Feykir - 19.12.1990, Qupperneq 12

12 FEYKIR 45/1990
Fyrsta sjóferðin mín með þilskipi
Frásðgn Bjarna Jónssonar frá Hrauni í
Sléttuhlíð. Skráð af Þorsteini Matthíassyni.
H eimili mitt var
skammt frá sjó, enda var
sjórinn minn besti félagi. Eg
var tíu ára að mig minnir,
þegar fósturmóðir mín, Indíana
Sveinsdóttir, vakti mig með
kossi snemma morguns og
sagði að nú væri mál að
vakna, kvíærnar væru komnar
á rás út af túngarðinum
eitthvað út í buskann.
Eg nuddaði stírurnar úr
augunum, klæddi mig í
skyndi, l'ékk niér í sarpinn og
brauð í nestið. Eg vissi svo
sem hvað til stóð því að
hjásetan var mitt skyldustarf
jafnvel þó að ég hataði fátt
eins mikið og þessar rollur
sem ekkert voru nema
hrekkir og sauðþrái.
Þegarég kom út á hlaðiðsá
ég Víðnes-Foru vera að
hverl'a niður í fjöru og eins og
vanalega eltu hinar. Hún
Fora var vön að hugsa um
allt l'éð á heimilinu.
Eg ráfaði niður í Búðargilið,
sá ærnar kýla vömbina af
iðgrænum kjarna sem óðum
rak og safnaðist í kesti í
fjörunni.
Það var vndislegt veður,
ærnar voru önnum kafnarog
ég hafði góðan tíma til að sjá
mig um. Það var unaðslegt að
dvelja á þessum stað, láta
morgunsólina strjúka sér um
vangann, hlusta á heillandi
klið æðarkollunnar sem
virtist vera albúin að fórna
lífi sínu fyrir litlu börnin sín
sem af unggæðingshætti
busluðu fram og aftur, skriðu
upp á bakið á henni og
steyptu sér kollhnís í sjóinn
til að ná í æti.
Skammt frá mér var selur
sem synti forvitnislega kringum
skerin, langaði auðsjáanlega
til að fá landfestu og hvíla sín
lúnu bein, en hafði eitthvert
veður af mér sem ofjarli
sínum. En ég var hræddur við
þessa tegund sjávardýra því
að fóstra mín hafði sagt mér
að ef þeir hefðu sand undir
hreifunum væru þeir lljótir
að hlaupa og gætu grandað
börnum.
U mhverfis mig ang-
aði allt af lífi. Allir virtust
una vel hag sínum nema ég.
En hvað var að? Gat nokkur
haft það betra sérstaklega á
þessu augnabliki? Skvldi
fólkið við heyannirnar hafa
það éins gott, það sem þurfti
dag eftir dag að berja
skrælnaðar þúfurnar, eða
öfundaði ég kannski kvíærnar
sem hal'ði verið stíað frá
lömbunum og sviptar öllu
frelsi með því að hafa ódælan
strák alltaf á hælunum?
Nei, sannarlega öfundaði
ég hvorugt þetta en einhver
brennandi þrá greip huga
minn í sambandi við sjóinn.
Hann hafði að vísu heillað
mig áður en aldrei eins og nú.
Skipið sem fór fyrir framan
bakkann með tvo báta í togi
átti sterkastan þátt í því, að
mig langaði til að vera orðinn
stór og geta tekið þátt í því
starfi sem fram fór á sjónum.
Tengslin milli mín og
skipsins þennan dag voru svo
sterk, að mér fundust slög
vélarinnar berja í takt við
hjartað í brjósti mér, mennirinir
á sjónum voru einu mann-
verurnar sem ég vildi líkjast
— og ég hét því að verða
sjómaður.
,A.rin liðu tíðindalaust
að mestu. Eg var orðinn
sextán ára þegar ég réðst á
hákarlaskip frá Akureyri
,,Flink” að nafni. Það var 26
smálestir að stærð, vélarlaust
með seglum.
Ekki hirði ég um nöfn
skipverja annarra en þeirra
sem ég tel koma eitthvað við
sögu. Skipstjórinn hét Björn
Jónsson frá Karlsstöðum í
Fljótum, nokkuð á sjötugs-
aldri, besti viðkynningar-
maður og lista sjómaður.
Stýrimaðurinn hét Guðnuindur
Benediktsson, hann var
ungur og lítt reyndur en
góður félagi. Hásetarnir voru
tíu eða alls tólf á skipinu.
Við lögðum af' stað frá
Haganesvík seint að kvöldi
með fióabát sem gekk milli
Skagafjarðar og Eyjafjarðar.
Ferðin gekk að óskum enda
gott veður og hvergi komið
við á leiðinni. Rennt var að
brvggju á Akureyri klukkan
tvö daginn eftir og þustu allir
skipverjar um borð í þetta
blessað skip. sem átti að
verða okkar fijótandi heimili.
Það stóð á stórum malar-
kambi og hafði verið þar
síðan um miðsumar. Á
meðan hásetarnir voru að
velja sér legurúm í lúkarnum.
stóð ég eins og glópur á
dekkinu og var aðvirða fyrir
mér hina risastóru og
sterklegu bvggingu skipsins.
