Myndmál - 01.10.1983, Síða 17

myndajöfrar skrifa nánast engir sín eigin
handrit. Fellini t.d. stendur oft með þremur
eða fjórum öðrum nöfnum. Hann hefur áhrif
á efnisvalið og fylgist með handritaskrifun-
um, skrifar kannski kafla og kafla sjálfur.
Þó byrjaði hann í kvikmyndunum sem hand-
ritshöfundur. Hann var einn þeirra þriggja
sem skrifuðu handritið að fyrstu Neoralísku
myndinni, Róm, Opin Borg, sem Rosselini
stjórnaði.
Þannig að þessi goðsögn um leikstjórann
sem bæði stjórnar og skrifar, hefur valdið því
að hæfir handritaskrifarar hafa flæmst frá
kvikmyndunum eða aldrei fengið tækifæri til
að skrifa kvikmyndahandrit og að þeir sem
kunnað hafa að skrifa og síðan verið falið að
stjórna, hafa alls ekki kunnað til verka á þvi
sviði.
En auðvitað eru klárir menn inná milli. Við
getum nefnt Hans Alfredsson sem gerði Ein-
falda Morðingjanum, nú Bo Widerberg
stendur alltaf fyrir sínu sem og Jan Troell.
Svo er Bergman auðvitað í broddi fylkingar
þannig að það er ekki allt rusl sem verið er að
framleiða þarna en hinsvegar er það of mikið.
Svíar halda því síður en svo fram að þeir hafi
fundið hina einu réttu aðferð til að gera kvik-
myndir, þeim finnst leiðinlegar sænskar
myndir alveg jafn leiðinlegar og okkur“.
Lárus Ýmir
Ptóblemin
Annar Dans var tekin í svart/hvítu, að sögn
Lárusar til að halda utan um ákveðinn
heildartón. ,,Að mínu viti hefði ekki verið
hægt að gera svona mynd í Iit“ segir hann,
inntur eftir frekari útskýringum. „Hún hefði
bara orðið eitthvað allt annað. í öllum mynd-
um gildir þetta meira eða minna, að halda ut-
an um einhvern grunntón. Algengasti feillinn
sem maður sér í kvikmyndum yfirleitt, er að
ekki hefur tekist að gefa myndinni heildar-
svip“.
En sökum þess hve vinnsla svart/hvítrar
filmu er fátíð nú á tímum komu upp ýmiskon-
ar vandamál. Filmuframleiðendur leggja
áherslu á vandaða framleiðslu litfilma en þar
sem eftirspurn eftir svart/hvítri filmu er
margfalt minni, eru þeir ekki eins nákvæmir.
í Andra Dansen var notast við tvennskonar
filmu, annarsvegar PIus-X 125 asa útifilmu
og hins vegar Double-X 250 asa innifilmu.
Það kom í ljós að útifilman var illa stönsuð
sem kallað er, þannig að það spændist uppúr
götunum þegar grípararnir á myndavélinni
gripu í filmuna til að draga hana áfram. Þetta
hafði þær afleiðingar að filman stöðvaðist og
slitnaði. Fyrst var talið að um vélarbilun væri
að ræða og var oft skipt um myndavélar eða
pöntuð ný stykki í þær. Þannig komu langir
biðtímar og aukakostnaður sem af þessu
hlaust nam um 300.000 sænskum krónum.
Útúr þessu kom mikiðóöryggi.aukakostnað-
ur, andleg áreynsla og pirringur“ segir Lárus.
Kvikmyndatökumaður Lárusar var annar
félagi hans sem unnið hafði með honum að
Fugl í Búri, Göran Nilsson. ,,Ég lít á hann
sem einhvern efnilegasta tökumann sem völ
er á yfirleitt“ staðhæfir Lárus, ,,en eina
manneskjan í hópnum sem var fagmaður
frammí fingurgóma var skriftan. Hún hefur
unnið með Bergman að mörgum myndum og
gerði mér ljóst hvað góð skrifta er óskaplega
mikils virði“.
