Morgunblaðið - 08.09.2017, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 8. SEPTEMBER 2017
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
ForvígismennKatalóníu
hafa sett stefnuna
á fullt sjálfstæði
héraðsins frá
Spáni. Boðað hefur verið til at-
kvæðagreiðslu 1. október næst-
komandi, en þetta er ekki í
fyrsta sinn sem katalónsk yfir-
völd láta kjósa um þetta, því að
áður var kosið haustið 2014.
Sá er munurinn á þessum at-
kvæðagreiðslum að hin fyrri
var einungis sögð ráðgefandi
og fór svo að aðskilnaðarsinnar
unnu stórsigur, þar sem and-
stæðingarnir sniðgengu kosn-
inguna. Stjórnvöld á Spáni
brugðust hart við og sóttu þá-
verandi forseta héraðsins, Art-
ur Mas, til saka fyrir stjórnar-
skrárbrot.
Að þessu sinni segja for-
ráðamenn Katalóníu að þeir
muni líta á niðurstöðuna sem
bindandi fyrir héraðið. Hafi að-
skilnaðarsinnar betur þýði það
stofnun sjálfstæðs lýðveldis.
Spænsk stjórnvöld hafa tekið
þessu illa og hyggjast sækja
leiðtoga héraðsins til saka,
leggja hald á öll kjörgögn og
reyna að fá kosninguna ógilta
fyrirfram.
Þó að meirihluti Katalóna
hafi verið andsnú-
inn sjálfstæði hafa
sjálfstæðissinnar
sótt hratt í sig
veðrið, sem hlýtur
að vera töluvert áhyggjuefni
fyrir Spánverja. En hvers
vegna er staðan svona? Stjórn-
völd á Spáni verða að íhuga það
hvernig þau geti aftur unnið
íbúa héraðsins á sitt band.
Þeir sem styðja aðskilnað
hafa bent á að héraðið sé auð-
ugt og leggi mikið til Spánar
sem heildar, án þess að fá til
baka það sem sanngjarnt gæti
talist í stuðningi frá spænska
ríkinu. Þá hafi Katalóníumenn
ekki verið fyrirferðarmiklir í
æðstu stöðum ríkisins, ólíkt til
dæmis Skotum, sem reglulega
hafa haft mikil ítök í bresku
stjórnmálalífi.
Þá hefur ekki bætt úr skák
að spænsk stjórnvöld hafa lít-
inn vilja sýnt til þess að koma
til móts við þessar umkvart-
anir. Skiljanlega ræður þar
hræðsla við að með slíku
myndu þeir ýta undir málstað
aðskilnaðarsinnanna. Hugs-
anlegt er þó að nokkur skref í
átt til sátta myndu grafa undan
frekari tilraunum í sjálfstæð-
isátt.
Sjálfstæðiskosning
veldur úlfúð}Tekist á um Katalóníu
Þeir, semgegnaábyrgð-
arstörfum verða að
vanda sig. Raunar
er það svo að lang-
flestir þeirra sem gegna lög-
mætum störfum, hverju nafni
sem nefnast, gegna ábyrgð-
arstarfi í hinu flókna samfélagi
nútímamanna. En til sumra
eru þó gerðar meiri kröfur en
annarra, enda leggja þeir sjálf-
ir einatt mikla áherslu á mik-
ilvægi starfa sinna og á hitt að
verkum þeirra megi almennt
treysta. Blaðamenn og frétta-
skýrendur eru í hópi slíkra.
Fyrir fáeinum dögum birti
Ríkissjónvarpið sprengjufrétt
frá Akureyri og dró ekki af sér.
Þar sagði hvorki meira né
minna í aðalfréttatíma þess, að
„eigandi veitingastaðar á Ak-
ureyri (væri) grunaður um
vinnumansal. „Grunur leikur á
að starfsfólkið fái greiddar
þrjátíu þúsund krónur á mán-
uði í laun og borði matar-
afganga af veitingastaðnum.“
Var sagt frá því að eftirlits-
menn frá Einingu Iðju hefðu
farið á veitingastaðinn. Síðan
sagði að í byrjun vikunnar
hefði málið ekki verið komið
inn á borð lögreglunnar á
Norðurlandi eystra, „en hún
hefur nú verið látin vita af mál-
inu, ásamt man-
salsteymi lögregl-
unnar á höfuð-
borgarsvæðinu.“
Það er ekki oft
sem svo alvarleg
glæpamál af þessum toga eru
gerð að umtalsefni í aðalfrétta-
tíma Ríkissjónvarpsins og þeir
sem á hlýddu hafa eflaust tekið
þetta trúanlegt (og þess má
geta að mbl.is og Morgunblaðið
voru þeirra á meðal).
