Vestfirðir - 26.11.2015, Side 4

4 26. Nóvember 2015
VESTFIRÐIR
19. TBL. 4. ÁRGANGUR 2015
ÚTGEFANDI: Pressan ehf. Kringlunni 4-6, 103 Reykjavík. ÁBYRGÐARMAÐUR: Björn Ingi
Hrafnsson, netfang: bjorningi@pressan.is, AUGLÝSINGASTJÓRI: Ámundi Ámundason sími 824-
2466, netfang, amundi@fotspor.is. AUGLÝSINGAR: Sími: 578-1190 & netfang: auglysingar@
fotspor.is. RITSTJÓRI: Kristinn H. Gunnarsson, sími: 892-7630 og netfang: kristinn@kristinn.is.
UMBROT: Prentsnið. PRENTUN: Landsprent, 3.400 eintök. DREIFING: Íslandspóstur.
FRÍBLAÐINU VESTFIRÐIR ER DREIFT Í 3.400 EINTÖKUM
Á ÖLL HEIMILI OG FYRIRTÆKI Á VESTFJÖRÐUM
Ísfirðingurinn Kristín Þorsteinsdóttir kom heim frá EM á Ítalíu í sundi einstaklinga með Downs einkenni sem fimmfaldur Evrópumeistari. Hún setti tvö heimsmet og átta sinnum Evrópumet. Eftir fyrra heimsmetið
knúsaði hún mömmu sína og sagði við hana í geðshræringu: takk fyrir að
eignast mig.
Vansköpun eða alvarlegur sjúkdómur
Óafvitandi hitti Kristín Þorsteinsdóttir naglann beint á höfuðið. Það er
ekki sjálfsagt mál að fóstur með Downs heilkenni fái að þroskast og fæðast.
Landlæknisembættið og Landsspítalinn ýta því mjög að verðandi foreldrum
að láta skima fóstur fyrir litningagöllum. Í hverri frumu mannslíkamans eru
22 pör af litningum auk kynlitningapars. Stundum verða frávik í sköpunar-
verkinu og þegar litningapar nr 21 hefur þrjá litninga kallast það þrístæða 21
og veldur Downs heilkenninu. Opinberu stofnunum er ekki vel við Downs.
Landlæknisembættið hvetur til þess í dreifibréfi að skimað verði fyrir því og
Landspítalinn annast framkvæmdina með þeim árangri að árunum 2007-
2012 greindust 38 tilvik og og í öllum tilvikum lauk meðgöngunni með fóst-
ureyðingu. Á Íslandi fæðast aðeins 2-4 börn árlega með Downs heilkennið
samkvæmt upplýsingum blaðsins Vestfirðir.
Afstaða Landlæknisembættisins og Landspítalans byggist á því að fóstur
með Downs heilkenni eru skilgreind sem vansköpuð eða haldin alvarlegum
sjúkdómi þar sem fóstureyðingarnar eru heimilaðar með vísun til lagagreinar
9, tölulið 2b í lögun nr 25/1975. Það fer ekki á milli mála hvernig læknar
skilagreina Downs og afstaða þeirra er ákaflega neikvæð.
Heilbrigðir öðru vísi einstaklingar
Afstaða landssamtakanna Þroskahjálp og áhugafólks um Downs heilkennið er
á allt annan veg. Þau líta á einstaklinga með Downs sem heilbrigða einstaklinga
sem eru vissulega öðru vísi en fjöldinn. Bent er á að heilsa þeirra sé yfirleitt góð
og það sem upp kemur sé að jafnaði meðhöndlanlegt með nokkuð auðveldum
hætti. Lífslíkur einstaklinga með Downs eru nú 60 ár en voru aðeins 9 ár árið
1930. Þroskahjálp segir á heimasíðu sinni að það sé ekki verkefni heilbrigð-
isyfirvalda að leita að lágri greind í móðurkviði. Samtökin telja óeðlilegt að
heilbrigðisstarfsmenn einir ákvarði hvernig þessum málum er skipað og segja
það samfélagsins og kjörinna fulltrúa að móta stefnuna. Foreldrar stúlku með
Downs spyrja í blaðagrein á síðasta ári hvort hér sé opinber hreinsunarstefna
sem Ísland hafi innleitt með afburða árangri og spyrja hver hafi tekið ákvörðun
um þessa „sérstæðu fósturskimun“. Fyrrverandi formaður félags áhugafólks
um Downs heilkennið segir að það sé ekkert skelfilegt að eignast barn með
Downs heilkenni og segir að spyrja megi hvort það sé siðferðilega rétt að
sigta út og eyða fóstrum.
Hæpinn lagagrundvöllur
Bent er á að fósturskimunar- og eyðingarstefnar hvíli á hæpnum lagalegum
grunni. Í lögum um málefni fatlaðra segir að taka skuli mið af alþjóðlegum
samningum sem íslensk stjórnvöld hafi gengist undir. Í Mannréttindasátt-
mála Evrópu sem lögfestur var hér árið 1994 er kveðið á um réttinn til lífs
og bann við mismunun. Ísland er aðili að sáttmála Sameinuðu þjóðanna um
um réttindi einstaklinga með fatlanir þar sem mælt er fyrir um virðingu fyrir
fjölbreytileika og viðurkenningu á fötluðu fólki sem hluta af mannlegum
margbreytileika og mannkyni. Ísland er líka aðili að samningi Sameinuðu
þjóðanna um réttindi barnsins. Í opinberum gögnum er hvergi að finna neinn
haldbæran rökstuðning fyrir mismunun né heldur finnst hvorki tangur né
tetur af vandaðri stefnu sem hvílir á siðferðilegum grunni sem sæmileg sátt
er um. Siðfræðistofnun Háskóla Íslands hefur ekki tekið málið til meðferðar
og ekki mótað neina afstöðu.
