Dagblaðið Vísir - DV - 10.07.2015, Qupperneq 16

Heimilisfang
Kringlan 4-12
6. hæð
103 Reykjavík
fréttaskot
512 70 70fr jál s t, ó Háð dag b l að DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins á stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. Öll viðtöl blaðsins eru hljóðrituð. Notkun á efni blaðsins er óheimil án samþykkis.
512 7000
512 7010
512 7080
512 7050
aðalnúmer
ritstjórn
áskriftarsími
auglýsingar
sandkorn
16 Umræða
Útgáfufélag: DV ehf. • Stjórnarformaður og útgefandi: Björn Ingi Hrafnsson • Ritstjórar: Eggert Skúlason og Kolbrún Bergþórsdóttir
Viðskiptaritstjóri: Hörður Ægisson • Fréttastjórar: Baldur Guðmundsson og Einar Þór Sigurðsson • Umsjónarmaður innblaðs: Sólrún Lilja Ragnarsdóttir
Framkvæmdastjóri : Steinn Kári Ragnarsson • Umbrot: DV ehf. • Prentun: Landsprent • Dreifing: Árvakur
Helgarblað 10.–13. júlí 2015
Ég tapaði veðmálinu Ég er algjörlega
miður mín
Svona er bara lífið
Virkjum ferðamannastrauminn
Silja Úlfarsdóttir hlaupadrottning og FH-ingur, neyddist til að klæðast KR-treyju. – DV Tölvu Hlaðgerðar Írisar Björnsdóttur var stolið á meðan hún háttaði dætur sínar. – DVEyjólfur Kristjánsson er orðinn gjaldþrota. – DV
F
erðamannastraumurinn
þyngist ár frá ári. Milljón
ferðamenn koma á eyjuna
okkar á hverju ári – því fylgir
mikið álag, á hvort tveggja
landið okkar og ferðaþjónustuna.
Við erum gestgjafar og fögnum komu
þessa fólks, sem kýs að eyða tíma sín-
um og fjármunum í að koma til Ís-
lands. Ferðaþjónusta er orðin stærsta
atvinnugreinin í þeim skilningi að
hún skapar orðið mestu gjaldeyris-
tekjurnar.
Á sama tíma er sorglegt til þess að
hugsa að ríkisstjórnin klúðraði því
að koma á einhvers konar náttúru-
gjaldi eða passa eða skatti eða hvað
við viljum kalla þetta gjald sem nán-
ast allir eru sammála um að er sann-
girnismál. Þessa fjármuni á að nota til
að byggja upp aðstöðu á vinsælustu
ferðamannastöðunum – tryggja ör-
yggi og aðgengi. Úr því að ekki tókst
að ljúka málinu á þessu ári er eðlilegt
að landeigendur hugi sjálfir að gjald-
töku. Það er skiljanlegt í ljósi þess
hvernig fór. Auðvitað þurfa þessir
sömu landeigendur að gæta hófs og
hafa þá skynsemi til að bera að nýta
fjármunina til uppbyggingar.
Veikir innviðir
Því miður er það þannig að ferða-
mönnum hefur fjölgað hraðar en
við höfum náð að byggja upp inn-
viði ferðaþjónustu og regluverk þar
að lútandi. En það ætti að vera auð-
velt að gyrða sig í brók í þeim efnum.
Ef þekkingin er ekki til innanlands
ætti að vera lítið mál að leita í smiðju
þjóða sem hafa glímt við sambærileg
úrlausnarefni. Gott dæmi um hvernig
við þurfum að gera betur, er sá mann-
afli sem Ferðamálastofa hefur úr að
moða. Þar starfa tólf manns. Á Fiski-
stofu, sem heldur utan um sjávarút-
veginn, eru starfsmenn fjórum sinn-
um fleiri.
Virkjum ferðamennina
Við þurfum að virkja ferðamenn-
ina. Virkja þá til uppbyggingar með
gjaldtöku. Virkja þá í þeim skilningi
að koma í veg fyrir utanvegaakstur
og hvers kyns fífldirfsku. Þessi virkj-
un er í nýtingarflokki og við þurfum
bara að láta hana verða að veruleika.
