Morgunblaðið - 28.10.2016, Blaðsíða 28

28 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 28. OKTÓBER 2016
Nei, þú mátt ekki
tala.
Nei, þú mátt ekki
vera með.
Nei, þú ert ekki
nógu stór.
Nei, þú ert ekki
nógu merkileg.
Nei, þú ert ekki
sammála okkur.
Svona tala yfir-
gangsseggir. Svona
tala margir fjölmiðlar
í dag en þeir fjölmiðlar ná til stórs
hóps hlustenda og áhorfenda og
geta því stjórnað því í skjóli valds-
ins hvaða skoðanir fá að heyrast,
hvar og hvenær. Fjölmiðlar eiga að
vera fjórða valdið, aðhald gagnvart
stjórnvöldum á hverjum tíma, eiga
að vera farvegur fyrir tjáningar-
frelsið en þetta aðhald hundsa þeir.
Raddir almennings eiga að hafa
þennan farveg til að koma sjónar-
miðum sínum á framfæri, eiga að
hafa kost á að taka þátt í umræðu
sem skiptir það máli, eiga að búa
við tjáningarfrelsi. Tjáningarfrelsið
mega fjölmiðlaeigendur ekki skerða
með alls konar hindrunum eins og
skoðanakönnunum.
Skoðanakannanir eru misgóðar
og misgáfulegar, spurningar þeirra
oft leiðandi eftir því hver kaupir
spurningarnar í könnuninni þ.a.l.
eru þær skoðanamyndandi og ættu
ekki að vera það verkfæri sem fjöl-
miðlar nota til þess að segja hverjir
mega vera memm og hverjir ekki.
Það er ríflega 50% svarhlutafall í
skoðanakönnunum og 20-30% svar-
enda eru óákveðin og svo fá sumir
flokkar undir 5% atkvæða þannig
að val fjölmiðla á því hverjir fá að
vera memm felur í sér að raddir og
skoðanir þessa hóps fá ekki að
heyrast í umræðuþáttum í sjón-
varpi/útvarpi á vegum einkarekinna
fjölmiðla en fá að vera með í sum-
um þáttum á RÚV.
Dögun, stjórnmálasamtök um
réttlæti, sanngirni og lýðræði, hafa
svo sannarlega fengið að finna fyrir
þessum lýðræðishalla. Dögun hefur
ekki fengið boð um að vera memm
… Dögun er lausnamiðaður um-
bótaflokkur sem vill fara í kerf-
isbreytingar sem vekja ótta hjá
þeim fjármagnseigendum sem m.a.
eiga fjölmiðlana og þeim finnst lík-
legast best að gera bara eins og
strúturinn, stinga hausnum í sand-
inn, sjá okkur ekki, heyra ekki í
okkur né leyfa skoðunum okkar að
koma fram. En það hef ég lært að
fólkið í Dögun er heiðarlegt, ein-
lægt, hugmyndaríkt, þrautseigt og
gefst ekki upp.
Dögun er með frábæra stefnu og
enn betri lausnir til að gera landið
byggilegt á ný. Eitt af þeim málum
sem við setjum á oddinn er að sam-
eina lífeyrissjóðina í einn almanna-
tryggingasjóð enda flottræfils-
háttur og heimska að
við sem þjóð sem gæt-
um búið í tveimur göt-
um í New York séum
með 26 lífeyrissjóði
með öllum þeim kostn-
aði og bruðli sem
fylgir. Annað sem við
viljum koma á er Sam-
félagsbanki sem er við-
skiptabanki sem er
ekki í áhættufjárfest-
ingum heldur fjöl-
skylduvænn banki og
ef hagnaður verður þá
rennur hann til ýmissa verka í sam-
félaginu en ekki í vasa einhverra
fjárfesta sem gambla með féð. Við
ætlum líka að afnema verðtrygg-
ingu með öllu og setja hér hóflega
vexti, það er til góða fyrir fólkið í
landinu. Við ætlum ekki bara að
lækka verð á ísskápnum heldur að
koma því þannig fyrir að fólk hafi
líka efni á einhverju inn í ísskápinn.
Heilbrigðisþjónusta á að vera gjald-
frjáls og það er hægt með því að
skipta kökunni réttlátar, sækja
peningana í þá þætti þar sem bruðl-
að er með peningana og með betra
heilbrigði almennings, sem fer þá
fyrr til læknis, þá sparast fjármunir
þar sem þeir þyrftu ekki eins dýra
læknishjálp og annars. Þetta eru
forvarnir. Það að svelta heilbrigð-
isstofnanir á landsbyggðinni, senda
alla til Reykjavíkur vegna aðgerða
sem væri jafnvel hægt að gera í
heimabyggð hefur gert það að verk-
um að starfsfólk á Landspítala er
að kikna undan álagi, sjúklingar
þurfa að liggja á göngum, settir í
geymslur, nú eða í bílskýli sjúkra-
bifreiða. Stjórnvöld segjast vilja
efla forvarnir, nýtt átak í geðheil-
brigði, Út́með́ða … en hvar er geð-
læknishjálpin eða sálfræðihjálpin?
