Morgunblaðið - Sunnudagur - 18.12.2016, Blaðsíða 14

Menntamál eru mikilvæg hverju ríki ogfáir hafa líklega unnið við ráðgjöf víð-ar um heim en dr. Andy Hargreaves.
Hann er prófessor í kennslufræðum við Boston
College í Bandaríkjunum og var staddur hér á
landi á dögunum. Hann hefur áður komið til Ís-
lands og stendur nú ásamt fleirum að Atlantic
Rim Collaboratory sem er samstarfsverkefni
með þátttöku Íslands um framtíð menntamála
þar sem ríki deila reynslu sinni og læra hvert af
öðru.
En hvernig ætli svona samstarfsverkefni,
með þátttöku ríkja úr fleiri en einni heimsálfu,
hafi komið til?
„Fyrir tveimur til þremur árum, þegar ég
vann við ráðgjöf fyrir ólík menntakerfi, ríkis-
stjórnir, kennarasamtök og önnur fagfélög, tók
ég eftir að fólk var sífellt að segja það sama. Það
voru allir að segja við mig: „Okkur finnst mikil-
vægt að starfa með öðrum kerfum en það vant-
ar vettvang til þess.“
Svo virtist sem eitthvað í hinu alþjóðlega neti
sem þegar er fyrir hendi svaraði ekki þörfinni
fyrir náið samstarf. Einver varð að gera eitt-
hvað í þessu og búa til nýjan vettvang og efna til
samtals milli þjóða. Fyrst enginn annar tók af
skarið ákvað ég að reyna að standa að því að
skapa slíkan vettvang.“
Byrjuðu á að skilgreina gildi
Úr varð að Hargreaves setti sig í samband við
yfirvöld menntamála og ýmissa stofnana sem
hafa með menntun og kennslu að gera í nokkr-
um ríkjum, sem varð að Atlantic Rim Collabora-
tory sem nú er að stíga sín fyrstu skref, meðal
annars með sérstökum stofnfundi í Reykjavík,
sem haldinn var í haust.
„Hugmyndin um samstarfið byrjaði með því
að við skilgreindum gildi sem fram til þessa hafa
ekki fengið nægilega athygli í skólastarfi. Við
viljum skoða gildi eins og það að vera fram-
úrskarandi (e. excellence) víðar en út frá því
sem prófað er í. Við vildum líka skoða gildi eins
og jafnræði meðal ólíkra hópa, lýðræði, mann-
réttindi og aðlögun nemenda með ólíkar þarfir.“
Hargreaves telur mikilvægt að samstarfið sé
á grunni tiltekinna gilda sem þátttökuþjóðir séu
sammála um að vinna að. Þá hafi hann tekið til
við að ræða óformlega við leiðtoga menntamála
í ríkjunum sem taka þátt og kanna hug þeirra til
að vinna saman að því að móta stefnu í mennta-
málum til framtíðar á grunni þessara gilda.
„Þetta var mikil áskorun. Ég var með hug-
mynd en enga stóra alþjóðlega stofnun eða bak-
hjarl á bak við mig. En þegar ég fór að finna
áhugann hjá þeim ráðherrum og öðrum leiðtog-
um menntamála sem ég ræddi við fann ég að
þetta gæti raunverulega orðið að einhverju. Að
við gætum farið úr engu í eitthvað og byggt
samstarfið á gildum sem er mikilvægt að hafa
að leiðarljósi við þróun skólastarfs og mennta-
mála á næstu árum. Það gaf mér mikið að finna
að ég var ekki einn með þessa hugmynd um að
vilja byggja samstarf þjóða á gildum heldur
fann ég vilja hjá þeim sem ég ræddi við til að
gera þessa hugmynd að veruleika. Þetta hélt
mér við efnið.“
Í maí 2014 hitti Hargreaves Illuga Gunn-
arsson menntamálaráðherra og ræddi hug-
mynd sína að fjölþjóðlegum samstarfsvettvangi.
Þá hafi sú hugmynd komið upp að halda fund
þeirra ríkja sem lýst höfðu áhuga á samstarfinu
á Íslandi.
„Þegar við loks hittumst í Reykjavík fundum
við að eitthvað var að verða til. Þetta sem var
ekkert var orðið að einhverju mikilvægu. Það
sem sameinar okkur eru gildin sem við lögðum
upp með og forvitnin um það hvernig við getum
lært af öðrum og náð enn betri árangri í að
vinna að þessum gildum.
Allir á fundinum öxluðu sameiginlega ábyrgð
á þessum 50 milljónum barna sem leiðtogar
ríkjanna í samstarfinu eru að tala fyrir. Á öllum
mínum ferli hef ég aldrei upplifað annan eins
drifkraft og á þessum fundi,“ segir Hargreaves.
Öll kerfi geta lært hvert af öðru
En hvað er það sem Ísland getur lært af hinum
þjóðunum í samstarfinu?
„Öll kerfi geta lært hvert af öðru. Það er
ástæðan fyrir því að þau eru með. Með því að
hjálpa öðrum hjálpum við sjálfum okkur líka.
