RM: Ritlist og myndlist - 01.06.1947, Síða 89

helgisaga
gottfried KELLER
(1819—1890). Þrátt jyrir það, aS Gottfried
Keller vœri jœddur í Ziirich og tœki þátt í
jrelsisbaráttu landa sinna 1844—45, taldi
hann sig ekki svissneskt skáld, heldur skáld
a þýzka tungu. Hann átti við mikla örðug-
leika að etja í œsku sinni og raunar alla ævi.
Hann var seinþroska og beitti sjálfan sig
stöðugt strangri gagnrýni. Fjárhagur hans
var svo þröngur, að honum var ekki hægt
um vik að öðlast þá menntun, sem honum
var nauðsynleg. Tvítugur fór hann til Miln-
chen og lagði þar stund á málaralist í tvö ár
°g átti við afar kröpp kjör að búa. Þegar
honum þá varð Ijóst, að á því sviði nœði
hann aldrei þeim árangri, er hann krajðist,
sneri hann lieim ajtur sem sigraður maður
eítir jyrstu orustuna. En á þeim byltinga-
rimum, sem þá jóru í hönd, jjroskaðist hann
°g jann sitt rétta túlkunarsvið. Eftir útkomu
Gedichte (1846) var hann þegar talinn í
röð beztu skálda átthaganna, og fékk styrk
td náms í Heidelberg. A nœstu árum gaj
hann út Neuere Gediclite, jyrri hlutann aj
Der grilne Heinrich og jyrra bindið af Die
Leute von Seldwyla og er þá þegar full-
l>roska snillingur. Frá 1861—1876 vann
Þá gaf Davíð konungur englunum
bendingu og í sömu andrá hljómaði
danslag um kirkjuna, þrungið næst-
um óskynjanlegum fögnuði, sem
ekki var í ætt við neitt jarðneskt.
Stúlkan fylltist ljúfri gleði og hver
taug í líkanra hennar titraði senr þan-
inn strengur, en eftir þessu lagi gat
hún ekki dansað, til þess var líkanri
hennar of þungur í vöfum. Gagntekin
af unaðssárri þrá rétti hún konung-
wum hönd sína og gaf hið umbeðna
svar.
Svo hvarf hann skyndilega og
RM
hann sem aðalritari í borgarráði Ziirich, en
sneri sér þá algjörlega að ritstörjum. Þá
endurreit hann og jók Der grune Heinrich
og gjörði hann að því stórfenglega sjálfs-
œvisögulega listaverki sem hann er. Smá-
sögur hans um jólkið í svissneska dalnum
eru sprottnar beint upp úr jarðveginum þar,
þó án allrar þröngsýni, en tindra af glettni
og djörju ímyndunarajli og bera þýðan blæ
þeirra þjóðsagna, sem myndast í landi hinna
miklu jjalla. Þær skáldsögur og smásögur,
er hann reit eftir þetta, eins og reyndar öll
verk hans, eru þrungin af mannvináttu og
siðrœnum krajti. Á sinn heilbrigða hátt
telur hann þetta líf nóg viðfangsefni í bili,
þó án nokkurs undansláttar á siðferðileg-
um sviðum. 1 helgisögnunum sjö (1872), en
ejtirjarandi saga er ein aj þeim, tekur hann
gömul, ka])ólsk œvintýri, sem skráð voru
með heittrúuðu og hátíðlegu hugarjari og
endursegir þau á sinn glettna og mannlega
hátt. Öll ómannleg sjálfsafneitun var hon-
um mjög gagnstæð. Eins og hann sjálfur
kemst að orði í jormála helgisagnanna leit-
ast hann við að snúa augum persónanna í
aðra höjuðátt, sem hann telur engu óhollari.
Áður en Keller dó var liann viðurkennd-
ur sem mesta skáld þýzkrar tungu síðan
Goethe leið. H. G.
hljómlistarenglarnir þyrptust með
vængjaþyt og fjaðrapati út um opinn
kirkjugluggann, en ekki gátu þeir
samt stillt sig unr að dangla í kveðju-
skyni nreð nótnablöðunum í stilltu
og prúðu englastytturnar.
Kyrrlát og hátíðleg gekk Músa
heinrleiðis og geislabrot hinnar lrimn-
esku tónadýrðar sindruðu í lruga
hennar. Hún lagði af sér skartklæði
sín, en klæddist í þeirra stað gróf-
unr serk, er lrúrr lét gera sér. A af-
viknum stað í garðinum heima reisti
hún sér kofa í skjóli skuggsælla
83