Feykir - 08.02.1995, Blaðsíða 4

4 FEYKIR 6/1995
Sölvabræður
Minningabrot
Fjölskyldan í Sölvahúsi, myndin er tekin í ársbyrjun 1934. Frá vinstri í efri röð Marías, Kristján,
Albert, Sveinn, Sölvi, Örn og Jónas. Fremri röð, Kristín, Sölvi og Stefanía.
í byrjun nýs árs verður nokk-
urs konar endursköpun. Nýtt
líf, nýir tímar. Arið að baki, síð-
asta skref þess, sem tilheyrir
liðnum árum og öldum.
Straumur kynslóðanna liggur
um þessa elfi.
Liðið ár var um margt sér-
stætt sem mörg önnur, bundið
vegferð hvers og eins. Einum
var það sárt, öðmm uppspretta
gleði og farsældar. Margir vom
kvaddir hinstu kveðjum. í þeim
hópi voru Sölvabræður. Á
rösku ári kvöddu fjórir þeirra,
aldnir orðnir og saddir lífdaga.
Allir þessir bræður settu svip á
öldina í bænum okkar undir
Nöfum. Líf þeirra verður, þegar
frá líður, eins og mælistika um
mannlífið á Króknum á tuttug-
ustu öld. Þeir vom hver á sinn
hátt hluti þeirrar kjölfesm, sem
hverju samfélagi er nauðsyn.
Ætíð til taks og þátttakendur í
því sem að höndum bar.
Ég átti þess ekki kost að
kveðja þessa vini mína og kunn-
ingja sem vert væri, en vil nú
minnast þeirra með fáeinum
minningabrotum.
Kristjáni Sölvasyni kynntist
ég íýrst og var þá mjög ungur.
Hann var vélgæslumaður í
gamla sláturhúsinu við Freyju-
götuna, en þar í kring var enda-
laus uppspretta leikja og gleði
ungmenna, sunnan ár. Það var
viss lífsgleði sem fylgdi Kidda í
öllum hans störfum en þó djúp
alvara og gætni í bland. Mikið
var um svinghjól og reimar sem
gátu reynst ungum forvitnum
sálum skeinuhætt.
Kiddi hafði góða gát á þegar
ungir drengir komu í forvitnis
heimsóknir. Hann var ótrúlega
snöggur og röskur til allra verka
þegar svo bar við, nánast sveif
um gólfin. Á góðum stundum
sýndi hann okkur flikk flakk,
sem ekki var leikið eftir honum.
Hann var því búinn miklum og
góðum hæfileikum íþrótta-
mannsins og bjó að því alla æfi.
Hann var lágvaxið snarmenni.
Frægar voru danssyrpur hans á
gömlu dönsunum í Bifröst í
svörtu lakkskónum sem urðu
tákn þess glæsilegasta sem sást í
dansi á fjölum Biífastar. Syrpur
Kidda og Siggu Ögmundar vom
frægar.
Kiddi hafði afburðahæfileika
sem skákmaður, var náttúru-
bam, fór sínar eigin leiðir og
hafði sérstæðan stíl sem fól í sér
þrautsegju og hugmyndaauðgi,
ásamt gætni. Einn skákfélaga
hans var Sveinn Þorvaldsson
sem fórst í des. 1935 með vél-
bátnum Nirði en Sveinn var á
þeim tíma talinn einn fremsti og
efnilegasti skákmaður íslands.
Það er ljóst að á þeim tíma var
vösk sveit efnilegra skákmanna
hér á Króknum.
Tveim áratugum síðar varð
Kiddi einn af lærimeisturum
mínum í skák. Kynslóðabil var
lítið sem ekkert þrátt fyrir rösk-
lega 30 ára aldursmun. Kiddi
var skákfélagi minn í nærri þrjá
áratugi með nokkurm hléum.
Sveitakeppnir við Húnvetninga,
Eyfirðinga og Akureyringa urðu
ógleymanleg skákferðalög.
Sveitakeppnir UMSS voru gef-
andi og tengdu menn vináttu-
böndum um allan fjörð. Við
tefldum lengi saman í sveit
Tindastóls. Kiddi og Ingólfur
heitinn Agnarsson vom kjölfest-
an í sveitinni um langa hríð.