Eins og staðan er og hefur verið um áratugaskeið fara læknar með úrslitavald
og stefnumörkun í þessum málum. Á einum stað er afstaða þeirra kölluð
mannkynsbótastefna. Um það er mikill ágreiningur gerður af hálfu samtaka
aðstandenda einstaklinga með Downs heilkennið og hafa þau ítrekað farið
fram á opinbera umræðu um þessa „hreinsunarstefnu“. Þær óskir hafa hingað
til mætt daufum eyrum heilbrigðisyfirvalda. Mál er til komið að þjóðfélagið
taki við sér og manni sig upp í umræðu og stefnumörkun á forsendum lífs-
ins og rétts einstaklingins og setji læknastéttinni viðeigandi skorður. Afrek
Kristínar Þorsteinsdóttur og ummæli hennar eru góður útgangspunktur.
Kristinn H. Gunnarsson
Evrópumeistarinn
sem fékk að lifa
Leiðari
VESTFIRSKA VÍSNAHORNIÐ
Georg Jón Jónsson, bóndi á Kjörseyri
við Hrútafjörð hefur vísnaþáttinn. Svo
vill til þegar verið er að búa þáttinn til
prentunar eru sagðar fréttir í morgun-
útvarpinu af miklum bruna á Selfossi.
Svo vel fór að enginn skaði varð á fólki,
en Georg Jón var fyrir skömmu með
hugann við annan eldsvoða á Suður-
landi, á Berþórshvoli forðum tíð og
leggur fram þessa söguskýringu:
Þegar Bergþórshvoll stóð í báli
brunnin var þekja og skáli
bóndinn sig lagði
en Bergþóra sagði:
Ung var ég gefin Njáli.
Víkur sögunni nú að öðrum ófrið,
Landsdómsmálaferlin, þar sem Geir
Haarde mátti verja hendur sínar. Ei-
ríkur Jónsson orti um þau og niður-
stöðu dómsins:
Landsdómur leikþáttinn skapaði
hjá landsmönnum virðingin hrapaði.
En réttlætið er
rangsnúið hér
því ráðherrann vann bæð´i og tapaði.
Indriði Aðalsteinsson, bóndi á
Skjaldfönn þurti að fara í haust til
Ísafjarðar og láta búa bíl sinn til vetr-
araksturs. Þar var honum sögð saga af
tilsvörum Þorbjörns á Garðsstöðum
í Ögursveit. Bjössi var spurður að því
hvernig honum litist á að „stórvinur“
hans og nágranni Halldór Halldórs-
son í Ögri væri fluttur suður og
orðinn oddviti Sjálfstæðismanna í
Reykjavík. Eftir nokkra umhugsun
svaraði hann : fer ekki allt rusl
suður. Að sögunni lokinni var Ind-
riði krafinn um vísu um atburðinn.
Hún kom um hæl:
Úr bílum gagnlegt hirðir helst,
En hugsar minna um ruður.
Því allt það sem ónýtt telst
fer, eins og Halldór, suður.
Indriði hefur staðið í stórræðum
þetta haustið. Öllu fénu hefur verið
komið fyrir í fóstur til vors á nokkrum
bæjum í Tungusveitinni í Strandasýslu
og sjálfur er Indriði kominn til vetr-
ardvalar í Hveragerði hjá konu sinni.
Um það yrkir Indriði:
Auðga tekur anda minn
allt sem hér um slóðir finn.
Kætir líka kallinn sinn
Hveragerðisdrottningin.
Varla var Indriði Aðalsteinsson
kominn á Suðurlandsundirlendið
þegar hann fór að hugsa til Guðna
Ágústssonar og vildi minna formann
Orðunefndar á loforð um að nefndin
skeri úr um hæfi útrásarvíkinginsins
Sigurðar Einarssonar til þess að bera
fálkaorðuna eftir fangelsisdóm. En fátt
hefur frést af efndum.
Gefin loforð, engin efnd.
Allt með hefð og vana.
Áfram sefur orðunefnd.
Ekkert vekur hana.
En Guðni Ágústsson mun ekki vera
innan seilingar. Samkvæmt nýjustu
fréttum er hann kominn til Kanarí til
vetrardvalar.
Ef sómanum er siglt í strand
og sessið aðeins flórinn.
Yfurgefur Ísaland
Orðunefndarstjórinn.
Hér á Traðarstígnum er hins vegar
kominn fannhvítur vetur og ekkert
til Kanaríveðurfar. Framundan er að-
ventan með sína töfra og tilhlökkun.
Ekki fleira að sinni. Bestu kveðjur
Kristinn H. Gunnarsson
Svavar Knútur í Edinborg
Síðastliðinn fimmtudag hélt trúba-dúrinn Svavar Knútur tónleika í Edinborgarhúsinu. Tónleikar hans eru hvorttveggja í senn, tónlistar-flutningur og uppistand. Svavar Knútur flutti nýtt og eldra efni, meðal annars af nýjum diski sínum Brot. Ágætlega var mætt eins og meðfylgjandi myndir bera með sér.