Tímarit um endurskoðun og reikningshald - 01.01.1983, Blaðsíða 13

Prófessor
Arni Vilhjálmsson:
Reikningsskil í verðbólgu
Á síðust árum hefur orðið vart mjög
aukins áhuga á reikningsskilum fyrirtækja.
Þessi áhugi stafar vafalaust af hinum öru
verðlagshækkunum, sem hafa að undanförnu
hrjáð svo margar þjóðir. Sú hægfara verð-
bólga, sem þessar þjóðir bjuggu við frá lokum
síðustu heimstyrjaldar fram yfir lok 7. áratug-
arins, hafði að vísu skekkt reikningsskil
fyrirtækja. En með þeirri verðbólguöldu,
sem reis snemma á 8. áratugnum, keyrði um
þverbak. Ekki varð lengur unað við þau
reikningsskil, sem svo lengi höfðu verið látin
duga.
Meðal þeirra aðila, sem hafa áhuga á, að
reikningsskil fyrirtækja séu í lagi, eru vissu-
lega reikningsnotendur, sem hafa brýnna
hagsmuna að gæta, svo sem eigendur og líka
ýmsir opinberir aðilar. Þá byggja margs
konar rannsóknir á starfsemi fyrirtækja á
upplýsingum úr reikningsskilum þeirra, og er
hætt við, að slíkar rannsóknir verði unnar
fyrir gýg, ef upplýsingarnar eru marklitlar
eða marklausar.
Fræðimenn á sviði reikningshalds og hag-
fræði hafa á allra síðustu árum lagt drjúga
vinnu í að hanna reikningsskilakerfi, sem
ætlað er að gefa sannari og gagnlegri mynd af
starfsemi og stöðu fyrirtækja heldur en
reikningsskil hafa gert til þessa. Ég ætla að
leitast við að gera hér nokkra grein fyrir
helztu hugmyndum, sem uppi eru um, hvern-
ig skuli brugðizt við verðbólgu á þessu sviði.
í fyrsta kafla þessarar ritgerðar verður rifjað
upp, hvernig verðbólga/verðbreytingar geta
orðið til þess að skekkja þá lýsingu, sem
svokölluð hefðbundin reikningsskil gefa af
afkomu fyrirtækis og fjárhagslegri stöðu þess.
í öðrum hluta er gerð grein fyrir þeim
atriðum, sem einkenna reikningsskilakerfi og
greina ólík kerfi hvert frá öðru. Á eftir fer
kafli, þar sem þeim kerfum, sem eignazt hafa
stærsta hópá áhangenda, er lýst með aðstoð
skýringardæmis, sem er til þess fallið að varpa
skæru ljósi á megineinkenni kerfanna og
þykir rísa undir gagnlegu spjalli um kosti og
galla þeirra. í ljósi þessara hugmynda verður
svo reynt að meta gildi hinna íslenzku
reikningsskilareglna, sem farið var að vinna
eftir á árinu 1979. í fimmta og síðasta kafla er
örstutt kynning á þeim aðgerðum á sviði
reikningshalds, sem efnt hefur verið til nýlega
í Bretlandi og í Bandaríkjum Norður-Amer-
íku.
/.
Með reikningsskilareglum er átt við þær
reglur, sem beitt er við mælingu afkomu
fyrirtækja og fjárhagslegrar stöðu þeirra. Til
skamms tíma hafa reikningsskil í ríkjum, sem
búa við séreignarskipulag, tekið litlum og
hægum breytingum. Þess vegna hefur farið
vel á því að orða hefð við þessar reglur. Þær
11