Baldvin Kristjánsson, Pálmi
Sighvats og fleiri ungir menn
þóttu snemma 1 iötækir og
mynduðu sterkar skáksveitir
með þeim eldri.
Frægar urðu margar sneirur
sem teknar vom þegar farið var
í frystihólfin á Eyrinni eftir kjöt-
meti og komið við í salnum hjá
þeim Sölvabræðmm. Frægastar
verða líklega skákir þeirra
bræðra við Skarphéðinn á Gili
en þá urðu oft miklar sviptingar
og tilbrigði og ýmislegt varð
fleygt. Friðrik Jens héraðslækn-
ir átti ófáar ferðimar sunnan af
Sauðárhæðum, bæinn endilang-
ann á Eyrina til þeirra Sölva-
bræðra og var þá oft teflt mikið.
Manntaflið skóp góða vináttu
milli þeirra. Glæsilegasta skák-
mót sem haldið hefur verið á
Króknum var minningarmót um
Svein Þorvaldsson árið 1957.
Skákstjóri var Ami Þorbjöms-
son.
Á því móti kom fram afar
glæsilegur skákmaður Jónas
Halldórsson frá Leysingjastöð-
um. Kiddi var í fremstu röð
okkarmanna. Skáklíf Húnvetn-
inga og Skagfirðinga bjó lengi
að þessu móti raunar allt til
dagsins í dag. Margar stærri
sveitakeppnir fóm fram á vorin.
Seinni árin tók Kiddi sauðburð-
inn fram yfir skákina, enda
bestu árin í skákinni að baki.
Minningamar sem bæjarbúar
eiga af Kidda á túninu sínu meó
æmar í halarófu á eftir sér, em
eftirminnilegar. Ærnar voru
vinir hans og félagar engu síður
en svo margt fólk í bænum.
Kiddi var í raun hlédrægur mað-
ur og dulur, ekki framgjam, en
afar traustur vinur vina sinna.
Hrókur alls fagnaóar á góðum
stundum. Kristján var ókvæntur
og bamlaus.
Sveinn Sölvason gekk syngj-
andi á góðviðrismorgnum fram
hjá heimili mínu á leiðinni í
fjósið. Vaknaði ég gjaman við
þennan mikla söng. Djarf-
mannleg framkoma Sveins í
mínu ungdæmi þótti oft gott
dæmi um hve Skagfirðingar
væm glaðir í hjarta á góðum
stundum.
Sveinn var allt í senn maður
mikillar lífsgleði og djúprar al-
vöm. Hann var nágranni minn
allan minn uppvöxt og vinnufé-
lagi hjá Fiskiðjunni tvo sum-
arparta. Góður nágranni. Á
íúllorðinsámm varð hann félagi
minn og hollvinur um marga
hluti þegar alvara lífsins tók við.
Heimilisbragur hjá Sveini og
Margréti var til mikillar fyrir-
myndar og góðar dyggðir hafð-
ar í fyrirrúmi, t.d. kartöflurækt-
in, einstök eins og listgrein. Á
Skagfirðingabraut 15 stóðheim-
ili Sveins í nærri sex áratugi.
Fjölmargir vom í sambýli við
Svein og fjölskyldu hans á neðri
hæö hússins, enda húsið mjög
notalegt og þótti rúma tvær fjöl-
skyldur auðveldlega. Vinir fjöl-
skyldunnar Eyþór Stefánsson
tónskáld, kona hans Sigríður
Stefánsdóttir og dóttir þeirra
Guðrún bjuggu þar um skeið
eða þar til þau fluttu í hús sitt
Fögmhlíð. Þá var Guttormur
Oskarsson og hans fólk þar í
nokkur ár eða þar til fjölskyldan
flutti sig að númer 25 við sömu
götu.
Á númer 15 var traustasta
vígi Samvinnuhreyfingarinnar
og Framsóknarflokksins í
Skagafirði öllum og þó víðar
væri leitað. Báðir urðu Sveinn
og Guttormur forystumenn
Framsóknarflokksins þó leiðir
skildu í flokksstarfinu. Traustir
samvinnumenn og samherjar
vom þeir alla tíð. Sigurlaug Jósa-
fatsdóttir, tengdamóðir Sveins,
var hluti fjölskyldunnar og bjó
með henni þar til hún lést. Sig-
urlaug var merkiskona.
