Hagskýrslur um skólamál - 01.01.1967, Síða 23

21
Þótt samanlögð tala bamanámsdaga hafi stöðugt farlð vaxandi á umræddu tímabili, virð-
ist þeim ekki hafa fjölgað í hlutfalli við tölu landsmanna frá árinu 1937, enda voru nem-
endur hlutfallslega flestir síðustu árin fyrir 1940, Aberandi er, að á þeim ái*umf sem hér
vun ræðir, eru námsdagar að meðaltali á barn langfæstir 1934/35. Orsökin er sú, að þennan
vetur voru skálar í Reykjavfk og vfðar lokaðir nokkum tfma vegna mislingafaraldurs, sem þá
gekk yfir, Hin lága tala námsdaga á bam í heimavistar- og farskólum sýnir, að þessir skól-
ar hafa alltaf verið a.m.k. tvískiptir.
8. Próf nemenda.
I öllum áður nefndum lögum um bamafræðsluna hafa verið ákvæði um próf. Samkvæmt þeim
hafa öll böm á hinum almexma skólaaldri, verið prófskyld, nema gildar ástæður hafi hamlað,
svo sem veikindi eða aðrar ástæður, sem nánar hafa verið skilgreindar f reglugerð. Þótt
skólahverfi hafi fengið undanþágu frá lögskipuðu skólahaldi, t.d, fyrir böm innan 10 ára
aldurs, hefur prófskyldan hvílt á öllum bömum á skólaaldri í skólahverfunum. I lögunvun
hafa verið ákvseði um lágmarkskröfur, sem gera skyldi til kunnáttu bama við lokapróf, eink-
um að því er varðar lestur, skrift og reikning. Til þess að fylgjast betur með, að þessum
kröfum vasri fullnægt, hefur verið komið á samramdum prófum íyrir öll böm á landinu í nokkr-
um helztu námsgreinum, og eftir að námsstjórar tóku til starfa, var þeim m.a. sórstáklega
falið að hafa eftirlit með prófum barna. Vorið 1929 var í fyrsta sinn haldið svo kallað
landspróf, og var það í móðurmáli og reikningi, on síðan voru hliðstæð landspróf haldin hin
næstu ár, og hafa verið prentaðar skýrslur vun þau íyrir árin 1930-37, fyrsta árið í fylgi-
riti Menntamála, en síðan í sérprentuðum skýrslum, sem Fræðslumálaskrifstofan gaf út.
I töflu 3A á bls. 40 em tölur þeirra baraa, er tólcu árspróf og fullnaðarpróf vorin
1921-30 á öllu landinu. I 4. töflu á bls.41 eru hliðstæðar, en ýtarlegri, upplýsingar vun
tölu prófbama fyrir vorin 1931-48, og fyrir vorin 1935-48 eru að auki sýndar tölur próf-
skyldra bama. I þessari töflu er prófskyldum bömum skipt eftir því, hvort þau hafa tekið
fullnaðarpróf, 12 ára eða eldri, fengið burtfararpróf, tekið árspróf eða ekki maott til prófs.
Hliðstæðar upplýsingar um próf bama em í töflum 7-12 fyrir hverja skólategund fyrir sig.
Eins og við mátti búast, er tala bama, sem luku prófi, nokkm hærri en tala nemenda
viðkomandi árs öll árin á umræddu tímabili, að undanskildu árinu 1940/41, en það vor féllu
próf niður i Reykjavík vegna brottflutning3 bama úr baaaum af völdum heirastyrjaldarinnar
síðari. Tölur prófskyldra barna hafa öll árin, sem þær em fyrir hendi, verið allmiklu
hærri en tölur skólaskyldra bama. Hvor tveggja þ&3si mismunur fer minnkandi, eftir þvi sem
líður á tímabilið. Eins og sést af töflum 7-12 gætir hans langmest í sveitum, farskólvun og
heimavistarskólum, og stafar það af þvi, að undanþágan frá skólaskyldu innan 10 ára aldurs
hefur nær eingöngu verið bundin við sveitirnar. Af þeim bömum, sem lokið hafa fullnaðar-
prófi hvert ár á tímabilinu 1930-48, hafa 10-15/“ að jafnaði verið I 12 ára árgangi, en böm
máttu taka fullnaðarpróf 12 ára (miðað við næstliðin árslok) ef þau höfðu náð tilskilinni
kunnáttu. Vorið 1948 hafa hlutfallslega flest böm lokið barnaskólanámi 12 ára, og stafar
það af breytingum þeim, sem komu með fræðslulögunum frá 1946. A þessu timabili hafa ár
hvert um 1-2 hundruð böm að jafnaði fengið btu t fararskirteini án prófs. Flest hafa þessi
böra verið .1934, eða 267 talsins, en fæst vorið 1931, 43 talsins. Að meðaltali hafa þessir
nemendur verið nokkuð innan við lOfi af tölu nemenda, sem útskrifuðust hvert ár.
I 9. yfirliti eru nemendur flokkaðir eftir meðaleinkunn við fullnaðarpróf árin 1920/
21-1929/30,1 föstum skólum annars vegar og í farskólum hins vegar. Við samanburð á einkunn-
vun verður að gæta þess að munurinn stafeir ekki eingöngu af mismunandi kunnáttu nemendanna,
beldur einnig af því, að mælikvarðinn við einkunnargjöfina hefur ekki alls staðar verið sá
sami. líliðstæuar upplýsingar um einkunn nemenda við fullnaðarpróf eru ekki fyrir hendi fyrir
árin eftir 1930.
I 10. yfirliti eru sýnd veikindaforföll skóla- og prófbama árin 1937/38-1947/48, en
samsvarandi upplýsingar em ekki til fyrir árin þar á undan.