Land & synir - 01.03.1998, Blaðsíða 6

Stutt spjall viðAra Kristinsson leikstjóra og handritshöfund um
mynd hans Stikkfrí og norrœnar barnamyndir
Anarkistar í eðli sínu
Stikkfrí eftirAra Kristinsson sprettur beint upp íslenskum
hversdagsveruleika, þar sem einstœðar mœður sinna bömunum meðan
feðumirflakka á milli kvenna og eru gjarnan fjarlægir í lífi barna sinna.
Fjölskyldutmgsl og ímynd barnanna affullorðinslífinu erpvíoft nokk.uð
flókin fyrirþau að hmda reiður á. En Stikkfrí er blessunarlega ekki aðeins
raunsœisstúdía á ráðvilltum tímum heldur einnig svolítið œvintýri og sprell
Jsgrímur Sverrisson heyrðiofan í leikstjórann oghandritshöfundinn.
- Er einhver þörf á því Ari að búa til sérstakar
myndir fyrir börn? Er þetta ekki bara einhver
pedagógísk uppfinning og vceri ekki eins gott að
láta þau horfa á myndimar sem okkur hinum eldri
eru œtlaðar?
ARI: Það er mjög mikilvægt fyrir evrópska
kvikmyndagerð að ala upp kynslóð áhorfenda sem
ekki er með innbyggða fordóma gagnvart öðrum
menningarheimum en þeim ameríska. Þessa kynslóð
þarf að ala upp frá blautu barnsbeini til að hún fái
jákvæða ímynd gagnvart okkar menningu. Við sjáum
t.d. hvað hefur gerst í leikhúsinu hér, ein besta
minning okkar sem eldri erum eru t.d. leikrit
Thorbjörn Egners, Kardimommubœrinn og Dýrin í
Hálsaskógi og einnig verk Astrid Lindgren, lína
Langsokkur og Emil í Kattholti o.fl. Þannig hefur
verið búið til jákvætt viðhorf barna til leikhúss og
bókmennta og þá sér í lagi norræns leikhúss og
bókmennta.
- En nú má segja að verkEgners ogLindgren séu
á skjön við það sem Skandinavar hafa verið að
senda firá sér um langa hríð og hefur einkennst af
hundleiðinlegu félagslegu raunsœi og þólitískri
rétthugsun. Er ekki einfaldtega báið að stórskaða
áhuga barna á norrœnum barnamyndum með
þessum skelfilega hversdagsleika - taka œvintýrið
frá þeim?
ARI: Það er alveg hárrétt enda hafa þær
barnamyndir sem ég hef gert, Paþþírs-Pési og jafnvel
Stikkfrí lent í vandræðum í Skandinavíu, þ.e. gagnvart
dreifingaraðilunum sem hafa fundist þær full
anarkískar í hugsun. Ég
tók t.d. eitt sinn þátt í
barnamyndaseríu skand-
inavískra sjónvarps-
stöðva og þar var hópur
af fólki sem fór yfir
handritin. Þeim fannst
að ekkert vafasamt
mætti vera í handrit-
unum því börnin áttu að
trúa því að þessar
ríkissjónvarpsstöðvar væru með gott efni sem þau
gætu treyst og þar sem engar rangar skoðanir kæmu
fram. Það er auðvitað mjög hættulegt að ala börn upp
í því að allt sem ríkið - stóri bróðir - segi þeim sé satt
og rétt. Börn verða að læra að meðtaka hlutina með
ákveðnu gagnrýnu hugarfari. Það er því rnjög
mikilvægt að þau fái sem fyrst eitthvað til
umhugsunar, svo þau læri að taka sjálfstæða afstöðu.
Þessi skandinavíska forsjárhyggja kemur í veg fyrir að
börnin myndi sér sjálfstæðar skoðanir og gerir þau
varnarlausari gagnvart allskyns rugli annarsstaðar frá.
Hún er sem betur fer á undanhaldi og Stikkfrí hefur
t.d. lagst ágætlega í skandinavísk börn. Fyrir mér sver
hún sig meira í ætt við anarkískar sögur eins og Emil
í Kattholti og aðrar sögur Astrid Lindgren, sem börn
hafa liaft mjög gaman af. Börn eru nefnilega anar-
kistar í eðli sínu.
- En nú er sögusvið Stikkfrí byggt á frekar
raunsœislegum félagslegum aðstœðum, með
einstœðum mceðrum, fjarstöddum feðrum o.þ.h.,
þó að vissulega komi barnsránið ofaná sem
nokkuð anarkískt element.
ARI: Já, en myndin fjallar í sjálfu sér ekki um
þessar félagslegu aðstæður, þær eru fyrst og fremst í
bakgrunni. Meira en helmingur barna í dag yngri en
10 ára tengist fjölskyldum sem eru sundraðar og því
er kannski auðveldara fyrir þau að finna samsvaranir
við !íf sitt ef sögunni er stillt svona upp.
- Þctnnig að þú vilt ekki kannast við að Stikkfrí
sé angi af þessum skandinavísku raunsœis-
ARl KRISTINSSON: „Það
skemmtilega við að gera
myndir fyrir böm er að
þau eru svo örugg með
það sem þeim finnst
skemmtilegt eða leiðin-
legt“.
myndum og að þú
hafir stillt upp þessu
umhverfi tií að
uppfylla markaðs-
kröfurnar?
ARI: Það er auð-
vitað ekki hægt að
standa í því að gera
aðrar myndir en þær
sem seljast. Hinsvegar
ltefði ég ekkert viljað gera þessa mynd öðruvísi. Það
skemmtilega við að gera myndir fyrir börn er að þau
eru svo örugg með það sem þeim finnst skemmtilegt
eða leiðinlegt. Það er bara annaðhvort. Þegar þau
komast á unglingsárin fara þau meira að velta því fyrir
sér hvað þeim ætti að finnast, hvað öðrum finnst og
svo framvegis. Börnin koma hinsvegar bara með sínar
eigin langanir og vilja skemmta sér vel. Þannig fær
maður umsvifalaust hreinskibn og heiðarleg viðbrögð.
- Hvaðan kemur sagan tilþín?
ARI: Hún kemur úr tveimur áttum. Hrafn
Gunnlaugsson sagði mér eitt sinn sögu af ungri stúlku
sem rændi hálfsystur sinni til að fá athygli föðurs síns
sem hafði ekki haft samband við hana. Síðan hef ég
sjálfur tekið eftir því með vini og kunningja dóttur
ntinnar að þau skilja gjarnan ekkert í foreldrum
sínum, sem eru kannski fólk sem hefur skilið þrisvar
fjórum sinnum og er alltaf að leita að einhverju sem
það aldrei finnur. Mér þótti þetta svolítið fyndinn
bakgrunnur, þessi frústreraða kynslóð sem er
upptekinn af sjálfri sér og tekur ekki eftir börnunum
sem horfa forviða á og skilja alls ekki hvað
vandamálið er. Þessi íslenski raunveruleiki finnst mér
svolítið skemmtilegur og ætla í framtíðinni að leika
mér rneira að þessu hversdagslífi.
- Sérðu sjálfan þig halda áfram að gera myndir
um ogfyrir börn í nœstu framtíð?
ARI: já, mér finnst gaman að börnum, því þau eru
enn að reyna að átta sig á tilverunni út frá sjálfum sér.
Það er alltaf heillandi að fylgjast með þeim skoða
heiminn frá sjónarhóli sakleysis.
6 Land&sryra>