Skagfirðingabók - 01.01.2005, Blaðsíða 60

SKAGFIRÐINGABÓK
semi við stefnendur málsins, að sagan skyldi ekki flutt í út-
varp. Stóðu að þeim áskorunum meðal annarra tveir merkir
Skagfirðingar, Broddi Jóhannesson og Helgi Hálfdanarson,
sem ekki lét af baráttu sinni gegn lestri sögunnar. Utvarpsráð
ákvað þó, með verulegri tregðu, að hún skyldi flutt og var svo
gert að lokum, í ársbyrjun 1980.
Þannig lauk þessu máli sem mun hafa orðið flestum sem ná-
lægt því komu til raunar. Sárindi þess fólks sem taldi að sér
vegið með Þjófi í paradís eru að vísu skiljanleg, en á móti kem-
ur að því verður ekki með nokkru móti andmælt að Indriði fer
mjúkum höndum um efnivið sinn. Ef menn vilja lesa söguna
sem frásögn um umræddan brotamann verður myndin af hon-
um miklu fremur til þess fallin að vekja samúð en fordæmingu
og á það var bent í dómi hæstaréttar. Útvarpslestur á þekktri
skáldsögu getur ekki í sjálfu sér verið slík meingerð við fólk að
hann beri að stöðva með lögum. Málareksturinn sjálfur var á
hinn bóginn til þess fallinn að ýfa hið gamla sakamál meir upp
en ótruflaður útvarpsflutningur hefði gert. En kjarni málsins
er sá að ekki er rétt að lesa rit Indriða í því ljósi. Þjófur í para-
dís er skáldsaga, sjálfstæð listræn sköpun, ágætlega sögð og lif-
andi, og verður að metast sem slík. Sögur verða ekki til úr
engu og Indriði notar þarna vissulega viðkvæmt efni úr ekki
fjarlægri fortíð. En hvað sem því líður er það í grundvallar-
atriðum rangt og skilningslaust að líta á skáldskap sem raun-
sanna lýsingu á tilteknu fólki sem lifað hefur og æviferli þess,
og myndi líka vera rangt enda þótt nöfnum væri ekki breytt.
Mætti nefna mörg dæmi þessu til skýringar.
VII
Eftir Þjóf í paradís sneri Indriði sér að þriðju sögunni í þeirri
samfellu sem lýsa skyldi þjóðlífsbreytingum í landinu frá
kreppu fram yfir stríð. Norðan við stríð kom út 1971 (AI-
menna bókafélagið), en hún er sögulega skoðað miðhluti þessa
58