Land & synir - 01.03.1998, Blaðsíða 5

hættir í bransanura eða hafa flust erlendis þar sem þeir
fá borgað fyrir þá vinnu sem innt er af hendi. Þá klóra
framleiðendurnir sér í hausnum og skilja ekkert í því af
hverju ekki eru fleiri sem enst hafa í bransanum hér.
Ástæðan er afar einföld: Launin/Verktakagreiðslurnar
eru skammarlega lágar. Það endist enginn í því til
lengdar að vinna 72 tíma vikur í 2-3 mánuði í senn og
lepja dauðann úr skel þess á milli. Þetta sh'tur öllum út
á sál og líkama.
Erlendis er borgað fyrir reynslu fólks, vinnutíma þess
og ábyrgðina sem það tekst á hendur. Þar er líka
borgað það vel að þú getur tekið þér langt frí eftir svona
törn og slappað af án nokkurra peningavandræða. Þar
er það afar óhagstætt fyrir framleiðandann að láta fólkið
vinna langa daga því að katipið margfaldast ansi fljótt ef
að út í það er farið. Það er ekki gert nerna í
neyðartilfellum, ef að verið er að mynda einhverja
einstæða atburði, ef verið er að taka á tökustöðum fjarri
útgerðarstað framleiðanda, leikari þarf að losna eða
eitthvað því um líkt. Hérlendis er þetta farið að nálgast
hefð að farið sé yflr tímarammann sem samið var um í
upphafi. Það er undantekning ef látið er svo Ktið að
spyrja hvort fólkið sé til í að leggja það á sig að vinna
ákveðnar stöður eru hærra launaðar en aðrar. Ein af
viðmiðunum virðist vera sú að kvenmenn innan geirans
sætti sig við lægri laun en karlmennirnir og þá er
gengið á lagið. Önnur viðmiðun virðist vera sú að fyrst
að ákveðnar stöður sætti sig við ákveðin laun sé ekki
hægt að borga öðrum stöðum hærri laun en þeim.
Þetta hefur í för með sér að siirn launin ná ekki
lögbundnum lágmarkslaunum á íslandi og þó eru þau
lág. Dærni urn þetta fylgja hér á eftir. Þetta er hlutur
sem að þarf að kippa í lag ef hægt á að vera að rnanna
allar stöður íslenskra kvikmynda með fagmönnum í
framtíðinni.
Dæmi 1: í Frakklandi fylgir Skrifta Ljósameistara í
launum. Ljósameistarinn er með 1,18% hærra kaup en
hún. Ilérlendis er Ljósameistarinn með 93,9% hærra
kaup en Skrifta. Þetta dæmi er tekið úr nýlegri íslenskri
mynd.
Dæmi 2: í annarri íslenskri mynd sem var nýlega
frumsýnd er Hljóðmaður rneð 33,33% hærra kaup en
Ljósameistari. í Frakklandi væri hann með 68,2%
hærri laun en Ljósameistarinn.
Dæmi 3: I nýlegri ísfenskri mynd er Leikmuna-
meistari með 75,47% af kaupi Ljósameistara. í
DAGGREIÐSLUR
Greiðsla pr. dag með VSK 12.450 kr.
Greiðsla pr. dag mínus VSK 10.000 kr.
Greiðsla pr. dag mínus VSK og launatengd gjöld 6.540 kr.
MÁNAÐARGREIÐSLUR
Mánuður er 4,34 vikur. 12 tíma dagar, 6 daga vikunnar=312,48 stundir
Grunnlaun=40 stundir á viku x 4,34 vikur =173,6 stundir
312,48 stundir mínus 173,6 stundir = 138,88 yfirvinnustundir
Heildargeiðsla fyrir mánuð (6 dagar x 12 tímar x 4,34 vikur) 324.198 kr.
Heildargreiðsla fyrir rnánuð mínus VSK 260.400 kr.
Grunnlaun pr. mánuð mínus VSK og launatengd gjöld 71.292 kr.
TÍMAKAUP
Tímakaup í dagvinnu 411 kr.
Tímakaup í yfirvinnu 740 kr.
FRÁDRÁTTUR FRÁ REIKNINGSUPPHÆÐ
Heildargreiðsla / Reikningsupphæð 324.198 kr.
Frádráttur frá reikningsupphæð (Launatengd gjöld + allir skattar) 197.988 kr.
Þar af launatengd gjöld 89.838 kr.
