Morgunblaðið - 15.01.2016, Blaðsíða 23

23
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 15. JANÚAR 2016
Leikið á ís Gaddurinn í höfuðborginni beit ekkert á stelpurnar sem spiluðu fótbolta af miklum móð á Tjörninni í Reykjavík enda skemmtilegt að sprikla á ísnum í sólinni.
Eggert
Speglar á bílum eru
til horfa aftur fyrir sig.
Lagasafn og bækur
eru til að horfa aftur
fyrir sig. Verst er þó
þegar nútímamenn
hirða upp og standa
vörð um allt hið versta
úr fortíðinni. Nú kann
einhver lesandi að
halda að fyrirsögn á
þessari grein sé byggð
á skopskyni þess er ritar. Svo er alls
ekki. Lög þessi eru undirrituð í
Amalíuborg 8. mars 1920 „Undir
Vorri konunglegu hendi og innsigli.
Christian R (L.S.)“. Undir þetta,
með ráðherraábyrgð, ritar Pétur
Jónsson, atvinnumálaráðherra og
formaður Sambands íslenskra sam-
vinnufélaga. Það verða svo örlög
íhaldsmannsins Magnúsar Guð-
mundssonar að undirrita „Reglu-
gjörð um bann gegn innflutningi á
óþörfum varningi.“
Aldarfar
Þegar rýnt er í síðustu öld má
með einföldum hætti segja að allt
stjórnarfar fólst í hömlum á inn-
flutningi ellegar skattlagningu á alla
neyslu. Engin skattlagning var eðli-
leg nema að huglægt álit ráða-
manna væri með í för. Þannig segir
í 1. grein reglugjörðarinnar: „Fisk-
meti, nýtt, saltað, reykt eða nið-
ursoðið. Kjötmeti og
pylsur, nýtt, saltað,
reykt eða niðursoðið.“
Svo kemur síðar; „Úr,
klukkur, gullsmíð-
isvörur, gimsteinar, og
hverskonar skraut-
gripir, nýsilfurvörur,
nikkelvörur. Leg-
steinar.“ Í næsta kafla
er til viðbótar lagt enn
frekar bann gegn inn-
flutningi; „Smjör,
smjörlíki og alls konar
feitmeti nema til iðn-
aðar. Ostur alls konar. Egg ný og
niðursoðin.“ Síðar er bann gegn inn-
flutningi á öli og ölkelduvatni. Enn
síðar: „Ljósmyndavélar og hlutar í
þær. Bifreiðar, bifhjól, reiðhjól og
varahlutir í þau tæki.“
Tuttugasta öldin einkenndist af
langri baráttu fyrir fríverslun, af-
námi tolla og hvers kyns hamla í ut-
anríkisviðskiptum og frjálsu flæði
fjármagns.
Inn í nútímann
Nú veit hver maður að mikið vatn
hefur runnið til sjávar í Þjórsá, þótt
nokkuð hafi verð virkjað þar og nú-
tíminn haldið innreið sína á Íslandi.
Þeim er ritar er minnisstætt þegar
bílar voru settir á „frílista“. Höfund-
ur er jafnframt stoltur af því að
hafa átt aðild að því að afnema tolla
á fatnaði og skóm, en slíkar vörur
eru taldar upp í reglugjörðinni.
Höfundur er jafnframt stoltur af því
að hafa átt þátt í að afnema vöru-
gjöld af ýmsum vörum, sérstaklega
heimilistækjum, eins og sjónvörpum
og þvottavélum. Í dag eru einungis
tollar á tilteknum matvælum, sem
er augljós arfur frá löggjöf um bann
gegn innflutningi á óþarfa.
Framfarir
Það var í upphafi viðreisnar-
stjórnar að farið var að snúa ofan af
ýmsum ráðstöfunum gegn frjálsum
viðskiptum, sem höfðu verið hertar
á 40 árum. Fyrsta ráðstöfunin var
að ákvarða gengi krónunnar út frá
ýmsum verðuppbótum á útflutning
og yfirfærslugjöldum vegna vöru-
viðskipta, sem höfðu náð hámarki á
árunum 1956-1960 með Útflutnings-
sjóði, sem reiknaði framleiðsluverð
sjávarafurða og greiddi til framleið-
enda, óháð verði á erlendum mörk-
uðum. Mismunurinn var greiddur
með álagi á vöruinnflutning.
