Félagsbréf - 01.12.1962, Síða 57

FÉLAGSBRÉF
53
verkfallsmanna, stéttamunurinn og þjóðfélags-
átökin verður spennan í ástarsögu þeirra.
Höfundur ætlar sér ekki að flytja neinn
boðskap né reka áróður, áhugi hans beinist
óskiptur að ástarsögunni og verklýðsmálin
og blaðamennskan eru ekki annað en bak-
grunnur hennar. Fyrir honum vakir það eitt
að segja skemmtilega sögu og hann hættir
sér hvergi út á þann hála ís að prédika.
Allt er það góðra gjalda vert.
Gísli hefur tamið sér nokkuð sérstakan stíl
sem heita má persónulegur, oft hefur hann
verið hnökróttur og farið út í smekkleysur
en í þessari sögu hefur Gísli stílinn á valdi
sínu og beitir honum skemmtilega, kemur oft
á óvart og tekst að bregða kynlegu ljósi yfir
persónur sínar og viðbrögð þeirra. Söguefni
sem þetta gæti orðið háskalegt höfundi sem
ekki réði jafn persónulegum stíl. í bókinni
er sérstakt andrúmsloft og stíllinn er sam-
felldur, órofinn.
Kimni höfundar kemur betur í ljós i þvi
kátlega ljósi sem hann varpar á sögu-
efnið en i einstökum orðatiltækjum og máls-
greinum þótt margt sé þar smellið og fyndið.
Þessi tegund kimni er nokkuð sérstæð í ís-
lenzkum bókmenntum, víða yljuð af samúð,
sjaldan ydduð af ádeilu.
Höfundur hefur lagt allt kapp á byggingu
sögunnar og tekizt þar vel, sagan er rakin
skilmerkilega með jafnri stígandi allt lil
)oka, þráðurinn rofnar hvergi. Höf. leyfir
sér hvergi neina útúrdúra þótt hann kalli
tvo kaflana þvi nafni, hann heldur rakleitt
eftir þeirri braut er hann markar sér í upp-
hafi. Það er þvi ekki hægt að ásaka Gísla
fyrir smíðalýti á sögunni, þótt ég hefði kosið
að hann gæfi sér lausari táuminn, sýndi
persónur frá fleiri hliðum, brygði sér út
úr hinum þrönga ramma er hann setur sög-
unni og leyfði okkur að kynnast persónunum
frá fleiri sjónarhæðum. í sögunni hættir
höfundi til að sýna aðeins einn flöt á per-
sónunum, það vantar dímensjónina i þær ef
svo mætti að orði kveða. Þær eru teikni-
myndir. Þetta er þó ekki galli höfundar, held-
ur aðferð hans og við því er ekkert að segja.
Stéttamunur þjóðfélagsins, verklýðsátökin og
auðvaldsblaðamennskan ráða sýn höfundar og
af því ræðst mynd sögufólksins.
Söguhetjan sjálf, blaðamaðurinn, er nokkuð
skýrt dreginn og sama máli gegnir um stúlk-
una Birnu. Þó verður manni minnisstæðust
önnur persóna bókarinnar sem gædd er
miklu meira lífi frá hendi höfundar, það er
Grimur ritstjóri. Þar er á ferðinni skemmti-
legur karl sem gaman væri að kynnast nánar,
hann er bezta persónan í þessari bók, mynd
hans skýrust. Og þrátt fyrir allt er hann
viðfelldnastur af því fólki sem teflt er fram
á sögusviðið þótt látið sé í það skína að
ýmislegt gruggugt sé í fari hans og samvizka
hans allt annað en engilhrein eins og stúlk-
unnar í fiskinum.
Verkstjórinn í Holtaveri, aukapersóna, sem
lítið kemur við sögu en stendur manni þó
skýrt fyrir hugskotsjónum og Gvendur skepna
eru báðir ágætir svo langt sem þeir ná. Mér
er ekki grunlaust um að Gísli hafi skorið
þessa karla við nögl vegna aðalpersón-
anna og vissulega er það rétt frá bygginga-
fræðilegu sjónarmiði sögunnar, en jafnfraint
finnst manni höfundur hafi iúmskara gaman
af þessum körlum en skylduhetjunum, blaða
manninum og stúlkunum.
Áferð bókarinnar er nokkuð jöfn og heild-
arsvipurinn samfelldur eins og áður er vikið
að. Þó held ég að beztu kaflarnir séu fyrsti
kaflinn þar sem blaðamaðurinn laumast inn
um gluggann á ball í Iðnó og kaflinn þar
scm hann fer upp í sumarbústað og lendir
í drykkju með Grími ritstjóra.
Það verður gaman að lesa næstu skáldsögu
Gísla, og kannski leyfir hann sér þá að slaka
aðeins á snúrunni og sýna okkur „bak við“
fólkið.
Jökull Jakobsson.