Sveinn var einn þeirra sem
mynduðu fasta kjamann á Eyr-
inni. Stebbi Kemp, Gunnar á
Kleif, Sigfús Guðmunds, Valdi-
mar Péturs og Sveinn vom hjá
Fiskiðjunni, því trausta fyrir-
tæki, með jarlinn Martein Frið-
riks á skrifstofunni næstum eins
og léttadreng. Bræðumir Sölvi
og Kiddi í vélasalnum og Frið-
vin Þorsteins ókrýndur konung-
ur og kjölfesta sláturhússins.
Mundi Gulla og Maggi Sig. sáu
svo um húsakostinn. Þetta var
traust og gott samfélag. Fyrsta
kynslóðin sem sá á bak atvinnu-
leysinu og hafði stöðuga vinnu.
Næg atvinna í bænum breytti
samfélaginu úr blönduðu sjávar-
og landbúnaðarþorpi í iðnvædd-
an nútíma bæ. Það er margt
gott sem horfið hefúr úr mann-
lífinu við þær breytingar allar.
Líf Sveins Sölva og fjölskyldu
hans bar merki gamals og nýs
tíma. A effi ámm Sveins hægði
um hjá honum en hann var oft-
ast í garóinum sínum að huga
að blómum sínum og jarðar-
gróða og fylgdist í leiöinni með
mannlífinu en allra leiðir lágu
um Skagfirðingabrautina. Það
áttu margir tal við hann. Gátu
ekki sleppt því aö staldra við,
samfundimir vom gefandi.
Söngurinn, lífsgleðin og
spilamennskan fylgdu Sveini
alla tíð þar til heilsan bilaði.
Um áttrætt urðu umskipti sem
reyndust honum erfið. Okkar
síðasta samtal var nokkrum
dögum fyrir andlát hans. Hann
tók mér sem fyrr með þeirri
hlýju og alúð sem hann ætíð
sýndi mér. Sveinn var vörpu-
legur maður, sterkbyggður og
fylginn sér til verka. Hann var
tilfinningaríkur, að sumu leyti
með viðkvæma lund, en þó
harður af sér og óvílinn. Sveinn
var vinsæll maður og vel látinn
svo sem önnur systkyni hans.
Sveinn og Margrét kona hans
eignuðust þrjú böm sem upp
komust.
Sölva Sölvasyni kynntist ég
svo til jafú snemma og Kristjáni
bróður hans. Sölvi var mikið
valmenni, en hlédrægur og
hafði sig lítt í ffammi. Hann var
hæglátur í allri framgöngu en þó
hláturmildur á góðum stundum.
Mér er minnisstætt er hann og
Lilja Jónsdóttir vom að draga
sig saman og Lilja keyrði gamla
búnaðarfélags Farmalinn á túni
föður síns. Það var stund mik-
illar gleði og hláturs. Á þeim
sama stað ók ég vélknúnu öku-
tæki í fyrsta skipti en faðir minn
vann með Farmalinn á þessu
vori.
Sölvi og Lilja byggðu bú sitt
í Kirkjuklaufinni af þeirri al-
kunnu snyrtimennsku og mynd-
arbrag sem einkenndi þau hjón.
Hús þeirra og garður varð bæj-
arsómi. Sölvi missti konu sína
langt um aldur ffam og varð það
honum mikið áfall. Þau vom
bamlaus.
Sölvi var vel á sig kominn til
líkama og sálar, svipaði mjög til
vaxtarlags með Sveini bróður
hans. Sölvi gekk til allra verka
af fumleysi og þeirri festu sem
einkenndi alla hans ffamgöngu.
Söngmaður var hann góður s.s.
önnur systkyni hans. Man ég
hann, Kristínu og Svein í
kirkjukór Sauðárkrókskirkju
undir styrkri stjóm vinar þeirra
Eyþórs Stefánssonar. Öll syst-
kynin höfðu háar, skærar raddir,
bræðumir vom miklir tenórar.
Sölvi Sölvason f. 24.10.1914. d. 19.06.1993.
Maríus Sölvason f. 21.11.1917. d. 24.03.1994.
Sveinn Sölvason f. 22.09.1908. d. 12.10.1994.
Kristján Sölvason f. 05.09.1911. d. 29.11.1994.