Morgunblaðið - Sunnudagur - 11.09.2016, Blaðsíða 15

11.9. 2016 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 15
efni Þórðar Arnar sem fjallaði um
áhrif dúntekju á hita og varpárangur
æðarfugla. Æðarkollan er af-
skaplega verðmæt fyrir Íslendinga
og Þórður segir að líklega átti Ís-
lendingar sig ekki á hve miklar
tekjur hún skapi fyrir land og þjóð.
Íslendingar eru með um 80% af allri
dúnframleiðslu í heiminum og eru
því stærsti dúnframleiðandi í heimi.
Nokkrir milljarðar fást árlega í þjóð-
arbúið fyrir dúninn.
Í doktorsverkefninu skoðaði Þórð-
ur það sem getur haft áhrif á varp
æðarfugla við Breiðafjörð. Breiða-
fjörður er mikilvægasta búsvæði æð-
arfuglsins hérlendis og dúnninn hef-
ur verið nýttur þar frá landnámi.
Rannsóknina vann Þórður við Rann-
sóknasetur Háskóla Íslands á Snæ-
fellsnesi undir leiðsögn Jóns Einars
Jónssonar, forstöðumanns setursins.
Gleðilegu tíðindin fyrir land og
þjóð eru þau sem Þórður Örn færir
okkur nú meðal annars með verkefni
sínu; að dúntekja hér á landi virðist
hafa lítil áhrif á afkomu æðarkollna í
mjög þéttu varpi og getur því talist
vistvæn.
„Þetta eru mjög góð tíðindi fyrir
æðarbændur því í dag er víða farið
að krefjast þess að fá vistvænan og
grænan stimpil á hlutina. Persónu-
lega hélt ég að dúntekjan hefði meiri
áhrif og það hefur líka komið við-
skiptamönnum sem koma hingað til
lands, til að kynna sér tekjuna á dún-
inum sem þeir kaupa, afskaplega á
óvart að sjá hvernig dúntekja fer
fram á Breiðafirði. Margir halda í
fullri alvöru að dúnninn sé hreinlega
rifinn beint af fuglinum því það er
því miður víða gert með margar
gæsategundir. Þarna liggur dúnninn
bara eftir í hreiðrunum til að taka.
Stór hópur fólks vill borga meira fyr-
ir að ganga í „grænum“ úlpum og
þetta er því sterk staða sem við erum
í.“
Ein stærsta niðurstaða verkefnis-
ins er að aðalfæða breiðfirskra æð-
arfugla er alls ekki sú sama og ann-
arra æðarfugla, hvorki hér á Íslandi
né annars staðar í heiminum. Fugl-
inn étur mest af flekkunökkva, lin-
dýrum sem eru skyld kuðungum og
samlokum. Sú niðurstaða kom mjög
á óvart en oftast er það kræklingur
sem er aðalfæða æðarfugla.
„Það hefur verið litið á flekk-
unökkvann sem hálfgert rusl, enginn
spáð í að þetta gæti verið eitthvað
sem æðarfuglinn æti, hvað þá að
þetta væri aðalfæðan.
