Morgunblaðið - 29.02.2016, Page 6

6 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 29. FEBRÚAR 2016
Sigurður Bogi Sævarsson
sbs@mbl.is
Karlar 67 ára og eldri leita oftast á
bráðadeildir Landspítala vegna
hjarta- og æðasjúkdóma en konur
frekar vegna stoðkerfissjúkdóma,
þar sem aðrir sjúkdómar kunna að
vera undirliggjandi. Frá 2008 til
2012 kom fólk í þessum aldurs-
hópum alls 66.141 sinni á bráða-
deildir sjúkrahússins. Karlmenn
voru yfirleitt yngri en konurnar og
þurftu oftar að leggjast inn, þó að
konurnar dveljist lengur á deild
komi til innlagnar þeirra.
Staðreyndirnar hér að ofan
koma fram í nýrri rannsókn Þór-
dísar Katrínar Þorsteinsdóttur,
lektors við Háskóla Íslands og
verkefnisstjóra á rannsóknarstofu
Landspítalans (LSH) í bráðafræð-
um og samstarfsfólks hennar.
Aldraðir karlar og konur á bráða-
móttöku Landspítala: Þarf að vera
munur á þjónustu? nefnist rann-
sóknin sem kynnt verður á svo-
nefndum Bráðadegi sjúkrahússins
sem verður í þessari viku.
Láta aðra vera í forgangi
„Við þurfum að ná betur til
karla. Þegar við rýnum tölur sést
að eldri karlar fara frekar á
sjúkrahús þegar og ef þeir eiga
maka en konurnar þegar og ef þær
eru einar. Þarna læt ég mér detta í
hug að karlar leiti læknisþjónustu
gjarnan að frumkvæði kvenna
sinna. Konurnar, sem yfirleitt lifa
lengur, láti svo þarfir annarra
vera í forgangi uns einar eru orðn-
ar. Eldri karlar sem eru einir á
báti draga oft lengi að leita á
sjúkrahús, jafnvel svo að þegar
þeir koma er sjúkdómur það langt
genginn að lítið er hægt að gera.“
Fimmtungur allra sem leita til
Landspítalans eftir bráðaþjónustu
er fólk 67 ára og eldra. Þessi sjúk-
lingahópur er líka að stækka, sem
Þórdís segir að haldist í hendur við
að fólk lifi lengur. Misjafnt er svo,
eins og fólk er margt, hver vandi
þess er og oft liggur fiskur undir
steini. Stoðkerfisvandi kvennanna
getur reynst vera eitthvað annað,
til dæmis hjartasjúkdómar, segir
Þórdís. Séu svo nefnd dæmi um
karlana getur til dæmis mjaðmar-
brot haft þá fylgikvilla að eftir
langt hreyfingarleysi og önnur
eftirköst aðgerðar bresti fleira.
„Heilbrigðiskerfið, ekki síst
sjúkrahúsin, eru að kikna undan
álagi. Auðvitað er brugðist við að-
stæðum eftir megni en komast má
nær rótum vandans. Til dæmis má
huga að slysavörnum á heimilum
eldra fólks, sem sjálft getur verið
meðvitað um heilsu sína og bland-
að sér í leikinn. Virkni í samfélag-
inu hefur mikið að segja um góða
heilsu,“ segir Þórdís Katrín.
Áfengisneysla er vandi
Áfengisneysla eldri borgara
er dulið vandamál. Fram kom í
Morgunblaðinu fyrir nokkru að
hent hefði að allt að helmingur
allra sjúklinga á tólf manna legu-
deild á lyflæknissviði Landspít-
alans væri þar af nefndri ástæðu.
