Feykir - 16.12.1992, Blaðsíða 8

8FEYKIR 44/1992
„Kertajólin sterk í minningunni"
Bragi Guðmundsson sem skrifaði bókina Héraðsstjórn
í Húnaþingi lætur hugan reika til daganna í Holti
*
„Eg man það ekki upp á ár en minnir að hafí verið
‘65 sem keyptur var Ijósamótor eins og víða tíðk-
uðust í sveitum til að raflýsa íbúðarhús og útihús.
Ég er fæddur 1955, þannig að til 10 ára aldurs hélt
ég kertajól ásamt mínu fólki í Holti. Jólatréð var
heimatilbúið, smíðað úr tré og svo var reytt sortu-
lyng og það látið mynda greinarnar, síðan settar á
þær kertaspennur fyrir vaxkerti og við hátíðlega
athöfn á aðfangadagskvöld voru síðan ljósin
tendruð á trénu. Þetta er ansi fjarri þeim jólatrjám
sem maður sér núna og eftir á er ég ekki fjarri að
kertajólin sé það sem er sterkast í minningunni,
núna þegar maður er á kafí í rafmagninu.
Veiturafmagn kom svo seint hjá okkur í Svína-
dalnum, ekki fyrr en 1970. í Húnaþingi sem víðast
annars staðar átti rafvæðingin sér fyrst stað í
þéttbýlinu, ekki var óalgengt að rafmagnið væri
lagt fram hjá sveitunum”, segir Bragi Guðmunds-
son sagnfræðingur og menntaskólakennari á Akur-
eyri. Bragi skrifaði bókina Héraðsstjórn í Húna-
þingi sem út kom í haust og væntanlega verður í
jólapökkum Húnvetninga fyrir þessi jól.
Bragi Guðmundsson sagnfræðingur og Jón ísberg formaður
ritnefndar við útkomu sögu héraðsstjórnar í Húnaþingi í haust.
Við börnin fengum ekki oft
að fara niður á Blönduós, þó
aó ekki væru nema 30 kíló-
metrar þangað, en alltaf einu
sinni fyrir jólin var skroppið í
kaupstaðinn, og það var mikil
hátíð fannst okkur. Þá var sest
upp í rússajeppann gamla og
þegar bærinn birtist kom hann
okkur fyrir sjónir sem stórborg
mcð öll þessi rafmagnsljós.
Það var hjá okkur eins og
ábyggilega víða fram til sveita
að það var ekki fyrr en á Þor-
láksmessukvöld sem farið var
að skreyta. Jólin í Holti voru
sveipuð hátíðleika, það var
alltaf dansað í kringum jóla-
tréð heima og hönd í hönd
söng fjölskyldan jólalögin",
sagði Bragi þegar blaðamaður
Feykis hringdi í hann fyrir
nokkrum dögum og nálægð
jólanna barst í tal, en annars
var erindið að spyrja Braga
hvernig honum hafi líkað það
viðfangsefni að skrifa sögu
héraðsstjómar í Húnaþingi.
Gaman að kynnast sínu
næsta nágrenni að nýju
„Ég naut þess, hafði virki-
lega gaman af þcssu allan tím-
ann. Ég vann þetta náttúrulega
mest á sumrin og það fór
mikill tími í gagnaöflun og
ritun bókarinnar. Maður er
auðvitað þarna að skrifa um
sitt hérað og í raun endurnýja
kynni sín við það, þar sem ég
fór alfarinn aó heiman um
tvítugt, og hafði reyndar marga
vetur fyrr verió burtu í skólum.
Það var mjög skemmtilegt að
kynnast sínu næsta nágrenni að
nýju og öórum hlutum héraðs-
ins sem ég þekkti ekki mikið
áður, t.d. þekkti ég lítið til á
Skaga og reyndar í Svartárdal-
num einnig.
Þegar nær dró í tímanum
kom til sögunnar fólk sem ég
þekkti eða hafði heyrt talað
um, en fyrr var fjallað um ein-
hverja sem jafnvel tengdust
mér, ellegar maður var að upp-
götva fjölmargt fólk sem
maður vissi ekki um, hugsanir
þess og gerðir, og það er líka
mjög spennandi þegar sögu-
slóðin er ekki framandi og
atburðir verða ljóslifandi.
Kom eitthvað á óvart við
ritun bókarinnar?
„Það er ekki gott að svara
því. Ég hafði áður skrifað
kennslubók fyrir framhalds-