í vasa eftir 312,48 stunda mán. Pers. afsl. = 22.360 kr. Skatthlutf. = 39,02% 126.210 kr.
aukalega. Það er nær því að framleiðendurnir líti á það
sem sjálfsagðan hlut. Kvikmyndaverkamenn eru í sömu
sporurn og ljósastandarnir í ljósabtlnum. Þeir eru
teknir frarn þegar á þarf að halda og ekki spurðir eins
né neins þar til að þeim er pakkað saman og hent inn í
bíl að tökum loknum. Það er ekki eins og það gæti
verið að kvikmyndaverkafólk gæti átt sér líf eftir vinnu
og væri til dæmis búið að plana samverustund með
fjölskyldu og vinurn. Líf eftir vinnu er hugtak sem fæstir
í bransanum kannast við. Off er það þannig að farið er
inn á næsta bar og sturtað í sig nokkrum bjórum til að
keyra sig aðeins niður eftir 12-16 tíma vinnudag. Það
er lífíð eftir vinnu hjá mörgum þessara vesalinga sem
íslenska kvikmyndagerð hafa gert að lifibrauði sínu því
að aðra skemmtun er óhægt uni vik að plana.
Undanfarið hafa verið uppi þær raddir að auka eigi
framlag ríkisins í Kvikmyndasjóð íslands. Forsvarsmenn
framleiðenda ltafa komið frarn opinberlega í
umræðuþáttum og lýst því yflr að fara verði varlega í að
stækka sjóðinn. Það sé engum í hag að til dæmis
tvöfalda framlag ríkisins á einu bretti og að sennilega
yrðu ekki framleiddar betri rnyndir þrátt fyrir það. Það
er ef til vill rétt - en kannski væri hægt að borga
kvikmyndaverkamönnum skynsamlegri laun fyrir vikið.
Því þegar framleiðendur hreykja sér af lágum
framleiðslukostnaði íslenskra kvikmynda eru þeir um
leið að lýsa yfir hversu lágt launaðir starfsmenn þeirra
eru.
Annað mál sem er í undarlega miklum ólestri eru
launahlutföll innbyrðis. Erlendis er hægt að sjá út frá
launum að tilteknar stöðum eru svo og svo mikið ltærra
launaðar miðað við aðrar stöður og síðan aftur lægra
launaðar en aðrar. Hér á landi hefur skapast einhver
undarfeg goggunarröð sern virðist byggja á því að
Frakklandi væri hann með 24,5% hærra kaup en
Ljósameistarinn.
Þess ber að geta að í undirbúningi er önnur grein
sem verið er að skrifa unt hlutföll, launatölur og
vinnuaðstöðu almennt hjá kvikmyndaverkafólki í
Evrópu. Ætlunin er að fá hana birta í næsta tölublaði af
Landi & sonum.
Annar hlutur sern er í miklum ólestri í íslenskri
kvikmyndagerð er hvíldartími. Það er sagt í upphafi
myndar að alltaf fáist a.m.k. 11 tíma hvíld frá því að
tökum lýkur þar til þær hefjist aftur. Gott og vel.
Loforð standast þar til þau eru svikin. Ef ekki næst
þessi hvíldartími í öðrum starfs-greinum ertu settur á
tvöfaldan taxta daginn eftir. Hér er ekkert slíkt gert ef
svona hlutur kemur fyrir. Allt miðar þetta að sama
punkti. Á meðan launamál íslenskra kvikmynda-
gerðamanna eru íþessum ólestri hafa framleiðendur
ekkert aðhald. Þegar bytjað er að borga eftir taxta er
sjálfkrafa aðhald komið. Það er engum framleið-
anda í hag að píska mannskapinn áfram glórulaust,
hvíldar- og svefnvana ef síðan þarf að borga honum
yfirtíð fyrir þá vinnu sem innt er af hendi. Eina
leiðin til að korna launamálum og vinnutíma í
skynsamlegar skorður er að borga mannskapnum kaup
fyrir þá vinnu sem hann innir af hendi og eftir
tímamagninu og hvenær sólarhringsins hann vinnur.
Það er langt frá því að það sé gert í dag og þessi mál
þurfa að komast í lag áður en um langt um líður ef
íslenskar kvikmyndir eiga að vera gerðar á grundvelli
fagmennsku á komandi árum. Það er allra hagur,
framleiðendanna líka, að koma þessum máfum í fastari
skorður, því þannig getur fólk haft tryggari tekjur af
vinnu sinni og frantleiðendur geta gengið að fagfólki
rneð reynslu til vinnu í myndum sínum.
