Þjóðmál - 01.09.2008, Page 31

Þjóðmál HAUST 2008 29
þeirri. spillingu,. að. þeir. sem. fyrir. eru. í.
réttinum.hvetji.kunningja.sína.til.að.sækja.
um“ .10.Þá.benti.Jón.Steinar.Gunnlaugsson.á.
það.í.fyrrnefndu.erindi.sínu.að.til.að.fá.fram.
vandað. og. málefnalegt. mat. á. umsækjend-
um. um. stöðu. hæstaréttardómara. mætti.
koma.á.fót.sérstakri.umsagnarnefnd ..Hann.
sló. þó. varnagla. og. sagði. að. menn. skyldu.
samt. muna. að. rangindi,. kunningjagæska.
og. önnur. ómálefnaleg. sjónarmið. eru.
jafnvel. líklegri. til. að. verða. til. í. nefndum.
svonefndra.fagmanna,.sem.enga.ábyrgð.bera.
á.ákvörðunum.sínum,.heldur.en.hjá.þeim.
sem. ákvörðun. á. að. taka. og. bera. ábyrgð. á.
henni .11
Höfundur. Reykjavíkurbréfs. Morgun-
blaðsins. vildi. að. farin. yrði. svipuð. leið.
og. við. val. á. dómurum. við. hæstarétt.
Bandaríkjanna,. þar. sem. þjóðþingið. veitir.
umsagnir. um. dómaraefni .. Margir. gætu.
ætlað. að. með. slíkri. aðferð. yrði. ýtt. undir.
átök.um.val.á.dómurum ..Hins.vegar.verður.
ekki.fram.hjá.því.litið.að.alþingismenn.eru.
lýðræðislega. kjörnir. fulltrúar. þjóðarinnar.
og. umsagnarréttur. Alþingis. gæti. þvert.
á. móti. orðið. til. þess. að. sátt. næðist. um.
skipan. hæstaréttardómara .. Alltént. er. ljóst.
að. við. ríkjandi. skipulag. verður. ekki. unað.
til. lengdar,. enda. getur. sjálfval. dómara. á.
verðandi. samstarfsmönnum. vart. talist.
samrýmast. hugmyndum. um. nútímalega.
stjórnskipun .
Að.lokum
Ljóst. er. að. engar. fyllilega. hnökralausar.aðferðir. eru. til. við. mat. á. hæfni. ein-
staklinga. til. embætta .. En. sá. háttur. sem.
hafður. er. á. við.val. á.hæstaréttardómurum.
er. slíkum. annmörkum. bundinn. að. vart.
verður.við.unað ..Sjálftímgandi.Hæstiréttur.
er. í.anda.ævafornra.stjórnlyndishugmynda.
Platóns. þar. sem. spekingar,. jafnvel.
álitnir. „óskeikulir“,. meta. hæfni. verðandi.
samstarfsmanna.sinna ..Slíkar.aðferðir.leiða.
augljóslega. til. fábreyttara. mannvals. en.
ella.og.þess.að.önnur.viðhorf. fái. ráðið. för.
við. skipan. manna. en. hæfni. viðkomandi.
til. að. gegna. starfanum .. Jafnvel. með.
þeim. afleiðingum. að. menn. sem. ekki. eru.
þóknanlegir. hinum. þaulsætnu. dómurum.
séu.beittir.rangsleitni ..
Hellislíking. Platóns. er. nefnilega. ekkert.
nema. líking. líkt. og. bent. hefur. verið. á .12.
Hinir. „óskeikulu“. vitringar. sem. berja.
frummyndirnar. augum. eru. ekki. síður.
breyskir.en.fjöldinn.sem.Platón.sá.fyrir.sér.
að.sæti.hlekkjaður.á.höndum.og.fótum.og.
mændi.á.skuggamyndir ..Fram.hjá.því.verður.
heldur.ekki.litið.að.í.þessari.hugsýn.Platóns.
felst. megn. mannfyrirlitning. –. trú. á. æðri.
menn.af.tiltekinni.gerð ..Saga.alræðisstefna.á.
tuttugustu. öld. skyldi. því. vera. oss. til.
aðvörunar.í.þessum.efnum .
Tilvísanir
1.Platón:.Ríkið ..Eyjólfur.Kjalar.Emilsson.þýddi ..
Hið.íslenska.bókmenntafélag,.Reykjavík ..1997,.502.
C–518.B .
2.Eyjólfur.Kjalar.Emilsson:.„Inngangur“ ..Platón:.
Ríkið ..Fyrra.bindi ..Hið.íslenska.bókmenntafélag,.
Reykjavík ..1997,.bls ..47 .
3.Galbraith,.John.Kenneth:.Iðnríki okkar daga ..Hið.
íslenska.bókmenntafélag,.Reykjavík ..1970,.bls ..115 .
4.Platón:.Ríkið,.503.A .
5.Benda.má.á.ágætar.vangaveltur.um.þetta.efni.í.
bók.Hannesar.Hólmsteins.Gissurarsonar:.Hvar á
maðurinn heima?.Hið.íslenska.bókmenntafélag,.
Reykjavík ..1994,.bls ..39 .