Af vímunni leiddu lyfjatruflanir og
að fólk hrasaði og bryti sig. Ná-
kvæmlega þetta er utan rannsókn-
arefnis Þórdísar, en hún segir
heilbrigðisstarfsfólk þó þekkja
málin. „Já, þetta er þekkt án þess
að vera nægjanlega skráð eða
rannsakað. Eldra fólk, kannski
vegna tilbreytingarleysis, drekkur
oftar áfengi en áður þekktist, en
afleiðingar þess geta verið ýmsar,
bæði slys og veikindi.“
Tölfræðin sýnir að eldra fólk
þarf oft á þjónustu sjúkrahúsa að
halda, en í hinni daglegu umræðu
beinist athyglin fremur að yngra
fólki. Eru aldraðir gleymdi hópur-
inn í heilbrigðisþjónustunni?
„Það kann svo að vera úti í
þjóðfélaginu en alls ekki í heil-
brigðiskerfinu. Á sjúkrahúsunum
höfum við brugðist við stað-
reyndum um hækkandi með-
alaldur þjóðarinnar – og þjónusta
er byggð upp og þróuð miðað við
það. “
Þórdís Katrín Þorsteinsdóttir stýrir rannsóknum LSH í bráðafræðum
Morgunblaðið/Sigurður Bogi
Hjúkrun Höfum brugðist við staðreyndum um hækkandi meðalaldur þjóðarinnar, segir Þórdís Katrín.
Karlar leita til læknis
að frumkvæði kvenna
 Þórdís Katrín Þorsteins-
dóttir er forstöðumaður fræða-
sviðs bráðahjúkrunar á Land-
spítala og lektor við
hjúkrunarfræðideild HÍ. Er með
meistaragráðu í hjúkrunar-
fræði frá HÍ og doktorspróf í
heilbrigðisvísindum frá Háskól-
anum í Gautaborg. Þórdís er
fædd árið 1971, er gift og á þrjú
börn.
 Þórdís hefur starfað sem
hjúkrunarfræðingur og sinnt
kennslu.
Hver er hún?
Guðni Einarsson
gudni@mbl.is
Landsvirkjun hyggst fjárfesta í
virkjanaframkvæmdum og viðhaldi
fyrir rúmlega 20 milljarða á þessu
ári. Framkvæmdir við stækkun Búr-
fellsvirkjunar um 100 MW hefjast á
vormánuðum. Áætlað er að við þær
starfi á bilinu 110-140 manns í sumar
og yfir 100 manns út árið.
Framkvæmdir standa yfir á
Þeistareykjum við 90 MW gufuafls-
virkjun og vega þær þyngst í aukn-
um fjárfestingum Landsvirkjunar á
þessu ári. Reiknað er með að um og
yfir 200 manns vinni við fram-
kvæmdirnar þar í sumar.
Þá á að bjóða út endurbætur á inn-
taksmannvirkjum Laxárvirkjunar
III nú í mars og er það stærsta við-
haldsframkvæmd Landsvirkjunar á
þessu ári. Áætlað er að framkvæmd-
ir standi frá maí til október á þessu
ári. Einnig verður tekinn upp hverf-
ill í Laxárvirkjun. Auk þess eru fjöl-
mörg önnur viðhaldsverkefni.
Landsvirkjun er auk þess að und-
irbúa mörg verkefni. Útboðshönnun
Hvammsvirkjunar er að mestu lokið
en endurtaka þarf mat á umhverfis-
áhrifum hennar að hluta. Einnig þarf
að endurtaka mat á umhverfisáhrif-
um vegna Bjarnarflags að miklu
leyti en útboðshönnun er lokið.
Verkhönnun Kröflu II stendur yfir
og verkhönnun Blönduveitu er lokið.
Á næsta ári, 2017, er áætlað að verja
á 15. milljarð króna í framkvæmdir
og viðhald virkjana.
Úr engu í svolítið
Þetta kom fram í kynningu Lands-
virkjunar á verkefnastöðu og fram-
kvæmdum fyrirtækisins á útboðs-
þingi Samtaka iðnaðarins (SI) fyrir
helgi.
„Við erum að fara úr engu í svolít-
ið. Í fyrra voru allir á núllpunkti en
nú eru orkufyrirtækin að fara aftur
af stað,“ sagði Árni Jóhannsson, for-
stöðumaður bygginga- og mann-
virkjasviðs Samtaka iðnaðarins.