Kómedía Francois Valle, Kóngar um stund, hefur
heim hinnar alþjóðlegu kvikmyndagerðar að háði
og spotti.
„Kóngar
Sim snind"
Fransmenn gera mynd um Pólverja sem
Evera pekktur íslenskur
yndaleikstjóri
I^nýjasta hefti bandaríska kvikmyndatímaritsins Cineaste
fjallar ritstjórinn Gaiy Crowdus um kvikmyndahátíðina
í Montreal sem haldin var s.l. haust. Eftirfarandi
umfjöllun hans um eina af myndum hátíðarinnar vakti
athygh okkar:
“Franska gamanmyndin Comtne des Kois (Kóngar
um stund) er frábær hátíðarmynd sem gerir stólpagrín
að hinni tilgerðarlegu náttúru slíkra viðburða og var
kærkomin tilbreyting eftir heila viku af alvarlegum og
efnismiklum myndum. Stéphane Freiss og Mariusz
Pujszo eru Edek og Roman Kowalski, tveir pólskir
bræður sem hafa ákveðið að snúa heim eftir átta mögur
ár í París. Á flugvellinum kemur Roinan auga á bílstjóra
limúsínu sem heldur á skilti sem á stendur “Hr.
Nielsen”. Roman, sem er brögðóttur og vís, kynnir
umsvifalaust bróður sinn sem Hr. Nielsen og þeir stökkva
um borð í bílinn. Bræðurnir uppgötva síðan að Olaf
Nielsen er hinn íslenski leikstjóri myndarinnar “Ilvítar
nætur á ís” sem tekur þátt í alþjóðlegu kvik-
myndahátíðinni í Rheims. Þeim er ekið að lúxushóteli
þar sem eru aðalstöðvar hátíðarinnar. Pólverjarnir
ánalegu eru í fyrstu hálf órólegir yfir tilstandinu, enda
öðru vanir, en taka gleði sína þegar í ljós kemur að þeir
eru heiðursgestir hátíðarinnar sem greiða mun allan
kostnað. Þeir eru fljótir að tileinka sér hinn íburðarmikla
lffsstíl og ákveða að halda áfram að þykjast vera hinn
íslenski auteur og túlkur hans. Ilefst þá hinn mesti gleði-
leikur þar sem listræpulegar kvikmyndahátíðir, gáhilegir
gagnrýnendur, ímyndarsjúkir hátíðastjórnendur,
hégómagjarnir kvikmyndaframleiðendur, leikkonufylgjur
þeirra og aðrir hrokagikkir úr kvikmyndabransanum, fá
rækilega á baukinn.
Edek slær í gegn á blaðamannafúndi, þar sem hann
svarar öllum spurningum á pólslui (eftir að bróðir hans
hefur fullvissað hann um enginn viti hvernig íslenska
hljómi hvort eð er), jafnvel þó hann svari aðeins með
einu orði ómarkvissri og heimspekilega upphafinni
spurningu frá óhemju gáfulegum kvikmyndagagnrýnanda
franska kvikmyndablaðsins Inner Screen. Eftir stórvel
heppnaða frumsýningu myndar Nielsens, er hún tafin
líkleg til að hreppa hinn eftirsóttu verðlaun hátíðarinnar
“Gullna tappann” (þó að mynd hins ungverska Zoltan
Ipsevic “Hin siðferðilega fjöldagröf veiti henni harða
samkeppni). Ágæti myndanna fer þó fyrir lítið í hörðum
deilum hinnar ósamlyndu dónmefndar, hvers meðlimir
keppast um að móðga hvern annan.
Safarík satíra bættist svo við utan myndar þegar
leikstjórinn Francois Velle, sem kynnti myndina á
Montreal-hátíðinni ásamt aðalleikurunum tveimur,
tilkynnti með stolti að undirbúningur væri hafinn í
Hollywood að endurgerð myndarinnar”.
Spurningin sem eftir situr er auðvitað: hvað varð um
Olaf Nielsen? Og kannski ekki síður: liver er sá mæti
maður? Lesendur fá engin verðlaun fyrir rétt svör en
hinsvegar eru bíóeigendur hér með hvattir til að fá þessa
mynd hingað hið snarasta.
Land&symr 5