Þjóðmál - 01.12.2007, Side 53

Þjóðmál VETUR 2007 5
yrði.um.fyrirsjáanlega. framtíð.bundin.við.
gengisþróun,.sem.ákveðin.væri.af.markaði.
eða/og. stjórnvöldum. annars. lands. út. frá.
skilyrðum. ólíkra. atvinnuvega. og. markaða.
þess,. ekki. síst. ef. það. býr. við. tiltölulega.
stöðnun. að. tiltölu. við. öran. hagvöxt. og.
stórstíga. aukningu. auðlindanýtingar.
okkar .
Hagstjórnartökin..
Enda.þótt.upptöku.framandi.gjaldmiðils.sé. bægt. frá. með. skýrum. almennum.
rökum,. ríkir. stöðug. spenna. yfir. beitingu.
hárra. stýrivaxta. til. að. hemja. þenslu,.
og. stendur. hún. í. vegi. fyrir. almennum.
skilningi.og.samstöðu.til. lausnar.vandans.
og. mun. halda. áfram. að. geta. af. sér.
delluhugmyndir.um.töfralausnir,.sem.ekki.
taka. til. róta. vandans .. Lengi. hefur. ljóst.
verið,. að. markaðsgengi. myndað. af. heild.
gjaldeyrisviðskipta. hentar. ekki. ætíð. sem.
jafnvægisgengi. utanríkisviðskipta. með.
vörur.og.þjónustu,.sem.leiði.til.þjóðhags-
lega. æskilegs. viðskiptajafnaðar. út. frá.
viðhorfi.til.lengri.tíma ..Fjármagnsviðskipti.
og. þar. með. eignatilfærslur. yfirskyggja. þá.
hinar. eiginlegu. viðskiptahreyfingar,. til.
dæmis. vegna. þess. að. nýting. innlendra.
auðlinda. freistar. erlendra. fyrirtækja. og.
fjármagnseigenda .. Slíkt. innstreymi. er.
jafngildi. innlendrar. þenslu. af. opinberum.
hallarekstri. eða. eyðsluhneigð. einkaaðila ..
Hefur. því. lengstum. þótt. nauðsynlegt. að.
hemja.þá.ásókn.og.skrúfa.aðeins.hæfilega.
frá. „auðlindakrananum“. til. viðunandi.
jafnvægis .. Til. þess. hefur. að. undanförnu.
ekki.verið.hafður.uppi.nægur.viðbúnaður,.
samhliða. því. að. allar. gáttir. frjálsra. fjár-
magnshreyfinga. höfðu. verið. opnaðar .. Þó.
ber.að.viðurkenna,.að.einstakur.vandi.fólst.
í.stærð.Kárahnjúkavirkjunar.og.álbræðslu,.
sem.álitin.voru.ódeilanleg.í.framkvæmd ..
Hagstjórnarkerfið. er. þannig. sniðið,. að.
Seðlabankinn. er. síðasta. varnarlína. gegn.
verðbólgunni.með. stýrivexti. á. eigin. lána-
fyrirgreislu. að. megintæki. og. er. skylt. að.
beita.þeim.til.að.vinna.upp.þann.slaka,.sem.
önnur.stjórnarsvið.hafa.sleppt.framhjá.sér ..
Fullnusta.þessarar.skyldu.á.litlum.skilningi.
að.fagna,.og.vextirnir.taldir.áhrifalitlir.en.
jafnvel. illir. í. sjálfu. sér,. að. því. leyti. sem.
þeir. virka .. Hér. er. um. mikla. einsýni. og.
þröngsýni. að. ræða .. Stýrivextir. falla. að.
vísu. sjálfir.á. takmarkaðar.misvægisstærðir.
í. mynd. fjárskorts. og. ráða. sem. betur. fer.
ekki. hæð. almennra. vaxta,. heldur. stefnu.
breytinga.á.þeim ..Vaxtasviðið,.fjármagns-
stærðirnar. í.heild. sinni,. er.hins.vegar. svo.
vítt. og. alhliða,. að. vextirnir. leysa. mis-
vægisvanda. eftir. mörgum. leiðum. og. þar.
með.öflugum.heildaráhrifum,.t ..d ..greiðslu-.
og.viðskiptahalla.út. á. við.með. löðun.fjár.
til.landsins.og.hömlun.útstreymis,.sem.er.
fljótvirkari.leiðin,.auk.hægvirkari.áhrifa.til.
minni. eyðslu. og. innflutnings. og. losunar.
mannafla.til.að.sinna.útflutningi ..Að.því.er.
snýr.að.verðbólgu,. eru.hliðstæð. skil.milli.
fljótvirkra.áhrifa.um.fjármagnshreyfingar.á.
gengið.og.frá.því.um.vog.innfluttra.gæða.
á. verðlagið,. en. seinvirkari. á. verðmyndun.
framleiðsluþátta. um. innlendu. vogina. í.
neyslunni ..Megindrættir.þróunar.atvinnu-
vega. voru. þeir,. að. flóðbylgja. stóriðju. og.
útrásar.varð.tilefni.hárra.vaxta,.sem.gerðu.
stranga. kröfu. um. arðsemi,. sem. styrktist.
fyrir. áhrifin. á. gengið .. Þar. á. móti. komu.
fram.ítrekuð.vonbrigði.með.vænta.endur-
reisn.sjávarafla.og.atvinnugrundvöll.sjávar-
útvegs,. enda. þótt. hann. gerði. ótrúlega.
mikið. úr. efnivið. sínum. með. markvissri.
vinnslu.og.markaðssókn ..Í.þessu.samhengi.
hafði. vaxtastefnan. eðlilegu. og. jákvæðu.
hlutverki.að.gegna,.hvort.sem.viðbrögðin.
voru.einhverri.gráðu.of.eða.van ..
Alþýða. landsins. hefur. löngum. tamið.
sér.það.viðhorf,.að.aðrir.eigi.auðinn.og.þá.
helst.útlendingar,.og.þeim.sé.ekki.vorkunn ..