Með stórauknum ferðamanna-
straumi breytist ýmislegt. Umferðin
um þjóðvegina er margföld og þess-
ir gestir okkar haga sér aðeins öðru-
vísi en við eigum að venjast og stoppa
í tíma og ótíma, meðal annars til að
taka myndir. Við þurfum að vera á
varðbergi og sýna þessu skilning og
þolinmæði. Þegar biðraðir myndast
á stöðum þar sem enginn var áður
þurfum við að sama skapi að sýna
biðlund. Þetta eru jákvæð merki.
Bæði efnahagslega og auk þess sem
fjölbreytni í veitingastöðum og sam-
bærilegum greinum eykst. Leggjum
okkur fram um að vera gestgjafar sem
notalegt er heim að sækja. Boltinn er
að vissu leyti hjá stjórnmálamönn-
um. Það er þeirra að huga að inn-
viðunum. Við hin höldum áfram að
greiða götu ferðamanna á hverjum
degi. Tryggjum að landið okkar verði
áfram ákjósanlegur áfangastaður. n
Bíður Hannes færis?
Hannes Hólmsteinn Gissurarson
vakti mikla athygli með Face-
book-færslu sinni síðastliðinn
miðvikudag þar sem hann sagði
Pírata vera stefnulausa og af-
hjúpaði að hann hefði einung-
is lesið fyrstu frétt Morgun-
blaðsins um meint afskiptaleysi
þingmanna Pírata. Hannes
notaði því ekki tækifærið til að
hjóla í Pírata, eins og einhverjir
hefðu búist við. Kannski bíður
hann bara, eins og margir and-
stæðingar Pírata, eftir því að
þeim verði á mistök sem hægt sé
að nudda þeim upp úr. Hannes
hefur ekki verið spar á gagnrýni
á þá flokka sem hann telur and-
stæðinga Sjálfstæðisflokksins og
hefur til dæmis reglulega minnt
samfylkingarfólk á Borgarnes-
ræðu Ingibjargar Sólrúnar sem
haldin var árið 2003. Nú er bara
spurningin, hvað munu Píratar
gera af sér sem gefur prófessorn-
um eitthvað til að kjamsa á næstu
áratugina?
Á Samfylkingin
framtíð?
Samkvæmt skoðanakönnun-
um er fylgi Samfylkingarinnar
svo lítið að menn
velta fyrir sér
hvort flokkurinn
eigi framtíð fyr-
ir sér. Björgvin G.
Sigurðsson, fyrr-
verandi ráðherra
Samfylkingarinn-
ar, skrifar um stöðu flokksins á
vefsíðu sinni og spyr: „Eru þetta
síðustu dagar Samfylkingarinnar?
Getur formaðurinn Árni Páll Árna­
son náð flokknum á flug?“ Björg-
vin svarar sjálfum sér og telur
að flokkurinn muni ná flugi á ný
undir forystu Árna Páls, en bætir
við: „Til þess þarf hann auðvitað
stuðning innan flokks og utan, og
finna að hann hefur þann stuðn-
ing.“ Ekki verður annað séð en
að þarna sé Björgvin að hvetja
flokksmenn til að fylkja sér um
Árna Pál, en eitt af meinum Sam-
fylkingarinnar hefur einmitt verið
að þar hefur stór hópur markvisst
unnið gegn formanninum.
