Fréttatíminn - 24.03.2017, Blaðsíða 24

24 | FRÉTTATÍMINN | FÖSTUDAGUR 24. MARS 2017
hollur kostur á 5 mín.
Gríms fiskibollur
Horfast í augu
við óttann
Sóley Dröfn Davíðsdóttir, sál-
fræðingur hjá Kvíðameðferðarstöð-
inni, segir flesta sem leita sér hjálp-
ar geta sigrast á kvíðanum. Hún
telur hugræna atferlismeðferð ár-
angursríkustu leiðina til langs tíma.
„Mér finnst hugræn atferlismeðferð
vera besta leiðin til að kveða niður
kvíða. Þá lærir þú leiðir til að tækla
kvíðann sjálfur og það er aðferð sem
þú getur alltaf gripið til og verður
ekki frá þér tekin aftur. Þá lærir þú
hvernig kvíðinn virkar og hvernig
hægt er að rjúfa vítahringinn sem
honum fylgir.“
Sóley Dröfn segir kvíðnu fólki alls
ekki að örvænta því líkur á að ná ár-
angri í vinnu með kvíða, séu miklar.
„Næstum allir sem leita sér hjálpar og
gera eitthvað í málunum, ná að sigr-
ast á sínum kvíða.“
Hjá Kvíðameðferðarstöðinni teikni
þau upp með skjólstæðingum sín-
um hvernig vítahringurinn liggur og
kenni svo fólki að rjúfa hann svo kvíð-
inn minnki.
„Við mælum með því að fólk horf-
ist í augu við það sem það óttast og
mæti því sem gerir það kvíðið, í stað
þess að víkja sér undan því. Sá sem
er hræddur við hunda, forðast hunda.
Sá sem er hræddur við að koma við
borðfleti af ótta við sýkla, getur
veigrað sér við því að koma við borð.
Slík viðbrögð viðhalda kvíðanum.
Þegar fólk er orðið of kvíðið, þá er
það með hugmyndir um að hlutirnir
séu hættulegri en þeir eru í raun og
veru. Ef þú óttast sýkla svo mikið að
þú forðast að koma við borðfleti, þá
kemstu heldur ekki að því að þú lifir
alveg af þó þú komir við þá.
Við mælum með því að fólk geri
sem mest af því sem veldur því kvíða.
Ef þú ert kvíðinn fyrir því að halda
fyrirlestur, þá er gott að þjálfa sig
upp með því að halda nokkra fyrir-
lestra og þannig yfirvinna kvíðann.
Ef það veldur þér kvíða að vera í
Kringlunni, þá mælum við með því að
þú farir þangað og sért þar í dágóðan
tíma, eða þar til kvíðinn hefur minnk-
að um það bil helming. Ef þú hræðist
lyftur skaltu reyna að komast í lyftu
og fara upp og niður margoft, og fara
ekki úr aðstæðunum fyrr en kvíð-
inn hefur minnkað. Fólk getur þurft
aðstoð við þetta. Til dæmis sá sem
kvíðir því að halda fyrirlestur, hann
þarf ekkert að demba sér í halda fyr-
irlestur í beinni útsendingu fyrir mörg
hundruð manns. Hann getur hins-
vegar fikrað sig áfram, byrjað smátt
og æft sig fyrir framan minni hóp
þar til kvíðinn hefur minnkað. Það
er ekki endilega málið að trylla sig
úr kvíða eða búast við lækningu við
það að hoppa út í djúpu laugina. Með
hugrænni atferlismeðferð fær fólk
aðstoð við að gera þetta í hæfilegum
skrefum.“
Sóley segir að um það bil þriðji
hver einstaklingur fái kvíðaröskun
einhverntíma á ævinni. „Kvíðarask-
anir geta verið ótrúlega þrálátar ef
ekkert er að gert.“
Áttu önnur ráð til að ná bata?
„Ef kvíðinn er vægur og ekki orðinn
að verulegu vandamáli, þá hjálpa
nokkrir sjálfsagðir hlutir eins og
regluleg hreyfing, hollt matarræði,
slökun og hugleiðsla. Virða 8-8
regluna, átta tíma svefn, átta tíma
vinna, átta tíma frístund. Sumir verða
kvíðnir því þeir eru einfaldlega að
fást við alltof margt. Þeim ráðleggjum
við að draga úr álagi, leggja frá sér
farsíma og skjátæki og minnka áreiti.
Einnig er gott að velta fyrir sér hvað
það er sem þeir óttast. Oftast er gott
að gera þveröfugt við það sem kvíð-
inn kallar á.“
Hafdís Hauksdóttir gerði sér ný-
lega grein fyrir því að hún hefur
verið kvíðin í mörg ár. Nú er hún
að vinna í að ráða niðurlögum
kvíðans og segir það hjálpa sér
að fara út úr húsi, mæta þangað
sem hún á að mæta og ráðast í
verkin. Hreyfing og slökun sé
líka góð.