6.„Reykjavíkurbréf“ ..Morgunblaðið,.11 ..ágúst.2007 .
7.Jón.Steinar.Gunnlaugsson:.„Skipun.hæstaréttar-
dómara ..Er.breytinga.þörf?“ Tímarit lögfræðinga ..Júlí.
2006,.bls ..194 .–195 .
8.Sama.heimild,.bls ..196 .
9.Magnús.Thoroddsen:.„Umsögn.Hæstaréttar.
Íslands“ ..Morgunblaðið,.22 ..september.2004 .
10. „Reykjavíkurbréf“ .. Morgunblaðið,. 11 .. ágúst.
2007 .
11.Jón.Steinar.Gunnlaugsson:.„Skipun.hæstaréttar-
dómara ..Er.breytinga.þörf?“,.bls ..198 .
12.Hannes.Hólmsteinn.Gissurarson:.Hvar á
maðurinn heima?,.bls ..27 .
.
Mjög. athyglisvert. hefur. verið. að.fylgjast.með.þróun.mála.í.Rússlandi.
eftir. aldamót .. Upp. úr. rústum. Sovéska.
sambandsríkisins. er. að. rísa. 140. milljón.
manna. ríki. sem. lætur. sífellt. meira. að. sér.
kveða.á.alþjóðavettvangi ..Um.þessar.mundir.
selja.Rússar.svipað.magn.af.olíu.og.Saudi-.
Arabía.og.tvöfalt.meira.gas.en.Norðmenn ..
Mikil. sala,. samhliða. síhækkandi. olíu-. og.
gasverði,. ásamt. hækkandi. verði. á. öðrum.
hráefnum. sem. Rússar. selja,. hefur. fært.
rússneskum. stjórnvöldum. meiri. fjármuni.
en.nokkru.sinni.fyrr ..
Þá. hefur. þróun. rússneskra. innanríkis-
mála. vakið. spurningar,. en. hægt. og. mark-
visst. hafa. núverandi. valdhafar. tekið. til.
sín. alla. stjórnartauma. í. landinu .. Þannig.
eru. ríkisstjórar. allra. 89. sjálfstjórnarríkja.
sem. mynda. samsbandsríkið. Rússland,.
nú. valdir. af. Rússlandsforseta,. en. um. þá.
var.kosið. áður ..Þá. eru.það.menn.úr. sama.
flokki,. sem. hafa. forsetaembættið. í. hendi.
sér,.eru.með.aukinn.meirihluta.í.Dúmunni,.
fulltrúadeild. rússneska. þingsins,. og. með.
aukinn. meirihluta. í. efrideild. þingsins ..
Þannig.geta.valdhafar. í. raun.gert.það.sem.
þeim. sýnist .. Fyrir. utan. að. halda. um. alla.
þræði. stjórnkerfisins. hafa. þeir. yfirráð. yfir.
öllum.stærri.fjölmiðlum.í.landinu ..
Eftir. fall.Sovétríkjanna,.ákváðu.mörg.af.
fyrrverandi. ríkjum. þeirra. að. mynda. sam-
veldi. sjálfstæðra. ríkja. (á. ensku. Comm-
onwealth. of. Independent. States. (CIS)) .. Í.
samveldinu. eru. Hvíta-Rússland,. Kazakh-
stan,.Uzbekistan,.Tajikistan,.Kyrgizstan,.Ar-
menía,. Azerbaijan,. Georgía,. Moldavía. og.
Úkraína ..Túrkmenistan. gerðist. aukaaðili. á.
tíma.Saparmurat.Niyazov,.en.líklegt.má.telj-
ast.að.með.nýjum.forseta.verði.landið.að.nýju.
aðili.að.samveldinu ..Nýlega.hefur.Georgía.
lýst.því.yfir.að.landið.muni.ganga.úr.sam-
tökunum. eftir. átökin. um. Suður. Ossetíu ..
Rússar. hafa. beitt. sér. mjög. til. að. hafa.
áhrif. í. þessum. fyrrverandi. lýðveldum.
Sovétríkjanna .. Gas-. og. olíusölu. þeirra. er.
þannig.háttað.að.þau.selja.framleiðsluna.til.
rússneskra.fyrirtækja,.sem.síðan.selja.orkuna.
aftur.til.annarra.landa ..Þá.eru.rússnesk.olíu-.
og. gasfyrirtæki. að. hasla. sér. völl. víða .. Til.
dæmis. var. Gazprom,. olíu-. og. gasfyrirtæki.
undir. stjórn. rússneska. ríkisins,. að. kaupa.
olíuhreinsistöðvar. í. Serbíu. og. á. Ítalíu .. Þá.
eru.Rússar.að.ljúka.samningsgerð.í.Nígeríu.
um.olíuvinnslu ..Rússnesk. fyrirtæki. eru. að.
koma.sér. fyrir. í. lykilstöðum.í.orkuvinnslu.
um.allan.heim ..
.Hráefnisöflun.og.sala,.sérstaklega.á.olíu.
og.gasi,.hefur.að.mestu.snúist.um.þrautnýt-
Júlíus.Sigurþórsson
Rússneski.björninn
er.vaknaður