RM: Ritlist og myndlist - 01.06.1947, Síða 96

að fylgja með í kaupunum og kosta
níutíu og níu dúkata. Þannig mun-
um við fá, fyrir hestinn og köttinn,
þá hundrað dúkata, sem maðurinn
minn áleit að væri sanngjarnt verð
fyrir hestinn einan.
Þjónninn lagði óðar af stað til að
framkvæma skipun húsmóður sinnar.
Hann teymdi hestinn fram og aftur
um torgið og hélt á kettinum í fang-
inu. Innan skamms bar þar að aðals-
mann nokkurn, sem hafði séð hest-
inn áður og haft augastað á honum,
og hann spurði, hvað hann kostaði.
— Einn dúkat, sagði þjónninn.
— Má ég vera laus við heimsku-
fyndni þína, sagði aðalsmaðurinn.
— Þetta er dagsatt, sagði þjónn-
Gestur Pálsson notað'i mikið' lifandi fyrir-
myndir að sögupersónum sínum, ekki síður
en hinn norski lærifaðir hans, Alexander L.
Kielland. Er talið, að sumar sögur Gests
séu teknar beint úr daglega lífinu, mjög lít-
ið' eða nær ekkert breyttar. Svo mun t. d.
vera nm Hans Vögg. Aðrar sögur hafa að
sjálfsögðu tekið ýmsum breytingum í með-
ferð skáldsins, eftir því sem listsköpunin
krafðist, jiótt flestir meginatburðirnir hafi
raunverulega gerzt. Harmsaga Sveins, er
kæfubelgnum stal (Tilhugalíf), nmn ekki
hafa verið' fjarri því í veruleikanum, sem
skáldið lýsir í sögu sinni.
Enn eru nokkrir menn á lífi, einkum
gamlir Reykvíkingar, sem munu geta sagt
frá fyrirmyndunum að flestum aðalpersón-
um í sögum Gests Pálssonar, lýst eðli þeirra,
háttum og æviferli, bent á livar skáldið skýr-
ir nákvæmlega frá raunverulegimi atburðum
og hverju það víkur við og breytir. Þessi
fróðleikur jiyrfti að bjargast. Myndi hann
kasta glöggu Ijósi á vinnuaðferðir Gests
Pálssonar, fyrsta smásagnaböfundar okkar,
sem verulega kvað að'. Er sennilegt, að marg-
inp. — En hitt er annað mál, að
þessi köttur hérna á að fylgja með
í kaupunum, og hann kostar níutíu
og níu dúkata.
Aðalsmanninum fannst þetta vera
sanngjarnt verð, og hann keypti
hestinn og köttinn og greiddi út í
hönd einn dúkat fyrir hestinn og
níutíu og níu dúkata fyrir köttinn.
— Þjónninn fór með peningana
heim til húsmóður sinnar, sem varð
harla fegin og gaf strax dúkatinn,
sem hún hafði fengið fyrir hestinn,
munkunum góðu, sem annast fátækl-
ingana, en hirti sjálf það, sem hún
hafði fengið fyrir köttinn.
Karl Is/eld íslenzkaði.
ur telji það' allfróðlegt síðar meir að vita
hver var hin lifandi fyrirmynd að Grími
kaupmanni, Þuríði á Borg, séra Eggerti á
Bakka, Sveini lappa, Siggu Olínu, Önnu á
Grund, Sigurði formanni og öðrum sögu-
persónum Gests. Þessum fróðleik þyrfti að
bjarga áður en það verður um seinan.
☆
Spelctrum heitir nýtt tímarit, sem hóf
göngu sína í Noregi skömmu fyrir áramót-
in. Þetta er mjög myndarlegt rit, gefið út
af „Dreyers Forlag" í Osló. Það er í svipuðu
broti og „Bonniers Litterara Magasin" kem-
ur út sex sinnum á ári og kostar árgangurinn
15 kr. norskar. Tímarit þetta á að fjalla um
bókmenntir, listir og þjóðfélagsmál. Fyrsta
heftið lofar mjög góðu. Það flytur meðal
annars ágætar myndir af lislaverkum Káthe
Kollwitz, auk greinar nm hana og list henn-
ar. Góðar bókmenntagreinar eru í heftinu.
Haldi Spektrum svo fram stefnunni, verð-
ur það vafalaust leiðandi bókmenntatíma-
rit meðal Norðmanna, og íslenzkir bóka-
menn ættu að veita þvf fyllstu athygli.
90