skóla með öðrum, sem notuð
er í nær öllum framhalds-
skólum landsins í dag og heitir
Uppruni nútímans og er
íslandssaga 19. og 20. aldar.
Þegar ég skrifaði þá bók þurfti
ég að setja mig mjög vel inn í
söguna frá 1830, og þetta
auðvitað létti mér verkið geipi-
mikið, því ég vil meina að ég
hafi verið kominn býsna vel
inn í þjóðarsöguna. Þannig af
hinum stærri málum, þá t.d.
vissi ég fyrir hvenær gott var í
ári eða vont, hvenær vegir
voru lagði, hvenær síminn
kom o. sv. frv.
Flóinn fylltist af ís á
skammri stundu
Jú!, það sem kom mér mest
á óvart í þessu hvað viðvíkur
þessari sögu, er hvaö harðindin
á níunda tug síöustu aldar voru
geysilega mikil í Húnavatns-
sýslu, og ég er með kafla um
það í bókinni. Harðindi voru
svo mikil að amtmaður, Páll
Briem, sagði ljóst að Húna-
vatnssýsla hefði orðið verst úti
í tjórðungnum. Það hcfur lengi
legið það orð að harðindin
hefðu orðið mest í Þingeyjar-
sýslum, en mér þykir líklegt að
það stafi að því að Þingcyingar
hafi rannsakað meir sína sögu.
En lýsingamar úr Hrútafirði og
síðan ástandið í Engihlíðar-
hreppi og Vindhælishreppi, og
reyndar í Kirkjuhvamms-
hreppi, sýna að ástandið var
aldeilis ótrúlegt. Ég birti
reyndar eina lýsingu eftir
Daníel Jónasson á Þórodds-
stöðum í Hrútafirði, sem mér
fannst ótrúlega sterkt, og þctta
cndar með hrcinu gjaldþroti
Engihlíðarhrepps sem sagði
sig á sveit, en það vildi bara
enginn taka hann á sveit. Veit
ekki dæmi, en þykir sennilegt
að þetta hafi ekki verið síðra á
Ströndum. Það sem gerir þetta
svona slæmt hjá Húnvetn-
ingum er hvað Húnaflóinn er
opinn og Vestfjarðarkjálkinn
nær langt til norðurs. Hann
krækir á allan hafís sem
þangað kemur og þetta stomiar
inn allan fjörð, inn allan flóa,
og ég uplifði það t.d. tvo vetur
á Reykjum í Hrútafirði að það
bara kjaftfyllti fjörðinn af ís á
örfáum klukkutímum.
Mér fannst líka mjög
gaman að endumýja kynni við
fólk í Húnavatnssýslu, eftir að
hafa verið búsettur fjarri í
hálfan annan áratug. Ég hafði
til að mynda mjög gaman af að
ræða mörg mál við Þorstein
föðurbróður minn á Geithömr-
um, sem lést reyndar í haust.
Ég gat spurt hann rnjög margs
og einnig Guðrúnu konu hans,
en hún er ættuð utan af Skaga,
systir Lámsar í Neðranesi. Það
var alveg náma að komast að
fólki og spyrja það um fólk
sem er látið og um liðna
atburði. Þetta fólk gat sagt mér
alveg ótrúlega hluti sem komu
til nota í bókinni og annað
varð að minni persónulegu
skynjun sem vonandi kemst til
skila, sem meiri nálgun við
efnið.
Eins fannst mér alveg
gullvægt að kynnast þeim
sýslumannshjónum, Þórhildi
og Jóni. Það er verulega gott
fólk, óncitanlega sérstök og
ákaflega hjálpsöm. Jón er
mikill ákafamaður, með ákveðnar
skoðanir á öllu, framkvæmda-
maður, ekki maður lognmoll-
unnar. Ég mundi segja að með
Jóni Isberg verði genginn, einn
af þessum síðustu gömlu
sýslumönnum, sem voru raun-
verulegir héraðshöfðingjar, en
við hafa tekið alltof margir
„byrókratar“ sem ég kalla,
menn sem eru hreinir em-
bættismenn en ekki fram-
kvæmdamenn", sagði Bragi að
endingu.
pJii
K
lIIH
SKINY * SKINY * X-TEENS * KIDDY
★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★

L
i£n
Góður fatnaður til jólagjafa
Dúllukjólar og margt fleira
í mjúka pakkann
VERSLIÐ HEIMA!
VISA - ÍURO-SAMKORT
J
2JIHJ
FELAGARI

ur verður
11*
1
Fundarefni
Dg uppsögn
STJÓRNIN