Það var ekki laust við að ég
fyndi til minnimáttarkenndar
ef við þyrftum að róa þessari
hafborg nteð árum, því að ég
sá enga vél og engin segl,
aðeins beran og grútugan
skipsskrokk. Eg snaraðist
of'an í lúkarinn og heyrði mér
til ángægju að karlarnir rifust
um að fá mig fyrir rekkju-
naut. Mér datt í hug að
gaman væri að vera í svona
miklu yfirlæti hjá þessum
miklu mönnum — annars
komst ég að því seinna að
þetta var ekki af einskærri
umhyggju fyrir mér heldur
hitt að ég var yngstur og
allþröngar tveggja mann
kojur í skipinu og þá
kannski hægt að ganga á
minn rétt frekar en hinna. En
ég held að þessi hugmynd
þeirra um mig hafi ekki ræst
og verður síðar að því komið.
D aginn eftir varfarið
að útbúa skipið og það kom í
minn hlut og fieiri viðvan-
inga að draga að það sem með
þurfti. Aðrir slógu undir
seglum, stungu saman kaðla,
spýttu mórauðu og örguðu á
okkur, sérstaklega mig, með
svona fyrirskipunum: ,,Þú
þarna pjakkur, réttu mér
jómfrúna á bóndikkanum”.
Satt að segja kom mér
kvenfójk ekki í hugá þessum
stað. Eg stóð og glápti á
manninn, hélt hann væri
sjóðandi vitlaus. ,,Þú ert
asni”, hvæsti gamli maðurinn
um leið og hann stóð upp og
gekk fram þilfarið og kom
með eitthvað í hendinni sem
líktist snældusnúð. Nú þetta
var jómfrúin til sjós, hugsaði
ég. Mérvarekki meiraen svo
um karlinn. Eg hljóp og
snerist fyrir hina sem vissu
mikið og gátu allt. Um kvöldið
fóru allir félagar mínir á
hersamkomu. Það þótti
nauðsynlegt að kasta af sér
áhyggjum og hversdagsþrasi
til þess að komast í guðlegt
Bjarni Jónsson frá Hrauni.
samband við menn sem
kunnu hin réttu tök á
eilífðarmálunum, ekki síst ef
þetta skyldi verða okkar
síðasta ferð hér megin grafar.
Á fimmta degi var skipið
sett fram. Mér fannst
skipasmiðurinn og setningar-
stjórinn, Bjarni Einarsson.
gera sannkallað kraftaverk.
Enda þótt hann væri ekki
einn við alla þess galdra
stjórnaði hann verkinu. Við
höfðum einnig verið lög-
skráðir þennan dag og eftir
þeim pappírsgögnum mátti
enginn fara frá skipinu nema
með leyfi skipstjóráns. Þetta
braut ég í fyrstu til aðstorka
þessum siðavöndu postulum
og gerði ég það í skjóli þess að
skipstjórinn var sérstaklega
beðinn fyrir mig og þá hélt ég
mér liðist allt. En það fór á
annan veg, samt var hann
mér mjög góður og gegndi ég
honum af virðingu en ekki
þrælsótta.
Unt kvöldið tókum við út
það sem með þurfti til
skipsins og varallttilbúiðum
miðnætti. Ég svaf illa um
nóttina en hafði veður af þvi
að fara ætti klukkan átta
næsta niorgun og það brást
ekki. því að mótorbátur rauf
þögnina með vélarskrölti og
þá var ekki lengur til setu
boðið. Festar skipsins voru
losaðar, húfum var veifað í
kveðjuskyni og báturinn dró
skip okkar léttilega frá
bryggju í austurátt.
Þegar kornið var fram á
miðjan fjörðinn gaf skipstjór-
inn skipun um að báturinn
skyldi sleppa okkur. Því næst
var öllum seglum tjaldað.
stórsegli, messa, fokku, klýfur
og toppum og suðaustan
fjallaþeyrinn bar okkur mjúk-
lega út Eyjaljörð.
Skipstjórinn hélt um
taumstýrið. tók ofan höfuð-
fatið og sagði okkur að lesa
Faðirvorið. Allir sem einn
fórum við í viðeigandi
stellingar og tautuðum eitt-
hvert hrafi úr bæninni og
blessuð sólin hellti ylgeislum
sínum yfir hvers manns
höfuð svo sem í þakklætis-
skyni fyrir það að við
skyldum sýna þessa viðleitni.
Eftir bænina fengum við
okkur árbítinn. hver maður
hafði skrínukost nema hvað
við höfðum sameiginlega
máltíð einu sinni á dag, sem
oftast var baunir og brimsalt
rollukjöt, en einstöku sinnum
fengum við saltfisk og
vatnsgraut í ofanálag. Ég
hafði fengið mér svolítinn
hænublund, þegar ég kom
fram að lúkarsgatinu varmér
sagt að búið væri að skipta
vöktum. Ég hafði lent á
skipstjóravaktinni og átti
hún nú törn á dekki.
Maðurinn sem fram í kom
var blautur og sagði farir
sínar ekki sléttar því að
komið var drif. Skipið
hallaðist nokkuð á bakborða
því allhvasst var en sjólítið.
Ég gat í hvorugan fótinn
stigið fyrir monti að vera
komin í þennan gulhvíta
danska búning sem hafði
þann eiginleika að halda
vatni. Aldrei hafði ég áður
gengið járnaður, því skeifur
voru undir stígvélunum
(hælunum) og hatturinn féll
að höfðinu eins og flís við
rass. Já, ég var fær í fiestan
sjó. Það var ætlun mín að
ganga til hlés aftur á skipið
þar sem félagar mínir stóðu í
þéttum hnapp eins og undir
stuitubaði. Skipstjórinn kallaði
höstuglega til mín og sagði að