Í fyrradag upplýsti verka-
lýðsfélagið Iðja svo að athugun
þess hefði sýnt að allt hefði
reynst í stakasta lagi. Frétta-
stofa „RÚV“ birti um þetta
litla og afar vandræðalega
frétt. En það sem furðu sætti
var að yfirmenn Fréttastof-
unnar eða Ríkisútvarpsins
upplýstu ekki um það hvort
þeir eða stofnunin hefði beðið
þá sem fyrir urðu afsökunar á
hinu óskiljanlega frumhlaupi,
né var þar nefnt hvort veit-
ingastaðnum hefðu verið boðn-
ar eðlilegar bætur vegna hinn-
ar röngu og forkastanlegu
„frétta“árásar ríkisfréttamið-
ils, sem var forráðamönnum
staðarins til mikils álits-
hnekkis.
Er það virkilega svo að þessi
fréttastofa, „sem starfar í
þjóðarþágu,“ telji að engin
mörk gildi um framgöngu sína?
Mansalsfjallið tók
jóðsótt og fæddist
óásjáleg mús}
Forkastanleg
framganga
F
urðulegt að menn sem halda oft á
stundum fram sjónarmiðum um
áhrifaleysi smáþjóða innan
bandalaga með stærri ríkjum séu
að klappa þetta upp!“
Þannig komst stjórnmálafræðingurinn Úlfar
Hauksson að orði í vikunni í opinni umræðu á
Facebook sem snerist um það hvort Bretland
kynni að ganga aftur í Fríverzlunarsamtök
Evrópu (EFTA), sem landið átti ríkan þátt í að
stofna árið 1960 sem fríverzlunarvalkost við
Efnahagsbandalag Evrópu, forvera Evrópu-
sambandsins, þegar þeir segja skilið við sam-
bandið.
Spáði Úlfar því ennfremur að Bretar ættu
aldrei eftir að „verða til friðs“ innan EFTA
kæmi til þess að þeir færu þangað inn á nýjan
leik. Ummælin eru nokkuð athyglisverð en
þeim er greinilega beint að þeim sem ekki vilja að Ísland
gangi í Evrópusambandið. Sjálfur hefur Úlfar verið mikill
stuðningsmaður inngöngu í sambandið í gegnum tíðina.
Fæstir ef einhverjir þeirra sem vilja ekki að Ísland
gangi í Evrópusambandið hafa talað gegn því að Ísland
eigi í alþjóðlegu samstarfi við önnur ríki. Eins og til að
mynda innan Sameinuðu þjóðanna (SÞ), Atlantshafs-
bandalagsins (NATO) eða Evrópuráðsins svo dæmi séu
tekin. Stuðningur við slíkt stendur svo sannarlega ekki og
fellur með afstöðu fólks til sambandsins.
Það er ástæða fyrir því að ekki er vilji til þess hjá mörg-
um Íslendingum að ganga í Evrópusambandið í þessum
efnum. Innan sambandsins sitja ríki ekki við
sama borð óháð því hversu fjölmenn þau eru.
Þar fer formlegt vægi ríkja einmitt fyrst og
fremst eftir íbúafjölda þeirra. Því er á annan
veg háttað til að mynda innan EFTA. Þar hef-
ur hvert ríki eitt atkvæði óháð stærð.
Það er hins vegar í samræmi við aðra rörsýn
á Evrópusambandið hjá mörgum þeim sem
vilja koma Íslandi inn í það að telja að sam-
bandið sé upphaf og endir alls alþjóðlegs sam-
starfs. Þetta er líka í samræmi við þann mál-
flutning úr þeirri áttinni að þeir sem ekki vilja
ganga í Evrópusambandið séu fyrir vikið ein-
angrunarsinnar. Sjálfir vilja þeir einangra Ís-
land í áhrifaleysi í gamaldags og hnignandi
tollabandalagi sem unnið er leynt og ljóst að að
breyta í eitt ríki.
