Fókus - 15.08.1978, Blaðsíða 3

saga Qósmyndanria
negativj
positiv
Daguerre.
Hallur Helgason
tok saman
óframkölluðu joðsilfri af
plötunni og gerði myndina
Snemma á nitjándu öldinni þannig óljósnæma. Takmark-
stunduðu tveir frakkar að inu var náð og vakti geysilega
nafni Niepce og Daguerre athygli. Konungur Frakk-
rannsóknir á þvi hvernig lands setti árið 1839 lög um
festa mætti myndina. Til- það að öll réttindi af uppfinn-
raunir þeirra ullu bara von- ingunni skyldu ganga til
brigðum. Niepce dó áður en almennings. Hinsvegar
takmarkinu var náð. Eftir fengu þeir félagar árleg laun
dauða Niepce hóf sonur hans úr franska rikiskassanum
samstarf við Daguerre. sem munu hafa verið 6000
Stuttu eftir að þeir hófu það frankar handa Daguerre
samstarf skeði nokkuð óvænt. og 4000 frankar handa syni
Daguerre hafði verið að með- Niepces.
höndla silfraða koparplötu Upp úr þessu fóru peninga-
með joðidupplausn og lagt menn að opna ljósmyndastofur
hana i skáp þar sem af tilviljun út um allar trissur, uppfinn-
kvikasilfursgufa svo að platan ingin var orðin eign almenn-
framkallaðist. Það var að ings og hver sem er gat
sjálfsögðu kátt i koti eftir hinn grætt á henni. Það að láta
merka atburð en sú kátina mynda sig var orðið tisku-
stóð þó frekar stuttu, vegna fyrirbrigði og var kallað
þess að þeir félagar kunnu ekki , .Daguerretýping' ’. Eftir
að gera plötuna óljósnæma 1850 voru menn farnir að
þannig að hún eyðilagðist. stórgræða á uppfinningunni.
I New York einni voru t.d.
hátt i 80 ljósmyndastofur
á þessum tima.
En þó að Frakkinn Daguerre
eigi mestan heiðurinn af
aðferðinni til að festa mypd-
ina, þá eru það Englendingar
sem fundu upp aðferðina
sem varð undirstaðan að
nútimaljósmyndun. Svo-
kölluð negativ/positivaðferð.
Sú aðferð ruddi Daguerres-
aðferðinni burt eftir að upp-
finning hans hafði þjónað
heiminum i tvo áratugi.
Aðeins til skýringar ætla
1837 fann Daguerre hins- ég að útskýra negativ/positiv
vegar lausn á vandamálinu. aðferðina við nútima svart
Hún fólst i þvi að plöturnar hvita filmu. Það sem á að
voru baðaðar úr heitri matar- fera svart á myndinni verður á
saltsupplausn sem skolaði filmunni glært en það sem á
að vera hvitt verður svart.
Þegar búið er að framkalla
filmuna sjálfa er lýst i gegnum
hafa á ljósnæman hvitan
pappir þannig að þar sem ljós
fer i gegnum um filmuna
verður pappirinn svartur
en þar sem filman hleypir
engu ljósi i gegn helst hviti
litur pappirsins. Mjög svip-
aðar aðferðir eru notaðar i
litmyndir. En látum oss
vikja aftur til ársins 1870.
A þeim tima höfðu menn engar
vasamyndavélar. Maður sem
vildi fara út i náttúruna að
mynda varð á þeim tima að
hafa með sér útbúnað sem var
að minnsta kosti 50 kiló
(þið getið rétt imyndað ykkur
nútima blaðaljósmyndara
með þannig útbúnað). Þess-
vegna varð algjör bylting
þegar tveir Englendingar
frá Liverpool komu fram á
sjónarsviðið með svokallaða
þurrplötu. Eftir það þurftu
menn ekki að ganga með
myrkraherbergi á bakinu.
Eini ókostur þurrplötunnar
var að hún var ekki eins ljós-
næm og vota platan.'
Bandarikjamaðurinn Hann-
ibal Goodwin fann árið 1887
upp rúllufilmuna. George
Eastmann fyrrverandi banka-
maður kom uppfinningu
Goodwins á framfæri. Með
orðunum ,,You press the
button, we do the rest”
(þér smellið af, við gerum
afganginn) komu þeir af stað
skriðu áhugaljósmyndara
sem rúllar enn. Þess má
geta að rúllufilma Goodwins
er mjög svipuð þeirri filmu-
gerð sem notuð er i allar
myndavélar nú til dags að
undanskildum instamatic
og vasavélum, þar sem not-
aðar eru kassettur.
En það voru fleiri en Hann-
ibal Goodwin sem grúskuðu
i ljósmyndatækninni.
Á þessum tima var enginn
karl i krapinu nema að eiga
hatt með innbyggðri mynda-
vél, bækur voru lika heppi-
legur staður fyrir falda mynda-
vél, myndavélar voru jafnvel
faldar i bögglum og leyni-
vélum komið fyrir i bindinu
jafnvel. En þó er það ein
uppfinning sem skarar fram
úr hinum. Það var ljósmynda-
3