Næsta skref var að nálgast þær
þjóðir sem töldu markaðsviðskipti
þjóna hagsmunum sínum best. Það
ferli markaði þáttaskil með aðild Ís-
lands að EFTA í ársbyrjun 1970.
Atkvæði voru greidd í Sameinuðu
þingi þann 19. desember 1969. At-
kvæði féllu þannig að þingmenn
Sjálfstæðisflokks og Alþýðuflokks
greiddu atkvæði með aðild að
EFTA auk tveggja forystumanna
verkalýðshreyfingarinnar, sem
höfðu yfirgefið Alþýðubandalagið,
en aðrir þingmenn Alþýðubandalags
greiddu atkvæði gegn aðild. Fram-
sóknarmenn gátu ekki tekið afstöðu
og sátu hjá.
Enn var stigið skref til að nálgast
þær þjóðir, sem stunda markaðs-
viðskipti, með aðild að Evrópsku
efnahagssvæði, EES, en þá höfðu 8
af 12 þjóðum EFTA gengið í Evr-
ópusambandið. Greidd voru atkvæði
um aðild hinn 12. janúar 1993. Já
sögðu 33 þingmenn en 23 þingmenn
voru á móti. Meðal þeirra sem voru
á móti voru þrír sjálfstæðisþing-
menn, en enn voru þingmenn Al-
þýðubandalagsins á móti, svo og
hinar „frjálslyndu þingkonur
Kvennalistans“ og nokkur hópur
þingmanna Framsóknarflokksins,
sem fylgdi Steingrími Hermanns-
syni að málum. Sex þingmenn
Framsóknarflokksins greiddu ekki
atkvæði, svo og ein kvennalista-
kona.
Í dag
Svo bar við hinn 19. desember
2015 að enn voru greidd atkvæði um
frjálsa verslun. Nú var ekki um
grundvallarmál að ræða, heldur að-
eins kartöfluflögur, sem voru með
ofurtollum, 59%, og verður svo út
þetta ár. Kemur þá ekki enn upp
sama mynstur í og í fyrri atkvæða-
greiðslum. Sá flokkur sem nú heitir
Vinstrihreyfingin – grænt framboð
og er arftaki Alþýðubandalagsins,
er eins og fyrirrennari hans fylgj-
andi ofurtollum ásamt einum þing-
manni Framsóknarflokksins, en
þær framfarir hafa orðið helstar að
fimm af þingmönnum Framsókn-
arflokksins voru fylgjandi afnámi
ofurtolla á kartöfluflögum, og að
venju sátu aðrir þingmenn Fram-
sóknarflokksins hjá.
Sennilega væru hér enn í gildi lög
um heimildir til að banna innflutn-
ing á óþarfa og ofurtollar á þeim
vörum, sem þingmönnum er annars
ekki vel þóknanlegar ef ekki hefði
komið til aðild að EFTA og EES.
Víst er að meginhluti Framsókn-
arflokks hefur ekkert lært frá 1920
og Alþýðubandalag, það er nú heitir
Vinstrihreyfingin – grænt framboð
hefur alls ekkert lært og heldur fast
við sína forsjárhyggju, eins og fram
kom í atkvæðaskýringu formanns
flokksins.
Sennilega væri Ísland enn á stigi
sjálfsþurftarbúskapar ef stjórnarfar
þessara flokka réði ríkjum. Íslend-
ingar væru þá enn að yrkja um
„Lystigarð ljúfra kála“.
Því má ekki gleyma að það var
nefnilega verulegt frjálsræði í við-
skiptum fyrir 1920, jafnvel meira en
er í dag.
Eftir Vilhjálm
Bjarnason » Því má ekki gleyma
að það var nefnilega
verulegt frjálsræði í við-
skiptum fyrir 1920, jafn-
vel meira en er í dag.
Vilhjálmur Bjarnason
Höfundur er alþingismaður.
Lög um heimild fyrir landstjórnina að takmarka
eða banna innflutning á óþörfum varningi