Fréttablaðið - 22.09.2017, Page 24

Útgefandi: 365 miðlar Veffang: Visir.isÁbyrgðarmaður: Svanur Valgeirsson Sölumaður auglýsinga: Ólafur H. Hákonarson, olafurh@365.is, s. 512 5433
finnst það gera mun meira á meðan
hinum systkinunum finnst þau gera
nóg. Stundum er hugtakið nóg ekki
það sama í huga allra. Einnig getur
komið upp annað vandamál hjá
systkinum, þeim gæti fundist að sá
sem fékk mest sem barn geri minnst
þegar kemur að því að aðstoða for-
eldra á efri árum.
Samlokukynslóðin
Öldruðum foreldrunum finnst
sundum samskiptin of lítil á meðan
afkomendum finnst þau vera mikil
eða allavega nægileg. Blendnar
tilfinningar koma þá upp hjá
aðstandendum, jafnvel samviskubit
eða sektarkennd. Hvernig tengslin
voru áður getur haft áhrif á hvernig
samskiptin þróast. Ef einhverjir for-
tíðardraugar eru í farangrinum þarf
að gera þá upp svo foreldrarnir geti
átt gott ævikvöld. Það er mikilvægt
fyrir aldraða foreldra að hafa stuðn-
ing. Ekki með neikvæðni, látum
eða nöldri,“ segir Hafdís og bætir
við að tímaskortur og vinnuálag sé
algengt í þjóðfélaginu og fullorðnu
börnin hafa oft nóg með eigin börn.
„Þá skapast álag og stress. Þetta er
samlokukynslóðin, það er þegar
einhver er á milli sinnar eigin fjöl-
skyldu annars vegar, það er maka og
barna, jafnvel barnabarna, og hins
vegar aldraðra foreldra sem þarf að
sinna. Uppkomnu börnin reyna að
sinna báðum hlutverkunum vel og
eru jafnvel í fullri vinnu líka. Við
þessar aðstæður upphefst streita,
mikið álag og lítil þolinmæði fyrir
stundum neikvæðum eða einmana
ættingja.“
Tilætlunarsemi foreldra
Þegar Hafdís er spurð hvort aldr-
aðir foreldrar séu ýtnir eða tilætl-
unarsamir við aðstandendur sína,
segir hún að það gerist. „Það kemur
til dæmis fyrir að hinn aldraði vill
enga þjónustu heim þótt hann
eigi rétt á henni. Ástæðan er sú
að honum finnst að börnin geti
séð um þetta. Hann eigi það inni.
Sumir vilja gera allt sjálfir þótt þeir
hafi ekki burði til þess og aðstoðin
lendir á börnunum. Þá koma
fagaðilar sterkir inn, til dæmis
heimilislæknirinn eða hjúkrunar-
fræðingur. Stundum tekur eldra
fólk meira mark á lækninum en
sínum nánustu. Ég hef séð slæm
dæmi þess að aldraðir foreldrar eru
svo tilætlunarsamir við uppkomið
barn sitt að sá einstaklingur varð
hreinlega andlega og líkamlega
veikur. Álagið var orðið svo mikið
að hann réð ekki við aðstæð-
urnar. Það gerir engum gott, hvorki
hinum aldraða, né uppkomnu
barni hans eða samfélaginu.“
Þunglyndi eða einmanaleiki
Þekkt vandamál hjá öldruðum er
þunglyndi. Hafdís segir að þegar
fólk eldist geti margt gerst sem valdi
vanlíðan. „Miklar breytingar geta
átt sér stað. Það getur verið ástvina-
missir, heilsutap og að fólk er ekki
lengur á vinnumarkaði. Mikil sorg
getur fylgt þessu æviskeiði. Skiljan-
lega finna margir fyrir depurð. Að
horfa á eftir maka, vinum og öðrum
ástvinum eykur hættu á þunglyndi.
Mikilvægt er að fólk geti rætt líðan
sína en stundum þarf fagaðila, til
dæmis fjölskyldufræðing, til að
finna leiðir að betri líðan. Fleiri
samverustundir gætu skipt máli
en þær þurfa að vera nærandi fyrir
báða aðila. Ýmis þjónusta sem er
í boði fyrir aldraða getur haft góð
áhrif. Námskeið til að styrkja fólk til
sjálfshjálpar og virkja það félags-
lega. Það getur verið nærandi og
skemmtilegt að vera í samskiptum
við fólk á sínu reki. Því miður er ég
hrædd um að það vanti heilmikið
upp á afþreyingu fyrir aldraða en
það er samfélagslegt vandamál. Ég
hef grun um að það sé frekar verið
að greina eldra fólk með þunglyndi
eða kvíða þegar það er einfaldlega
einmana. Það er bara mín skoðun
og engin vísindaleg rannsókn á bak
við það,“ segir Hafdís.
Að missa ástvin
Á efri árum stendur oft eiginkona
eða eiginmaður eitt eftir þegar
hitt fellur frá. Sumir eru lánsamir
og eldast saman. „Auðvitað er
best að hafa maka sinn hjá sér.
Félagsskapurinn hefur góð áhrif ef
sambandið er gott,“ segir Hafdís.
„Hins vegar er líka erfitt ef annar
makinn er orðinn sjúklingur og
hinn í umönnunarhlutverki. Það
er mikið álag. Ég hef orðið vör við
að börnum hinna öldruðu líður
betur að vita af foreldrum sínum
saman þar sem oft er áhyggjuefni
aðstandenda að aldrað foreldri sé
eitt eða einmana.“
Hafdís segir að það sé góð hug-
mynd þegar systkini eru fleiri en
eitt að þau skiptist á að bjóða
foreldrum í mat eða kaffi. „Einnig
gæti verið skemmtilegt að hittast
heima hjá foreldrunum og fara yfir
gamlar ljósmyndir. Ég uppgötvaði
sjálf eftir að móðir mín lést og ég
fór yfir dánarbúið að ég sat uppi
með margar spurningar. Til dæmis
hverjir væru á ljósmyndum sem ég
fann. Maður heldur að tíminn sé
endalaus en svo allt í einu er lífið
á enda. Það er því betra að gera
hlutina á meðan foreldrarnir eru á
lífi og vera sáttur þegar þau kveðja.
Gamla fólkið á skilið gott ævikvöld.
Á fyrirlestri mínum vænti ég þess
að heyra frá gestum um þeirra upp-
lifun og þannig geta aðrir lært. Þetta
ætti því að geta orðið líflegar og
gagnlegar umræður,“ segir Hafdís.
Námskeið hennar verður 19. októ-
ber. Nánar um það á lausnin.is.
Elín
Albertsdóttir
elin@365.is
Framhald af forsíðu ➛
Hafdís Þorsteinsdóttir fjölskyldufræðingur segir að gamla fólkið eigi skilið gott ævikvöld. MYND/ANTON BRINK
2 KYNNINGARBLAÐ 2 2 . S e p T e M B e R 2 0 1 7 F Ö S T U DAG U RÞjÓNuSTA VIÐ ALDRAÐA
2
2
-0
9
-2
0
1
7

0
4
:2
4
F
B
0
4
8
s
_
P
0
3
6
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
8
s
_
P
0
2
5
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
8
s
_
P
0
1
3
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
8
s
_
P
0
2
4
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
1
D
D
0
-3
6
8
4
1
D
D
0
-3
5
4
8
1
D
D
0
-3
4
0
C
1
D
D
0
-3
2
D
0
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
2
A

F
B
0
4
8
s
_
2
1
_
9
_
2
0
1
7
C
M
Y
K