Guðmundur
Steingrímsson í vanda
Það er ekki einungis Samfylk-
ingin sem þarf að hafa áhyggj-
ur yfir versnandi gengi í skoð-
anakönnunum, staða Bjartrar
framtíðar, sem sumir hafa kallað
Litlu Samfylkinguna, er einnig
grafalvarleg og hlýtur að vera
verulegt áhyggjuefni fyrir Guð­
mund Steingrímsson og félaga. Inn-
an Samfylkingar eru ýmsir sem
vilja sjá samruna þessara flokka,
en lítill áhugi virðist á því hjá
Bjartri framtíð. Aðrir vilja síðan
sjá Samfylkingu, Bjarta framtíð og
Vinstri græna ganga í eina sæng
undir forystu Katrínar Jakobs­
dóttur. Þeir flokksmenn Samfylk-
ingar og Bjartrar framtíðar sem
hallast að miðju stjórnmála hafa
hins vegar lítinn sem engan áhuga
á samruna við vinstri sinnuðustu
öflin í Vinstri grænum.
Fyrst Icesave svo Grikkland
Þ
að sögulega við þjóðarat-
kvæðagreiðsluna um Icesa-
ve-samningana hér á landi
var að efnt skyldi til þjóðar-
atkvæðagreiðslu um fjár-
hagslegar skuldbindingar sem
færðar höfðu verið í búning milli-
ríkjasamnings.
Icesave braut ísinn
Þetta var algert stílbrot í heimi þar
sem fjármagnið ræður lögum og lof-
um. Innan Alþjóðagjaldeyrissjóðs-
ins var mönnum ekki skemmt og
Evrópusambandið leit það mjög
hornauga að lýðræðinu yrði hleypt
að hinum heilögu véum kapítalism-
ans. Stofnanaveldið, agað af hugs-
unarhætti hans, tók í sama streng
og vísaði óspart í einkaeignarrétt-
inn, heilagastan alls réttar, langt
hafinn yfir samfélagsleg réttindi og
gildi. Þannig fór það nú samt að með
þjóðaratkvæðagreiðslu var hrund-
ið ofbeldistilraunum bresku og hol-
lensku ríkisstjórnanna sem geng-
ið höfðu fram af óbilgirni og hörku
við að knýja Íslendinga til að undir-
gangast samninga um fjármála-
skuldbindingar langt umfram það
sem eðlilegt gat talist og krefjast þess
jafnframt að þeir samningar yrðu
gerðir að lögum.
Víðs vegar um heim var litið á
Icesave-þjóðaratkvæðagreiðsluna
sem tímamót að því leyti að tekið var
á fjármálakreppu á lýðræðislegan
hátt en ekki aðeins undir skipunum
AGS, heimslögreglu kapítalismans.
Í Grikklandi hefur mjög verið horft
til Íslands að þessu leyti, ekki aðeins
hvernig tekið var á kreppunni með
blöndu af niðurskurði og skatta-
hækkunum heldur ekki síður hvern-
ig þjóðin fékk tækifæri til að segja
sinn hug í þjóðaratkvæðagreiðslu.
Að því leyti má segja að með Icesave
hafi verið brotið blað.
Grikkir opna öðrum leiðir Gríski
forsætisráðherrann, Alexis Tsipras,
lýsti því réttilega yfir þegar afgerandi
úrslit lágu fyrir að niðurstöðurnar
yrði að taka alvarlega við hið alþjóð-
lega samningaborð. „Það er hægt að
virða vilja ríkisstjórna að vettugi,“
sagði hann, „en annað gildir um
þjóðarviljann.“ Og hann bætti því við
að hann liti svo á að Grikkir væru að
opna öðrum Evrópuþjóðum dyr.
Reyndar held ég að Grikkir séu að
opna öllum heiminum dyrnar að því
leyti að fjármálakreppa verði hér eft-
ir í ríkari mæli en áður skoðuð í fé-
lagslegu samhengi en ekki einvörð-
ungu á forsendum fjármagnsins.
Gagnrýnir þjóðfélagsrýnar hafa tekið
undir þessi sjónarmið. Noam Chom-
sky hefur sagt að gríska deilan snúist
ekki um hagfræði heldur þjóðfé-
lagsátök, nánast stéttastríð. Joseph
Stieglitz, hagfræðingurinn heimsku-
nni, segir að menn verði að horfa til
ástandsins í Grikklandi þegar deilan
er brotin til mergjar. Hvað Grikkjum
sé yfirleitt gerlegt og hvað ógerlegt.