Það tekur allt að 8 mánuðum að
komast að með börn í svona þjón-
ustu!
Ég vildi óska þess að við værum
með alvöru fjölmiðla sem létu sér
annt um tjáningarfrelsi allra, ekki
bara fjárfesta og auglýsenda því
það gerir lýðræðishalla að veru-
leika. Ef við værum með alvöru
tjáningarfrelsi fengju allir að heyra
okkar rödd, fengju að vita hvaða
lausnir við setjum fram og tækju
þátt í samræðu við okkur um mál-
efni sem skipta okkur öll máli.
Má ég segja þér?
Eftir Ragnhildi L.
Guðmundsdóttur
Ragnhildur L.
Guðmundsdóttir
» Fjölmiðlar ná til
hlustenda og áhorf-
enda og geta stjórnað
því hvaða skoðanir fá að
heyrast. Fjölmiðlar eiga
að vera farvegur fyrir
tjáningarfrelsið.
Höfundur er kennari, náms- og
starfsráðgjafi og er í 2. sæti hjá Dög-
un í Suðurkjördæmi.
Kosningar á morg-
un og landsmenn
verða að gera það
upp við sig hvort þeir
vilja fá sterka rík-
isstjórn eftir kosn-
ingar, eða fjögurra til
fimm flokka sundr-
ungaröfl með Pírata í
broddi fylkingar með
Birgittu og Smára
McCarthy. Það er
nokkuð útséð að það verður ekki
hægt að mynda tveggja flokka
stjórn. Sterkasta þriggja flokka
ríkisstjórn sem völ væri á – og sú
sem líklegust væri til
að halda í þann stöðug-
leika sem náðst hefur í
landsmálunum – eru
Framsóknarflokkur,
Vinstri grænir og
Sjálfstæðisflokkur.
Góðir landsmenn leggjumst nú
öll á árarnar.
Þjóðin þarf
sterka ríkisstjórn
Eftir Hjörleifur
Hallgríms
Hjörleifur Hallgríms
» Sterkasta
ríkis-
stjórn sem
völ er á er B-
VG og D.
Höfundur er eldri borgari á Akureyri.
Sýndarveruleiki
stjórnmálanna er sífellt
að taka á sig undarleg-
ustu myndir. Nú síðast
var boðið upp á gervi-
stjórnarmynd-
unarviðræður fyrir
kosningar. Það var hinn
gríðarstóri þingflokkur
Pírata sem settist niður
og skrifaði hinum litlu
flokkunum bréf um að
hitta sig í Litlu Lækjarbrekku og
ganga að þeim skilyrðum sem þetta
eftirlæti skoðanakannana hafði sett
skilmerkilega fram í fréttaviðtölum í
aðdraganda þessa stórmerkilega við-
burðar. Stefnan ber nokkurn keim af
því sem gerðist fyrir sjö árum síðan.
Þá tók við völdum á erf-
iðum tímum ríkisstjórn
með stórt vinstri. Á
þeim tíma blasti við það
meginverkefni að fást
við afleiðingar efna-
hagskollsteypunnar á
Íslandi. En í stað þess
að beina kröftum þings
og þjóðar einhuga að
því verkefni var lagt í
þá ófæru að sækja um
aðild að ESB og koll-
varpa stjórnarskrá
landsins. Allt var þetta
gert án samráð og samstöðu stjórn-
mála- og landsamanna. Góður gestur,
Göran Persson, fyrrverandi forsætis-
ráðherra, heimsótti Ísland á þessum
erfiða tíma og miðlaði af reynslu sinni
þegar frændur okkar Svíar lentu í
efnahagslegum þrengingum á 10.
áratug síðustu aldar. Skilaboð hans
voru skýr: Einbeitið ykkur að fyr-
irliggjandi verkefni en leggið önnur
ágreiningsefni stjórnmálanna til hlið-
ar. Síðasta ríkisstjórn fór þveröfugt
að. Kveiktir voru eldar reiði og and-
úðar í samfélaginu sem enn loga.