Framtíðin
Um þessar mundir vinnur Lárus við að yfir-
fara og endurskoða science-fiction thriller
eftir Tomas Borström, á vegum Sænsku
Kvikmyndastofnunarinnar. „Sagan fjallar
um aðra þá stóru hættu sem steðjar að mann-
kyninu í dag“ segir Lárus þegar hann er beð-
inn að ljóstra upp efninu. „Annarsvegar er
það atómsprengjan en svo er verið að eiga við
hálfgerða atómsprengju líka, á nokkrum
stöðum í heiminum. Þá á ég við þessar of-
boðslega víggirtu lífefnarannsóknastöðvar
þar sem verið er að vesenast með erfðamassa
mannsins og allskyns vírusa og efni sem gætu
valdið hrikalegum hörmungum ef þau kæm-
ust útí náttúruna, jafnvel orðið öllu mann-
kyni að fjörtjóni. Sagan gerist semsagt að
mestu á stórri tilrauna- og rannsóknastofu
þar sem allt fer meira og minna úrskeiðis. Ég
hef aðeins tekið að mér að snyrta þetta hand-
rit til. Svo er óvíst hvort úr frekari fram-
kvæmdijrn verði“.
Lárus hefur margsinnis lýst því yfir að hug-
ur hans standi til vinnu á íslandi. Því var ekki
úr vegi að spyrja hann hvort einhverjar hug-
myndir væru á lofti.,, Jújú. Ég er bara orðinn
hálfþreyttur á að segja frá því sem óvíst er
hvort verður úr, sbr. Skýrsluna og Blind-
ingsleik sem hvort tveggja voru prýðishandrit
og hefðu orðið fjandi góðar filmur ef fjár-
magn hefði fengist til að gera þær. Það er
ekkert útilokað að þessar myndir verði ein-
hverntíma gerðar en hitt er svo annað mál að
í hverjum mánuði koma fram nýjar hug-
myndir og nýtt fólk sem er að tala við mig um
að gera eitthvað. Framtíðin verður bara að
skera úr um hvað verður ofaná“.
DavidMveii hiki-kki
í byrjun ágústmánaðar lést einn frægasti
leikari Bretlands, David Niven. Hér fer á eftir
örstutt yfirlit yfir feril þessa geðþekka leikara
en lesendur mega eiga von á frekari umfjöllun
í næsta blaði.
Niven fæddist árið 1910 í Kirremuir í Skot-
landi. Hann hugðist verða atvinnuhermaður
og gekk í þeim tilgangi í Sandhurst herskól-
ann. Einnig verði hann nokkrum árum hjá
fótgönguliðssveitum skosku hálandanna en
að lokum komst hann að þvi að hermennskan
var honum ekki að skapi.
Hann hélt því til Ameríku og vann þar
margskonar störf, allt frá byggingavinnu til
blaðamennsku. í Hollywood fékk hann síðan
statistahlutverk og hóf þar með kvikmynda-
feril sinn sem átti eftir að spanna u.þ.b. fimm
áratugi.
Frumraun hans í kvikmyndaleik var í kvik-
myndinni Barbary Coast sem gerð varð árið
1935. Af öðrum kvikmyndum sem hann lék í
á þessum upphafsárum kvikmyndaferils síns
má nefna Thank You, Jeeves (1936),
Dodsworth (1936), The Prisoner of Zenda
(1937), Bachelor Mother (1939) og Raffles
(1940).
Árið 1940 sneri Niven til Bretlands og gekk
í herinn. Þar vann hann sig uppí ofurstatign
og tók m.a. þátt í innrásinni í Normandí.
Fáir áttu von á því að Niven tækist að hefja
leik í kvikmyndum að nýju eftir stríðið. En
ferill hans var rétt að byrja. 1944 lék hann í
kvikmyndinni The Way Ahead og eftir það
tókst honum að vinna sér öruggan sess sem
kvikmyndaleikari. Meðal mynda sem hann
lék í um ævina má nefna Carríngton V.C.
(1955), Around the World in Eighty Days
(1956), Seperate Tables (1958), The Pink
Panther (1964), The Brain (1969), King
Queen Knave (1972), Murder by Death
(1976), No Deposit, No Return (1976) og
Candleshoe (1977).
Niven hlaut óskarsverðlaun árið 1958 fyrir
leik sinn í kvikmyndinni Seperate Tables
undir leikstjórn Delbert Mann.
Hann skrifaði tvær sjálfsævisögur, The
Moon’s a Balloon og Bríng On the Empty
Horses, auk þess sem hann sendi frá sér skáld-
söguna Go Slowly, Come Back Quickly.
Bæði gagnrýnendur og almenningur taldi
þessi skrif til sóma en bæði þær og allur sá
fjöldi kvikmynda sem Niven kom fram í um
ævina munu halda minningunni um þennan
holdgerving breska séntilmannsins á lofti um
ókomin ár.
MYNDMÁL17