Hagskýrslur um manntöl - 01.01.1975, Blaðsíða 6

Formáli höfundar author's preface.
Urvinnsla gamolla manntalsgagna með nýjum hætti getur leitt til aukinnar þekkingar okkar a
félagslegum og mannfjöldafræðilegum aðstæðum í þjóðfélaginu. Tilkoma nútíma tækni til vélvinnslu
gagna hefur skapað ný viðhorf á þessu sviði, og framfarir á mannfjöldafræði á seinni árum koma hér
einnig við sögu.
1 þessu riti eru birtar, í töfluformi, niðurstöður tölfræðilegrar úrvinnslu á manntali, sem tekið
var á Islandi árið 1729. Persónulistar þessa manntals voru mikilvægt tæki til prófunar á tölvuvinnslu-
kerfí, sem höfundur liafði í smíðum til úrvinnslu á manntölum. Reiknistofnunin NEUCC við Tækni-
háskóla Danmerkur lét í té ókeypis tölvuþjónustu til verksins.
Hagstofa Islands gaf árið 1960 út töfluhefti um manntalið 1703 og var þar um að ræða mikilvægt
framlag til úrvinnslu og töflusetningar á gömlum manntalsgögnum. Rit það, er hér birtist, er í þakkar-
skuld við þetta rit Hagstofunnar og aðallega á tvennan liátt, annars vegar í sambandi við tildrög að
töku þessara manntala, og liins vegar var úrvinnslunni hagað þannig, að unnt yrði að bera saman töl-
fræðilegar niðurstöður 1703 og 1729. Vegna skorts á tölfræðilegum upplýsingum um breytingar mann-
f jöldans á öndverðri 18. öld (ekki er unnt að gera sér tölfræðilcga mynd af íslenskri fjölskyldu fyrr en
um 1785), er litið svo á, að djúptæk athugun á sennilegu samspili inannfjöldaþátta á þessu tímabili
liggi utan við ramma þessa verks. Ahersla er einkum lögð á að athuga uppruna þessara tveggja mann-
tala, samband þeirra innbyrðis og heimildagildi.
Höfundur þakkar herra Kristjáni Eldjárn, forseta lslands, fyrir að hafa greitt götu þessa verks,
og Hagstofu Islands fyrir vandaða þýðingu og útgáfu ritsins. Prófessor P. C. Matthiessen las uppkast
ritsins og lagði skerf til þess í gagnlegum viðræðum. Höfundur ber einn ábyrgð á villum og öðm því,
sem áfátt kann að vera.
Hans Oluf Hansen.
Tölfræðistofnun Hafnarháskóla.
Author’s Preface.
Re-processing of historical census forms may add considerably to our knowledge of human social
and demographic structures. Sucli efforts have been greatly facilitatcd with the advent of modern
electronic computing technology and recent developments in population research.
In this work is presented a collection of statistical tablcs worked up from the Icelandic population
census of 1729, which served as an important test material at the development of an electronic data-
system for processing of census forms. The computing center at the Teclmical University of Denmark,
NEUCC, gencrously and free of charge put tlie necessary computing facilitics at tlie disposal for the
project.
A pioneer work in re-processing of historical census information was completed by Hagstofa
íslands in 1960 when a collection of statistical tables based on the general population census of 1703
was issued. Tlie prescnt collection is indebted to the 1703 collection mainly for two reasons, íirstly
because of the connection between tlie gcnesis of tlie two censuses, and secondly the 1729 tables have
been shaped to allow statistical comparisons of basic socio-demographic structures in about 1703 and
1729. Due to tlie absence of information on the movements of the Icelandic population in the early
18th century — family reconstitution is infeasible in Iceland prior to c. 1785 — a well-evidenced
discussion of the probable interplay of the demographic components in that period is deemed out of
scope of this work. Specificly emphasized aspects are the genesis of the 1703 and 1729 censuses, tlieir
mutual relations, and their value as sources.
It remains for the author to express liis gratitude to the President of Iceland, Mr. Kristján Eldjárn,
for his promotion of this project, and to Hagstofa Islands for careful translation and edition of the
work. Prof. P. C. Matthiessen read an earlier draft of the manuscript and contributed with instructive
diseussions. The autlior is solely responsible for any crror or shortcoming.
Hans Oluf Hansen.
Institute of Statistics, Copenhagen University.