Litla Lækjarbrekkubandalagið lofar
nú þjóðinni að halda áfram þar sem
frá var horfið eftir að vinstri stjórnin
hljóp illilega í þvotti kosningavél-
arinnar. Áfram á að velkja stein-
dauðri aðildarumsókn að ESB í fjöru-
borði stjórnmálanna. Síðast en ekki
síst á að troða stjórnarskrár-
frumvarpi svokallaðs Stjórnlagaráðs
inn á þjóðina undir því yfirskyni að
þjóðin hafi samþykkt nýja stjórn-
arskrá í þjóðaratkvæðagreiðslu.
Þetta margumtalaða samþykki þjóð-
arinnar, sem heldur bandalaginu
andvaka, fólst þó aðeins í því að mikill
minnihluti kosningabærra hafði jánk-
að við opnum spurningum sem þar
voru á blaði. Þá má heldur ekki
gleyma því að Litla Lækjar-
brekkubandalagið lofar nú stað-
fastlega að ausa ríkissjóð að hætti al-
vöru sjóræningja.
Litla Lækjarbrekkubandalagið
Eftir Óðin
Sigþórsson »Kveiktir voru eldar
reiði og andúðar í
samfélaginu sem enn
loga.
Óðinn Sigþórsson
Höfundur er fyrrverandi formaður
samtakanna Nei við ESB.
Já, stjórnmálamenn,
við erum reið: „Auð-
vitað eru pólitískir
þykjustuleikir stjórn-
mála, með jákvæðu
ívafi, sem mest og
best dempar reiði al-
mennings, enda
óspart notaðir í að-
draganda kosninga, en
því miður, þar á milli,
drulluskítug arfa lygi,
og ekki mark á takandi í alltof
mörgum tilvikum.“
En nú eru það um 40.000 at-
kvæða undir. Hjólið í málið. Kosn-
ingar koma og fara, en koma
sennilega brátt aftur. Við vitum að
það virðist vera svakalega erfitt að
búa til innihaldsríkar hugsjónir eða
pólitískar lausnir og heilaga eiða á
skerinu, en munið að það sem þarf
er viljinn.
En að fenginni reynslu tel ég að
eldri borgurum sé skítsama um
heilaga eiða eða kosningaloforð „ef
biðlistarnir eru bara stuttir“. Ég
veit þetta, því ég var í 8 ár atvik-
areddari slíkrar varnarlínu.
Hugtakinu pólitískt traust er
stundum skipt upp í tvennt. Ann-
ars vegar er talað um traust til
stjórnmálamanna og hins vegar er
talað um traust til stofnana. Með
trausti til stjórnmálamanna er átt
við traust til einstakra stjórnmála-
manna, stjórnmálaflokka eða rík-
isstjórna. Slíkt traust er álitið brot-
hætt og sveiflukennt og flöktir því
auðveldlega vegna utanaðkomandi
áhrifa.
Gísli á Grund Sigurbjörnsson,
sem var alinn upp á heimili skipu-
legrar öldrunarþjónustu og sá
reyndasti í þessum málaflokki um
áratugi, fullyrti í blaðagrein í
Morgunblaðinu 1973 að algjör löm-
um félaga eldri borgara við að
verja hagsmuni aldraðra og hörmu-
legt áhugaleysi stjórnvalda skapaði
vandræðaástand, en sagði líka,
„það má ekki kenna stjórnvöldum
einum um, því fólk hugsar ekki
um, hvað er framundan, þegar ellin
hamlar sjálfsgetu til lífsbjargar.
Þegar þar er komið er þreyttu
höfði hvergi að halla og allt í upp-
námi í stórfjölskyldunni“.
Já, Gísli vissi á hvaða mið skyldi
sótt! Enda komu DAS
og Skjól og byltingar
aðgerðir borgarinnar í
kjölfar þessarar grein-
ar, ásamt með stofnun
Samtaka aldraðra
1973.
Almennt er talið að
það hafi ekki alvar-
legar afleiðingar fyrir
samfélög í heild sinni
þó að traust til ein-
stakra stjórnmála-
manna minnki (New-
ton og Norris, 1999).
Sérstaklega þar sem kvíði einkenn-
ist af mikilli óvissu má búast við að
kvíði hafi jafnvel sterkari áhrif á
pólitískt traust en reiði þar sem
óvissan myndi grafa undan traust-
inu.
Enn og aftur þetta: Pólitískir
umhirðumenn okkar landsmanna
vita að þeir hafa forsmáð öldr-
unarmálefni nú um áratuga skeið.
Nú ætla þeir loks að bretta upp
ermar og koma sér að verki og
vera ekki þær mýslur sem raun
bar vitni.
Barátta mín er ekki að lækka yf-
irdráttarheimildir mínar, ég fæ
burðugan lífeyri.