Hvert menntakerfi sem tekur þátt hefur upp-
lifað áskoranir tengdar árangri í stærðfræði svo
dæmi sé tekið en þau nota ólíkar aðferðir til að
takast á við þær. Á því sviði getur Ísland til
dæmis lært mikið af Kanada sem hefur gengið
betur með þetta viðfangsefni.
Nú þegar mikill flóttamannastraumur er til
Evrópu er nauðsynlegt að brugðist sé við innan
skólanna. Kalifornía og Ontario hafa til dæmis
mun meiri reynslu af því að bjóða innflytjendur
velkomna í skólakerfið en Ísland og af því má
læra. Aukið hlutfall innflytjenda er ekki vanda-
mál sem þarf að leysa heldur tækifæri sem ber
að fagna.“
Mikið hefur verið rætt hér og víðar um niður-
stöður PISA-könnunarinnar og hvernig túlka
beri þær. En eru þær niðurstöður góður mæli-
kvarði á árangur menntakerfa?
„Um þetta eru skiptar skoðanir. PISA og
önnur hefðbundin próf hafa vissulega ákveðið
gildi, en ef við horfum bara á þau og ekkert ann-
að, ef við gefum þeim mælikvarða mest vægi af
öllum, þá getur það dregið úr áherslu skóla á
hluti eins og listkennslu og það að læra af nátt-
úrunni. Við verðum að mæla hluti sem við met-
um sem mikilvæga en ekki aðeins það sem er
auðvelt að mæla.
Við þurfum að þróa fleiri mælikvarða, til
dæmis hvernig á að meta tilfinningalega vellíð-
an eða árangur í listum,“ segir Hargreaves og
bætir við: „Hvar sem því verður viðkomið ætt-
um við að forðast að meta alla nemendur í þeim
tilgangi einum að vita hvernig menntakerfinu
reiðir af. Það þarf ekki að taka allt blóðið úr lík-
amanum til að kanna heilbrigði líkamans. Það
þarf bara sýni. Sama ætti að gilda þegar við vilj-
um meta heilbrigði menntakerfisins.“
Hargreaves segir margt vel gert í mennta-
málum hér á landi og það hafi verið ánægjulegt
að fá að heimsækja íslenska skóla.
„Ísland veitti okkur öllum innblástur. Íslend-
ingar eru þjóð sem hefur þurft að læra að lifa
með náttúrunni og læra af henni í stað þess að
berjast við hana. Við munum hittast aftur að ári
og munum í millitíðinni starfa saman í smærri
hópum fyrir þessi 50 milljón börn sem ganga í
skóla í samstarfsríkjunum. Ég kann að hafa
hjálpað til við að koma samstarfinu á laggirnar
en nú tilheyrir það ríkjunum sjálfum og skóla-
börnunum.“
PISA ekki eini
mælikvarðinn
Sjö ríki auk Íslands standa að samstarfsverkefni á sviði stefnu-
mótunar í menntamálum. Hvatamaður að samstarfinu er
dr. Andy Hargreaves en hann telur mikilvægt að leggja mat á
fleiri þætti skólastarfs en bara þá sem auðvelt er að mæla
Eyrún Magnúsdóttir eyrun@mbl.is
Ýmsa mælikvarða má nota til að meta gæði skólastarfs og telur Hargreaves mikilvægt að ekki sé
einblínt um of á aðeins einn mælikvarða.
Morgunblaðið/Styrmir Kári
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Það þarf ekki að taka allt
blóðið úr líkamanum til að
kanna heilbrigði líkamans. Það
þarf bara sýni. Sama ætti að
gilda þegar við viljum meta
heilbrigði menntakerfisins.
Fyrr í haust fór fram hér á landi tveggja
daga stofnfundur Atlantic Rim Colla-
boratory. Ráðherrar menntamála,
fulltrúar kennarasamtaka, mennta-
málastofnana, sveitarfélaga, embætt-
ismenn og sérfræðingar frá Finnlandi,
Skotlandi, Írlandi, Ontario í Kanada, Kali-
forníu og Vermont í Bandaríkjunum,
Aruba og Íslandi tóku þátt. Illugi Gunn-
arsson, mennta- og menningarmálaráð-
herra, var gestgjafi stofnfundarins en á
honum kom fram eindreginn vilji allra
þátttökuþjóða til þess að halda áfram
samstarfi á sviði menntamála og vinna
saman að afmörkuðum verkefnum.
Markmið fundarins var að bera saman
þróun menntamála landanna, skilgreina
sameiginleg gildi í menntun, miðla
reynslu, stuðla að fagmennsku í skóla-
starfi og mynda samtarfsvettvang land-
anna, að því er kemur fram á vef mennta-
málaráðuneytisins.
Samstarfið snýr m.a. að því að þróa
raunhæfar aðferðir til að koma á kerfis-
breytingum í menntamálum, einkum til
að efla velferð og andlegt heilbrigði, auka
jafnrétti í menntun og styrkja skóla
margbreytileikans.
Á vefslóðinni www.atlanticrimcollabora-
tory.org má finna upplýsingar um sam-
starf ríkjanna og framtíðaráform.
Morgunblaðið/Eggert
ATLANTIC RIM COLLABORATORY
Skilgreina sameiginleg gildi í
menntun og miðla reynslu
SKÓLAMÁL
14 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 18.12. 2016