„Ég hef unnið mikið í kvíðanum
og finnst það mjög gott. Ég er ný-
búin að átta mig á því að ég hafi
verið kvíðin í mörg ár. Hann hefur
verið eins og stanslaus ólga inni í
mér sem lýsir sér eins og óeirð eða
fiðrildi í öllum líkamanum. Þessu
fylgir hraður hjartsláttur líka þó að
ég sé ekkert að reyna á mig. Þetta
er óöryggi sem getur hellst yfir mig
af ýmsum ástæðum.“
Hafdís segir að það sé ekkert eitt
sem geri hana kvíðna en ófyrirsjá-
anlegir hlutir ýti undir vanlíðan.
„Ef mér er skyndilega boðið í mat,
Kvíði er vaxandi
samfélagsvandamál.
Þriðji hver Íslendingur
fær kvíðaröskun
einhvern tímann
á ævinni. Þeir sem
hafa upplifað kvíða
segja bestu leiðina
til að ná stjórn á
honum vera hugræna
atferlismeðferð
og að ganga inn í
þær aðstæður sem
vekja mestan ótta.
Fréttatíminn spurði
þrjá kvíðna einstaklinga
hvað þeim þykir
árangursríkast í að
vinna gegn kvíða.
Þóra Tómasdóttir
thora@frettatiminn.is
Sóley Dröfn Stefánsdóttir segir mik-
ilvægt að gera þveröfugt við það sem
kvíðinn kallar á. Mynd | Hari
Vaða í hlutina og hreyfa sig.
Gerðu öfugt við það
sem kvíðinn segir þér
þá kemur upp í mér einhverskonar
óöryggi, þó að mig langi alveg til
að fara. Allskonar ófyrirsjáanleiki
getur komið mér úr jafnvægi. Ef
yfirmaður minn kallar mig inn til
sín og vill ræða við mig, þá býst ég
alltaf við því versta. Ég efast mikið
um sjálfa mig og mér líður betur
ef ég fæ fyrirvara á hlutina. Ef ég
vakna á morgnana og það er allt
í óreiðu, til dæmis í eldhúsinu,
þá get ég ekki sest niður og borð-
að morgunmat nema allt sé orðið
fínt. Allskonar óreiða getur valdið
mér kvíða. Þar með er ég ekki að
segja að allt sé í toppstandi heima
en ég er sífellt að leita að einhverju
öryggi.“
Hún segist hafa leitað með kvíð-
ann til heimilislæknis sem hafi
lagt það til að hún færi á lyf. „Ég
hef alltaf verið tortryggin á lyf en
ákvað samt að prófa þau og hef
verið á þeim í eitt og hálft ár. Ég
hef það viðhorf að ég geti þá alltaf
hætt á þeim. Ég finn að ólgan hef-
ur aðeins minnkað en samt hellist
óöryggið yfir mig við óvæntar að-
stæður.“
Hvað hefur þér þótt árangursríkast
gegn kvíða?
„Í mínu tilviki hefur það verið að
hafa nóg að gera. Að fara út fyrir
dyrnar, það
hjálpar hell-
ing. Ég er
mjög virk og
tek að mér
mörg verk-
efni og mér
f innst það
h a f a gó ð
áhrif á kvíð-
ann að mæta
þangað
sem ég á að
mæta. Vaða
í h lut ina.
Mér hættir
stundum til
að loka mig af. Þess vegna hefur
það hjálpað mér, eftir að ég byrj-
aði að vinna hjá Össurri, að vera í
Hafdís Hauksdóttir segir það hafa
góð áhrif á kvíðann að fara út úr húsi
og vaða í verkin. Hreyfing skipti líka
miklu máli.
miklum samskiptum við fólk. Ég er
alveg sannfærð um að það að vera
teymisvinnu hafi gert helling fyr-
ir mig. Auðvitað hafa lyfin hjálpað
til, en það er ekki nóg að taka bara
pillur, það þarf líka að takast á við
vandann.“
Hafdís segir að hreyfing hafi
mjög góð áhrif á líðan hennar.
„Ég reyni að fara reglulega í jóga
og það er ótrúlegt hvað það hjálp-
ar mikið. Ég gleymi aldrei fyrsta
jógatímanum og hvað mér leið vel
í slökuninni í lok tímans. Svo stakk
heimilislæknirinn minn uppá að ég
færi í hugræna atferlismeðferð sem
boðið er uppá á heilsugæslunni í
Efstaleiti. Ég hélt að það væri rán-
dýr meðferð en það er ekki þannig.
Þarna er hægt að fara í sex skipti
og það kostar 1200 krónur í hvert
sinn. Sem er ekki mikið miðað við
hver ávinningurinn er.“
„Allskonar
óreiða getur
valdið mér
kvíða. Þar með
er ég ekki að
segja að allt sé
í toppstandi
heima en ég er
sífellt að leita
að einhverju
öryggi.“