Tímarit um endurskoðun og reikningshald - 01.01.1983, Blaðsíða 32

Rekstrarreikningur ár 19x1:
Rekstrartekjur: Vörusala 105
Rekstrargjöld Vörunotkun (eins og í reiknings- skilum kaupverðs-
nafnkrónufjármagns) 70
Ýmis verzlunarkostnaður 5,50
Verðbreytingarfærsla(100-30)x0,3 21 96,50 8,50
Vaxtagjöld 10,50
Tap 2,00
Efnahagsreikningur lok 19x1: Fjármunir
Sjóöur 29
Vönibirgðir (upphaflegt kaupverð) 90 119
Fjármagn
Langvinntlán 30
Höfuðstóll 1/1 70
Endurmatsreikningur 21
Tapáárinu -2 89
119
Flestar stærðir rekstrarreiknings koma
kunnuglega fyrir sjónir. Vörunotkun, ýmis
verzlunarkostnaður og vaxtagjöld birtast
með sömu tölugildum og í reikningsskilum
kaupverðs - nafnkrónufjármagns. Einn liður
rekstrarreiknings sker sig úr; liður sem hefur
svo afdrifarík áhrif á efni reikningskilanna,
að samanburður við reikningsskil kaupverðs
- nafnkrónufjármagns er út í hött. Þessi liður
er verðbreytingarfærslan. Verðbreytingar-
færslan verður til við það, að ákveðinn stofn
er margfaldaður með hækkun meðaltalsbygg-
ingarvísitölu milli ára. Stofn til útreiknings
verðbreytingarfærslu, kr. 70 í skýringardæm-
inu, fæst með því að draga skuldina 31/12
19x0, kr. 30, frá sjóðseign sama dag, kr. 100.
Hér þykir ekki vera kostur á að hafa eftir hin
ítarlegu ákvæði laga um mælingu þessa
stofns. Segja má, að meginefni hans sé
samtala peningalegra veltufjármuna og vöru-
birgða að frádregnum öllum skuldum. Miðað
er við stöðuna um þessi efni við lok undanfar-
andi rekstrarárs (31/12 19x0). Ef stofninn er
jákvæður (viðkomandi eignir hærri en skuld-
ir) er verðbreytingarfærslan gjaldfærsla; ef
stofninn er neikvæður, hlýzt af tekjufærsla.
Verðbreytingarfærslan, sem í skýringar-
dæminu er gjaldfærsla, er mótbókuð í sér-
stakan endurmatsreikning, sem færður er
upp meðal eigin fjármagns í efnahagsreikn-
ingi. Engar aðrar færslur hafa í þessi tilviki
verið gerðar í endurmatsreikning.
í>ar sem verðbreytingarfærslunni er ætlað
það öndvegishlutverk að ráða bót á þeim
skekkjum, sem reikningsskilin hafa að öðru
leyti orðið fyrir af völdum verðbólgu, er
áhugavert að kanna, hvern árangur sú við-
leitni hefur borið; með samanburði við önnur
kerfi reikningsskila, sem ætlað er að þjóna
sama eða svipuðum tilgangi. íslenzku reikn-
ingsskilin sýna fyrir árið 19x1 tap að fjárhæð
2 kr. Reikningsskil kaupverðs - staðkrónu-
fjármagns gáfu hins vegar hagnáð að fjárhæð
14,83 kr. og reikningsskil sviptivirðis - stað-
krónufjármagns sýndu 20 kr. hagnað. Mis-
munur hagnaðar við fyrrnefnda samanburð-
inn er 16,83 kr., í hinum síðara 22 kr. í báðum
tilvikum verður mismunurinn útskýrður til
fulls með vísun til mismunar á mati vöru-
birgða í lok árs 19x1, samanber eftirfarandi
yfirlit:
Mat vöru- Vik frá
birgða upphaflegu
íslenzku reikningsskilin: 31/12 kaupverði
Upphaflegt kaupverð Reikningsskil kaupverðs-staðkrónufjár- 90
magns Reikningsskil svipti virðis-staðkrónufj ár- 106,63 16,83
magns 112 22
Úr því að mismunur á hagnaði íslenzku
reikningsskilanna og reikningsskila kaup-
verðs - staðkrónufjármagns skýrist af mismun
á birgðamati, hlýtur við umskiptin frá viðmið-
30