Fram kom á útboðsþingi SI sl. föstu-
dag að opinber fyrirtæki og stofn-
anir hyggist framkvæma fyrir tæpa
100 milljarða á þessu ári samanborið
við 58,5 milljarða í fyrra. Árni sagði
að sveitarfélög og ríkið sitji eftir
þegar kemur að auknum fram-
kvæmdum.
„Við skuldum viðhald í innviðum
mörg ár aftur í tímann. Það er mikill
uppsafnaður vandi á því sviði,“ sagði
Árni. Hann vísaði þar meðal annars
til vegagerðar og viðhalds vega og
annarra samgöngumannvirkja sem
hafi setið á hakanum frá því hrunið
varð. Árni sagði að fjárfestingaþörf-
in í innviðum samfélagsins sé orðin
risastór.
„Við höfum ekki sinnt innviðunum
neitt í allt of mörg ár. Ríki og sveit-
arfélög hafa ekki gert það. Þótt
þessu hafi ekki verið sinnt sem
skyldi í langan tíma þá fara þessi
verkefni ekkert frá okkur. Þau bíða
bara. Fjárfesting í dag er fyrst og
fremst í orkuöflun og ferðaþjón-
ustu.“
Framkvæmir fyrir 20 milljarða 2016
 Þeistareykir og Búrfell eru stærstu verkefni Landsvirkjunar  Innviðir samfélagsins sitja eftir
Hækkun lífeyrisaldurs úr 67 árum í
70 verður gefin alls 24 ára aðlögun-
artími. Þetta er meðal tillagna
nefndar um endurskoðun almanna-
tryggingalaga sem kynntar verða
formlega á næstunni. Fyrirkomulag
breytinganna verður með því móti að
fyrstu tólf árin hækkar eftirlauna-
aldur um tvo mánuði á ári og svo um
einn mánuð í önnur tólf ár. Þá er
opnað fyrir þann valkost að fólk geti
frestað töku lífeyris fram að átt-
ræðu, kjósi það svo. Einnig að fólk
byrji að taka lífeyri 65 ára, en það
hefur þá áhrif á réttindi viðkomandi
fram í tímann eðli málsins sam-
kvæmt. Sömuleiðis verður opnað á
að fólk geti minnkað starfshlutfall
sitt, það er til dæmis farið úr fullu
starfi í hálft og mætt minni tekjum
þá með hlutfallsgreiðslu úr lífeyris-
sjóði. Einnig gert ráð fyrir samein-
ingu á bótaflokkum í almannatrygg-
ingakerfinu, sem verði fyrir vikið
einfaldara og skilvirkara.
Skv. heimildum Morgunblaðsins
liggur ekki fyrir hvað fyrirhugaðar
breytingar á almannatryggingakerf-
inu og lögum um það munu kosta rík-
issjóð. Þó er talið að kostnaðurinn
geti orðið einhvers staðar í kringum
10 milljarða króna á ári.
Í gildi á næsta ári
Tillögurnar liggja þegar fyrir af
hálfu endurskoðunarnefndarinnar
og eru komnar inn á borð félags-
málaráðherra, sem hefur framhaldið
í hendi sér. Uppleggið í málinu hefur
alltaf verið að ný lög um þetta efni
taki gildi í byrjun næsta árs, en áður
þarf að kynna og ræða málið, sem
síðan þarf afgreiðslu Alþingis.
sbs@mbl.is
Hækka á lífeyris-
aldur á 24 árum
 Breytingar kosta 10 milljarða kr. á ári
Morgunblaðið/Golli
Ganga Breytingar á almannatryggingakerfinu snerta líf allrar þjóðarinnar.
Framtak-Blossi er umboðsaðili
fyrirVOLVO PENTA á Íslandi
Dvergshöfða 27 , 110 Reykjavík | www.blossi.is | blossi@blossi.is