Við komumst einnig að því að það
hvernig fuglarnir liggja á eggjunum
er mun flóknari hegðun en áður hef-
ur verið talið. Þar sem fuglarnir
verpa afar þétt, svo sem í Rifi á Snæ-
fellsnesi, sýna kollurnar samhjálp
við álegu og útungun þar sem marg-
ar kollur liggja á sama hreiðri og
geta jafnvel átt egg í fleiri en einu
hreiðri í sama varpi. Í gisnari vörp-
um, eins og í Hvallátrum, sér hver og
ein kolla um sitt hreiður sjálf. Við
tengdum áleguhegðunina meðal
annars við hve mikið magn dúnflóa
er í varpinu í Rifi svo kollurnar verða
að fara oftar af hreiðrinu til að
snyrta sig en þá taka aðrar kollur við
að liggja á eggjunum til að halda
þeim heitum. Flærnar pirra fuglana
og líka rannsóknarmenn!“
Hvorki dúntekjan né aukinn
eggjafjöldi í hreiðri fuglanna í Rifi
hefur áhrif á orkueyðslu fuglanna en
feitari kollur léttust hlutfallslega
meira við upphaf álegu en magrar
kollur. „Líklegt er að feitar kollur
liggi frekar á sínum eggjum sjálfar,
fara sjaldnar af hreiðrinu og treysti
því ekki jafn mikið á þessa samhjálp
miðað við magrar kollur. Æðarkollur
éta ekkert á álegutíma sem varir í
um það bil 24 daga, þær treysta á
þennan fituforða sem þær svo
brenna á álegunni en feitar kollur
hafa meiri möguleika á að klára
áleguna en magrar. Við erum þá með
tvennskonar mismunandi álegu-
hegðun í Rifi, aðra fyrir feita fugla
og hina fyrir magra fugla, en hvor
tveggja skilar sér í samskonar ár-
angri.“
Þórður Örn segir að það sé efni í
framtíðarrannsóknir hans að skoða
betur þessa furðulegu kommúnu
eins og hann orðar það, sem þéttasta
æðarfuglavarp í heimi, varpið í Rifi,
er. Þar þyrfti helst að nota DNA-
greiningu á fuglunum.
„Hvort þetta gæti jafnvel verið
eitthvert ættarklan æðarfugla sem
þarna hjálpast að – mæður liggja á
hreiðrum dætra sinna og frænkur
hjálpa frænkum. Þar eru oft 1,7
hreiður á hvern fermetra og þess má
geta að karlfuglinn heldur sig með
kollunni sinni allan tímann; það ger-
ist ekki heldur neins staðar í heim-
inum nema í Rifi. Þetta varp er stór-
merkilegt!“
Fann að eitthvað var að
Synir Þórðar koma heim úr skól-
anum, þeir Óðinn, 11 ára, og Fróði,
14 ára. Fróði spyr pabba sinn á tákn-
máli hvort hann þurfi aðstoð við að
túlka en okkur gengur ágætlega.
Þegar Þórður Örn var 15 ára fór
hann að finna fyrir höfuðverk og fjöl-
skyldan sá að hann var valtur á fót-
um og samhæfingin hálfskrýtin.
„Fyrst héldum við að þetta væri
bara það sem fylgdi því að vera ung-
lingur; vera eilítið klaufskur sláni
en undir niðri fann ég samt að það
hlyti að vera eitthvað mikið að.
Heyrnin á öðru eyranu fór allt í einu
að minnka mjög mikið og hausverk-
urinn ágerðist og ágerðist. Ég var
’Mér finnst þetta snúast að miklu leyti umval. Þú getur ákveðið hvort þú viljir verabjartsýnn eða svartsýnn. Hvort þú viljir reyna aðlétta undir með þínum nánustu og vera góður
sjúklingur. Það er hægt með því að gera sitt besta.
Eldhúsdagar
hjá Ísleifi Jónssyni
Vegna hagstæðs gengis bjóðum við 25% afslátt af völdum eldhúsvöskum og
blöndunartækjum frá úrvalds framleiðendum í verslun okkar að Draghálsi.
Draghálsi 14 - 16 · Sími 4 12 12 00 · www.isleifur.is
Kr. 42.598
Focus - útdraganlegur haus
Kr. 20.909
Focus - hár armur
Kr. 74.336
Stærð 45x40cm
Kr. 18.302
Stærð 79x50cm
Kr. 11.426
Stærð Ø 48.5cm
Kr. 22.753
Stærð 62x50cm
Segulmögnuð verðlaunahönnun
frá Magisso í Finnlandi
Kr. 9.850
ATH E N A
Vn. 69770003
K I B A
Vn. 69798900
A M A L T I A
Vn. 69770000
K B X
Vn. 127.0158.551
Tuskusnagi
Opið frá kl. 8 -1
8
alla virka daga o
g
frá kl. 10 - 14 á
laugardögum
Opið frá kl. 8-18 alla virka daga og frá kl. 10 - 14 á laugardögum