póstsendri tilkynningu, en taka má fram
að það sama mundi gilda um aðrar
tilkynningar sem þyrfti að beina til
aðilanna eða lögmanna þeirra samkvæmt
ákvæðum frumvarpsins.“ Samkvæmt
þessu er gert ráð fyrir að allar
tilkynningar frá Hæstarétti til lögmanna
og aðila skuli vera að hætti 92. gr. EML
eins og þær kunna að vera hverju sinni.
Tilvísun til símbréfs eða póstsendinga
er aðeins í dæmaskyni og ber ekki að
skoða sem tæmandi talningu á lögleg-
um sendingarmáta. Í ljósi þess að
héraðsdómstólar nota tölvupóst til
tilkynninga samkvæmt 92. gr. EML er
bersýnilegt að engin lagaleg hindrun er
á því að lögmenn og Hæstiréttur geti
átt sambærileg samskipti með tölvu-
pósti.
Faxið sem ekki barst
Af hverju er ég að tjá mig um þetta? Jú,
fyrir nokkru tilkynnti ég Hæstarétti á
tölvupósti að ég tæki til varna í máli
fyrir stefnda. Ég fékk svar um hæl frá
skrifstofustjóra réttarins þar sem mér
var bent á að tilkynning með þessum
hætti væri ekki lögum samkvæmt. Í
samtali kom fram að aðeins póstbréf og
símbréf væru löglegur tilkynningarmáti
og sendi ég því símbréf í framhaldinu til
skrifstofustjóra Hæstaréttar með sama
texta og tölvupósturinn innihélt. Leið
svo og beið. Fékk ég í fyllingu tímans
bréf frá Hæstarétti, undirritað af
skrifstofustjóranum, sem var stílað á
lögmann áfrýjanda en í afriti til mín þar
sem lögmanninum var tjáð að ekki
hefði borist tilkynning frá stefnda um
varnir fyrir þingfestingu og áfrýjanda
heimilað að leggja fram viðbótargögn
áður en málið yrði dómtekið. Við
eftirgrennslan kom í ljós að símbréfið
mitt hafði ekki borist réttinum og
„lögleg“ tilkynning um varnir því ekki
komið tímanlega fram. Ekki kom þó til
þess að þessi ágreiningur færi í sérstak-
an úrskurð þar sem varnir voru heimil-
aðar af réttinum en óneitanlega sýnir
þessi atburðarrás hversu tilkynningar-
skylda 158. gr. og túlkun skrifstofustjóra
Hæstaréttar á ákvæðinu eiga skylt við
„bureaucratisma“ þar sem reglurnar
eru til reglnanna vegna.
Vonandi tekur Hæstiréttur upp sömu
notkun á tölvupóstum og héraðs-
dómstólarnir. Það er kominn tími til.
Það er líka löngu tímabært að ræði um
það hvernig auka megi rafræn samskipti
meðal lögmanna og dómstóla.
Stór verk lítið mál Skemmuvegi 4 / 200 Kópavogi / Sími 540 1800
Fax 540 1801 / litla@prent.is / www.prent.is