Feykir - 18.12.2002, Blaðsíða 14

14 FEYKIR 44//2002
Ömmur hafa alltaf nógan tíma
Agnar á Miklabæ rifjar upp bernskuminningar vestan frá Bolungavík
Ég er að vestan eins og kannski
flestir vita. Ég er uppvaxinn í Bolunga-
vík og þar hófst líf mitt. Ég er fæddur
í heimahúsi eins og þá þótti eðlilegt.
Hún amma mín fóstraði mig fyrstu
mánuði ævi minnar og þess vegna hef
ég líklega svo lítið tímaskyn. Ömmur
hafa nefhilega alltaf nógan tíma, það er
gott að hafa lítið tímaskyn. Reyndar er
konan mín stundum pirruð á mér á
sumrin þegar ég kem inn á sumardegi
og tel mig vera að koma í kaffi en þá
er klukkan kannski að verða sjö. Ein-
hver sagði að ég ætti að sjá hvað tíman-
um liði með því að horfa á sólina, en ég
hef verið lengi að ná áttunum hér í
Skagafirðiog ætlaég ekki að reyna að
lýsa angist minni þegar ég var hér
fyrsta sumarið mitt fákunnandi í véla-
stússi og hafði aldrei bakkað með vagn.
Hann Stefán nágranni minn var þá oft
að segja mér til þegar ég bakkaði inn í
hlöðuna og upplýsingamar , sem ég
fékk vom kannski „örlítið austar“ eða
„talsvert vestar“ eða „koma beint suð-
ur en stefna þó örlítið í austur“. Þetta
var erfitt fyrir mann, sem hvorki haföi
náð áttum né kunni að bakka með
vagn.
En þetta var nú útúrdúr.
r
Eg man fyrst eftir mér þegar ég var
barn, liggjandi í vöggu. Ég man hvað
það var gott að vera bam; maður þurfti
ekki einu sinni að hafa áhyggjur af því
að setjast upp. Ein sterkasta minning
mín er af vori, vori í þorpi og þessari
finu vorlykt, sem hvergi er til nema í
litiu þorpi. Og þessi lykt af vori bland-
aðist lykt af tjöm. Þegar karlamir fóru
að tjarga bátana að neðan þá var vorið
komið.
Þetta var heimur okkar strákanna.
Ég man varla eftir því að það hafi nein-
ar stelpur verið til, þegar ég var bam,
nema auðvitað systur mínar, en það var
nú bara eitthvað sem var.
Ég var snemma notaður í sendiferð-
ir og fast á hverjum morgni var að
sækja mjólkina, eins og það var kallað.
Heima hjá mér voru til tveir brúsar, sá
litli og sá stóri. í minningunni vom
þetta ógnar gímöld og þung; ég sá
þessa brúsa fyrir tveimur árum og þetta
voru smá brúsar, 2 lítra og 4 lítra. Ég
man að stundum var mjólkin skömrnt-
uð, kannski hálfúr lítri á bam og ekkert
fyrir fúllorðna. Þetta vom góðir dagar
og létt að bera mjólkina heim. Svo var
að sækja brauðið. Það var bakari heima
i Bolungavik og það var langt að labba
til hans. Ég man að stundum stalst
maður til að kroppa í endann á rúg-
brauðinu á heimleiðinni, fékk alltaf
áminningu en sagan endurtók sig alltaf,
lyktin var svo lokkandi.
r
I minningunni fór ég í skóla á eðli-
legum tíma og varð strax læs og fór að
lesa mér til gagns. Ég nefndi þetta við
móður mina fyrir fáum ámm, hvað ég
væri hissa á allri þessari sérkennslu,
fólk væri svo seint að verða læst en
þetta hefði ég strax orðið læs. „Guð
hjálpi þér að segja þetta, Agnar minn,
við héldum að þú ætlaðir aldrei að
verða læs og heföir sjálfsagt aldrei orð-
ið það nema af því við fengum hann
Kitta Kitt. til að kenna þér. Mig rámaði
í þetta. Kitti Kitt. var gamall aflaskip-
stjóri í Bolungavík, sem einn daginn
fékk þá köllun að höggva allar endum-
ar, sem Einar Guðfinnsson átti og
hætta sem skipstjóri. Hann útvíkkaði
köllun sína og fór að segja tomæmum
nemendum til í lestri. Hann hafði í
hendi ptjón og hálfhvíslaði stöfúm og
síðan orðum í eyra manns og svo þeg-
ar lestrinum var lokið las hann fyrir
mann tvær blaðsíður úr bókinni Kári
litli og Lappi. Ég varð sem sagt læs
með bandpijóns sérkennslu.
