Stjórnartíðindi fyrir Ísland: C-deild - 01.12.1889, Blaðsíða 104

100
skattanefndir reikna út eptirgjaldið eptir einhverja jörð, þá reikna þær hvað sauðirnir og
smjörið, sem eptir hana er goldið er tekið í verðlagsskranni, og af því að það sem tekju-
skattur af eign er goldinn af, munu eiukum og sjer í lagi vera jarðir, en síður og sjaldn-
ar skuldabrjef, getur verðlagsskráin haft jhin mestu áhrif á hinar áætluðu tekjur gjald-
þegna, einkum verðlagið á gemlingum, og verðlag á smjöri, en þegar sín verðlagsskrá
gildir fyrir hverja sýslu, og þegar sýslur sem hafa sömu kaupstaðarprísa, á ullu smjöri,
tólg og kjpti, hafa sína verðlagsskrá hver, og engar eins í neinu, þá sjest fljótt að á-
ætlaðar tekjur af jarðeign, geta verið hærri það árið, sem þær eiga í raun og veru að
lægri, og lægri það árið sem þær ættu að vera hærri. Hinar áætluðu tekjur hækka yfir
höfuð ef verðlagsskráin hækkar. Ef tekið er meðaltal fyrir allt laud svo var meðalverð á:
Veturgl. Súru Meðalverð allra
sauðum smjöri meðalverða
alinin á alinin á alinin á:
1877 94 aur. 64 aur. 58 aur.
1878 91 — 61 — 57 —
1879 i árin : 90 — 61 — 55 —
1884 101 — 70 — 57 —
1885 107 — 68 — 57 —
1886 98 — 67 — 55 —
Hin síðari árin er verðlagsskráin hærri á veturgömlum sauðum, og súru smjöri,
en í þeim tveimur vörutegundum er langmest af jarðarafgjöldunum greitt, og það heldur
uppi áætluðum tekjum, þótt þær sjeu tninni en áður mældar í landaurum, og niðurstað-
an, sem rnaður kemst að, við þennan satnanburð er að eignartekjurnar á Islandi hafi í
raun og veru verið lægri 1884—86 (skattárin 1886—88) en tekjuárin 1877—79 (skattárin
1879—81).
A einu er auðsjáanlegt að hagur eignartekju manna er lakari á seiuna tímabilinu,
og það er af þinglesnum veðskuldum. A fyrra tímabilinu voru vextir af þinglesnum
veðskuldum, sem hvíldu á skattskyldum eignum að meðaltali 15000 kr. eða vextir af
300000—375000 kr. lánum, á seinna tímabilinu eru þeir orðnir að meðaltali 19500 kr. eða
vextir 390000—487000 kr. lánurn, og síðasta árið eru vextir af þinglesnum veðskuldum
orðnir 21000 kr. eða vextir af 420000—525000 kr. lánum. Að líkindum standa jarðir
einstakra manna, samt ekki í veði fyrir svo miklum þinglesnuin upphæðum, því hjer
ríkir almennt sá ósiður eða trassaskapur, að aflýsa ekki veðskuldum, þegar þær eru borg-
aðar, í veðbókunum standa því jarðir veðsettar fyrir lánum, sem eru borgaðar fyrir
tugum ára liðnum, og sem enginn nema eigandinn, og sá sem lánaði fjeð vita til að
sjeu borgaðar. jletta kemur iðuglega í ljós, þegar menn ætla að fá lán upp á jarðir sín-
ar. En hvað sem þessu líður svo er það vist að þinglýstar veðskuldir hafa aukizt mikió
frá 1879—86, og að sú viðbót nemur frá 100000 og upp að 150000 kr. og lánendurnir
eru yfir höfuð stofnanir, eius og sparisjóðirnir eða bankinn, sem ekki eru skyldar að
greiða tekjuskatt. Að nokkru leyti fyrir þessa sök fellur því tekjuskattur af eign úr c.
8.900 kr. árin 1879—81, og niður í c. 8150 kr. árið 1888, og að nokkru leyti fyrir það
að jarðir eru byrjaðar að standa í eyði 1886.
jbótt skýrslur þessar bendi á apturför hjá jarðeigendum til 1886, þá er þessi apt-
urför samt sem áður ekki svo mikil að hún geti vegið upp framför kaupstaðanna á sama
tímabili, sem hefur verið getið um áður, til 1886, það er óhætt að fullyrða að fasteignir