Niðurskurður sé þegar farinn að
þrengja mjög að stórum þjóðfélags-
hópum í Grikklandi, atvinnuleysi sé
vaxandi og orðið meira en 60 pró-
sent hjá yngstu aldurshópunum á
vinnumarkaði. Þá segir Stieglitz að
menn verði að hyggja að því hvern-
ig til skulda Grikkja hafi verið stofn-
að. Þar hafi meðal annars verið að
verki þýskir og franskir bankar sem
hefðu verið óþreytandi að ota lánum
að Grikkjum og þá ekki síst til kaupa
á hergögnum. Að þessu samhengi
hefur Chomsky einnig vikið. „Þegar
talað er um áhættusama lántakend-
ur verður að hafa í huga að á ferðinni
eru þá einnig áhættusæknir lánveit-
endur,“ sagði hann svo ágætlega í
bandarískum viðræðuþætti í sjón-
varpi í aðdraganda grísku þjóðarat-
kvæðagreiðslunnar.
Hvað svo?
Fram undan eru erfiðir tímar hjá
þeim þjóðum sem búa við efnahag-
skreppu. Það á svo sannarlega við
um Grikki. Samningsstaða þeirra er
hins vegar önnur. Gegnt þeim við
samningaborðið eru aðilar sem nú
vita að löðrungur á gríska vinstri
stjórn er löðrungur á grísku þjóðina
og undan honum mun svíða víðar en
í Grikklandi. Margir munu taka hann
til sín.
Ég spái því að eftir nokkrar svona
þjóðaratkvæðagreiðslur, á Spáni og
hugsanlega einnig austar í álfunni,
þá muni fjármálakerfið fara að átta
sig á því að einnig það ber félagslega
ábyrgð. Einhverjir kunna að spyrja
hvort sá sem lánar öðrum peninga
eigi þá engan rétt á því að fá þá aftur
í hendur. Jú, sá réttur er fyrir hendi,
en ekki á hvaða forsendum sem er.
Það skiptir máli hvernig til viðskipt-
anna var stofnað, hvernig með féð
hefur verið farið, á hvaða kjörum
það er lánað og hvernig brugðist er
við þegar aðstæður verða öllu kerf-
inu óhagstæðar. Verður þá ætlast til
að lántakandinn beygi sig undir lán-
veitandann og hans hagsmuni að
öllu leyti eða axla báðir byrðarnar?
Mannréttindi ofar öllu
Í íslensku kreppunni hafa bankarn-
ir og lífeyrissjóðirnir svarað með
hortugheitum fram á þennan dag
og neitað að horfast í augu við eig-
in ábyrgð. Þess vegna þótti mér það
góð ráðstöfun að ákveða að bæta
lántakendum að einhverju leyti með
endurgreiðslu áfallið sem þeir urðu
fyrir í kreppunni. Hér var um að
ræða grundvallar prinsippmál: Að
fjármagnið eigi ekki alltaf að halda
sínum hlut óskertum. Allt þetta á
fjármálakerfinu eftir að lærast. Það
mun gerast eftir því sem líður á 21.
öldina og samfélagið áttar sig á því
að bylting nýhafinnar aldar snýst um
lýðræði og svo hitt að mannréttindi
eiga að standa ofar hagsmunum
einkaeignarréttar. n
„Ég spái því að
eftir nokkrar svona
þjóðaratkvæðagreiðslur,
á Spáni og hugsanlega
einnig austar í álfunni,
þá muni fjármálakerfið
fara að átta sig á því að
einnig það ber félagslega
ábyrgð.
Ögmundur Jónasson
þingmaður Vinstri grænna
Kjallari
Mynd SIGtryGGur ArI
„Við þurfum að
virkja ferðamenn-
ina. Virkja þá til upp-
byggingar með gjaldtöku.
Virkja þá í þeim skilningi
að koma í veg fyrir utan-
vegaakstur og hvers kyns
fífldirfsku.
Leiðari
Eggert Skúlason
eggert@dv.is