Ég mótmæli hinsvegar lögmæti
þess að stjórnmálamenn ráðstafi
tryggingargreiðslum sem við aldr-
aðir greiddum iðgjöld af og þá með
skattlögðum iðgjöldum allt til 1988,
til dekurverkefna og til sjálfs-
varnar hvata þeirra sjálfra og
fylgifiska.
Þetta er eignarréttar rán í sinni
grófustu mynd. Minnist þess, þing-
menn og ráðherrar, þegar lífeyr-
isgreiðslur ykkar voru stórhækk-
aðar, langt upp fyrir greidd
iðgjöld, þá brugðust þið við eðli-
legri gagnrýni með að fullyrða, að
ekki mætti brjóta eignarréttar
ákvæði stjórnarskrár.
Sem sagt, ekki mátti hrófla við
eignarrétti á sparisamningi trygg-
ingarfjár. Í tilfelli þingmanna og
ráðherra og væri slík krafa ólögleg
og sýndi óþolandi vantraust.
Atvinurekandinn stórhuga, Helgi
í Góu, kastaði fram þeirri spurn-
ingu í viðtali á Sögu nýlega: „Eru
ekki finnanlegir flinkir gamlir lög-
menn sem hægt er fá til að hefja
samtal fyrir aldraða við fulltrúa
stjórnarkerfis þjóðarinnar og
stjórnmálamenn um framtíð öldr-
unarmála, þá ekki síst vegna veru-
legrar fjölgunar aldraðra á næstu
áratugum?“
M.a. tel ég að Helgi skynji sem
við aðrir að auka þurfi pólitískt
traust og lægja kvíða eldri borg-
arans sem er ríkjandi vegna virð-
ingarskorts stjórnvalda og veik-
leika samtaka eldri borgara um
trygga þjónustu á ævikvöldi.
Danir eru eins og allir vita léttir
í skapi og komast því ótrúlega létt
frá rökræðu velferðarmála aldr-
aðra. Enda er orðin rík hefð í Dan-
mörku, að minnihlutastjórnir leysa
best stóru átakamálin. Þá bera jú
allir á þingi ábyrgð.
Í umræðu um vantraust milli
aldursflokka segja Danir það ekki
óviðráðanlegt að skapa skilning á
þeim verkefnum sem liggja fyrir
dönsku samfélag næstu tíu ár, þar
á meðal lífeyrismál og réttindi.
Fjölgandi aldraðir eru orðnir
„magtfaktorar“ í sænskri pólitík og
hafa þar með fengið bros og aukna
hlutdeild í tannlækna- og augn-
læknakostnaði. Og húsnæðisstyrkir
hafa verið auknir og fleira gott í
poka.
Alvarlegast við samsetningu af
þegnum landanna, er að hinir fjölg-
andi öldruðu eru móðgaðir og sárir
og afneita með öllu að vera byrði á
samfélaginu, enda hafi þeir skilað
góðu búi. En þeir yngri vilja ekki
greiða eftirlaun öldruðum sem enn
hafa vinnugetu og geta spilað golf.
En þeir sömu ungu telja það rétt
sinn að gefa sér langan tíma að
mennta sig, fara frá einni grein til
annarrar í menntakerfinu eða fara
kynningarferðir um heimsbyggð-
ina, áður en þeir fara að taka þátt í
framleiðslu verðmætra afurða
heima fyrir, til að fjármagna sam-
félagsgæðin og rétta við hallann
með styttingu atvinnuskeiðs.
Hjólið í málið, aldraðir mæta
best á kjörstað.
Hjálparhjól fyrir vini aldraðra
Eftir Erling
Garðar Jónasson » Að fenginni reynslu
tel ég að eldri borg-
urum sé skítsama um
heilaga eiða eða kosn-
ingaloforð, „ef biðlist-
arnir eru bara stuttir“.
Erling Garðar Jónasson
Höfundur er tæknifræðingur.
Móttaka aðsendra greina
Morgunblaðið er vettvangur lifandi umræðu í landinu og birtir aðsendar grein-
ar alla útgáfudaga.
Þeir sem vilja senda Morgunblaðinu greinar eru vinsamlega beðnir að nota
innsendikerfi blaðsins. Kerfið er auðvelt í notkun og tryggir öryggi í sam-
skiptum milli starfsfólks Morgunblaðsins og höfunda. Morgunblaðið birtir
ekki greinar sem einnig eru sendar á aðra miðla.
Að senda grein
Kerfið er aðgengilegt undir Morgunblaðslógóinu efst í hægra horni forsíðu
mbl.is. Þegar smellt er á lógóið birtist felligluggi þar sem liðurinn „Senda inn
grein“ er valinn. Nánari upplýsingar veitir starfsfólk Morgunblaðsins alla virka
daga í síma 569-1100 frá kl. 8-18.