r
Eg er alinn upp á ffamsóknarheim-
ili og þeir voru fáir í Bolungavík, sem
studdu þann flokk. Ami, vinur rninn á
Marbæli, verður alltaf glaður, þegar ég
segi honum þetta. Ég veit ekki hvort
það er vegna þess að hann er svo hissa
að frétta að það skuli hafa verið til
ffamsóknarmenn í Bolungavik eða
kannski er hann feginn því að ég skuli
einhvem tíma hafa lifað eðlilegu póli-
tísku lífi. En þar sem ég var sonur
ffamsóknarmanns var ég látinn bera út
Tímann. Það var vont starf, Bolungavík
orðin nokkuð stór bær og langt á milli
ffamsóknarhúsa og borgað visst fyrir
hvert blað. Svo fékk maður þijú auka-
blöð, sem maður mátti selja en það
gekk auðvitað aldrei. Þá var að reyna
að skipta við blaðberana, sem bám út
hin blöðin. Þeir sem bám út Moggann
vildu auðvitað ekki skipta , en sá eini
sem var til viðræðu um viðskipti, var á-
gætur vinur minn, sem bar út Alþýðu-
blaðið. Mér fannst reyndar að Tíminn
setti ofan við að vera skipt fyrir Al-
þýðublaðið, en það var þó skárra en að
þurfa að henda öllum aukablöðunum.
Þegar ég var bam, sá ég einu sinni
Þjóðviljann. Við strákamir sáum hann
hjá Karvel Pálmasyni, sem þurfti á
tímabili að kaupa hann af því hann
studdi alltaf Hannibal. Ég man þetta
skírt þótt síðan séu liðin 40 ár, en við
héldum að blaðið væri hættulegt og
þorðum ekki að snerta það; svona vor-
um við bláir í þann tíð.
Ég hef alltaf haft gaman af jafhrétt-
ismálum enda orðið fyrir barðinu á
þeim allt mitt lif. Ég á mér uppáhalds-
umræðu um jafnréttismál. Hún er ffá
hjónum, sem ég var í sveit hjá þegar ég
var ungur. Konan fór seinna að vinna í
ffystihúsinu og fór í bónusvinnu, eins
og það var kallað. Ég spurði hana
hvernig henni líkaði. ,,Æ, ég veit það
ekki, þær em hálfvitlausar þessar kerl-
ingar, þær láta eins og þær eigi enga
fyrirvinnu."
Bóndi hennar vildi leggja eitthvað
til málanna og sagði: „Heyrðu, góða
mín, ég hef nú meira að segja heyrt að
á sumum heimilum sé það orðið
þannig að karlamir em sjálfir famir að
taka til föt á sig og ákveða í hveiju þeir
ætla að vera. Hvemig heldurðu að þér
litist á ef ég færi að fara sjálfúr inn í
skáp og taka til föt á mig?“ „Ég mundi
nú bara halda að þú værir orðinn mgl-
aður og þyrftir að komast til læknis,“
svaraði konan.
Mér finnst stundum að Bolvíkingar
hafi verið ffamarlega í því, sem nú em
kallaðar heildstæðar lausnir. Hér á ég
við menntamálin. Við vomm í stórum
bekk, 23 böm og þar af tíu óþekkir
strákar. Eitt árið var ágæt og mæt kona
fengin til að kenna okkur söng einu
sinni í viku. Við stákamir létum illa og
á þessum vanda var tekið af festu og
við strákamir voru reknir úr söngtím-
um allan veturinn eftir bara tvo söng-
tíma. Þetta þótti sjálfsagt og það eina
sem raunhæft væri að gera i stöðunni.
Foreldrarnir sögðu kannski: „ Ja, það
var nú leiðinlegt að ekki skyldi hægt að
hafa strákana í söng. Ég man eftir öðm
atviki. Þá var ég að hefja enskunám og
eftir mánuð var haldið próf og þeir sem
náðu ekki 5 vom látnir hætta. Þetta var
nokkuð umdeild ráðstöfún, en látið
kjurt liggja. Ég man að ég og félagi
minn urðum voða sárir, fengum báðir 5
og urðum að halda áffam enskunámi.
Ég held að þessi enskueinkunn sé sú
einkunn, sem ég hef orðið óánægðast-
ur með í lífinu.
Heima í Bolungavík voru menn
hallir undir guðdóminn og tóku þau
mál alvarlega. Manni nokkrum fædd-
ist sonur á aðfangadag jóla. Hann tók
þetta sem bendingu, fór og hitti prest-
inn og sagði honum að sig langaði til
að skíra drenginn Jesú Krist. Prestur-
inn var fúllorðinn með reynslu af lífinu
og gat sannfært manninn um að það
gæti orðið erfitt fyrir bamið að heita
þetta þótt nöfnin væm góð. Varð úr að
drengurinn var vatni ausinn og látinn
heita Bjami Kristján. Þegar Bjami varð
fúllorðinn, var hann oft kallaður svona
í gamni Jesú Bjami.
Bolungavík, bærinn vinalegi fyrir vestan þar sem Agnar ólst upp.