Það vill svo skemmtilega til að það er heill
heimur fyrir utan Evrópusambandið. Flest ríki heimsins
eru utan sambandsins (væntanlega einangruð ríki) og þar
með talið þau ríki þar sem efnahagsleg uppsveifla hefur
verið mest á liðnum árum. Á sama tíma stendur Evrópu-
sambandið frammi fyrir efnahagslegri hnignun á næstu
árum og áratugum í samanburði við árangur annarra.
Nokkuð sem forystumenn sambandsins eru nú farnir að
viðurkenna opinberlega.
Það er alls ekki víst að Bretar gangi í EFTA eftir að þeir
yfirgefa Evrópusambandið. En ljóst er að heimurinn hefur
tekið þeim fagnandi eftir að þeir ákváðu að yfirgefa sam-
bandið og verða á ný þjóð á meðal þjóða. hjortur@mbl.is
Hjörtur J.
Guðmundsson
Pistill
Rörsýn
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
SVIÐSLJÓS
Agnes Bragadóttir
agnes@mbl.is
Formenn VG og Samfylk-ingarinnar telja að næstaþing muni ekki síst ein-kennast af átökum á milli
stjórnarflokkanna um mikilvæg mál
og það muni setja sinn svip á þing-
haldið.
Katrín Jakobsdóttir, formaður
Vinstrihreyfingarinnar – græns
framboðs, sagði í samtali við
Morgunblaðið í gær að enn vissi VG
ekki hvaða mál ríkisstjórnin myndi
leggja áherslu á á komandi þingi.
„Það hafa verið gríðarleg átök
innan ríkisstjórnarinnar frá því í
vor. Við eigum von á fjárlaga-
frumvarpi þar sem ýmis mál sem
skilin voru eftir í fjármálaáætluninni
í vor í óvissu og uppnámi munu aftur
dúkka upp, t.d. skattþrep ferðaþjón-
ustunnar,“ sagði Katrín.
Hún segir að hennar tilfinning
sé sú að átökin á Alþingi í vetur
verði ekki bara á milli stjórnar og
stjórnarandstöðu, heldur á milli
stjórnarflokkanna. „Ef við skoðum
umræðurnar sem verið hafa í sumar
er augljóst að það er djúpstæður
ágreiningur milli stjórnarflokkanna,
t.d. um gjaldmiðlamál, peninga-
stefnuna og vanda sauðfjárbænda.
Þar eru átök innan stjórnarinnar og
líka á milli stjórnar og stjórnarand-
stöðu. Við í VG erum mjög gagn-
rýnin á tillögur landbúnaðarráð-
herra,“ sagði Katrín.
„Við í VG búumst við mestum
átökum á milli okkar í VG og ríkis-
stjórnarinnar í málum sem lúta að
málefnum skólanna, heilbrigðisþjón-
ustunnar og velferðarkerfisins, þar
sem er auðvitað himinn og haf á
milli okkar og þeirrar stefnu sem
ríkisstjórnin rekur,“ sagði formaður
VG.
Logi Einarsson, formaður Sam-
fylkingarinnar, segir að veturinn
leggist ágætlega í sig en hann telur
að „þetta gæti orðið átakaþing,
vegna þess að það er auðvitað ekki
bara þetta hefðbundna karp milli
stjórnar og stjórnarandstöðu um
stefnu, en við höfum gert mjög
mikla fyrirvara við stjórnarstefn-
una, heldur á þetta þing eftir að ein-
kennast af mjög miklum átökum
milli einstakra stjórnarflokka,“
sagði Logi í samtali við Morgun-
blaðið í gær.
„Við sáum auðvitað upptaktinn
að því í vor að flokkarnir hafa ólíkar
grundvallarhugmyndir í mjög mörg-
um málum. Ég nefni gjaldmiðlamál,
sjávarútvegsmál, landbúnaðarmál
og fleira,“ sagði Logi. „Og ég held
að við munum sjá þau átök á milli
stjórnarflokka áfram á Alþingi í
vetur. Þar fyrir utan mun það verða
mjög sársaukafullt fyrir einhverja
stjórnarþingmenn að fallast á þau
fjárlög sem verða lögð fram. Hvort
það nægi til þess að stjórnin springi
eða ekki er ekki gott að segja til
um,“ sagði hann.
Sigurður Ingi Jóhannsson, for-
maður Framsóknarflokksins, segir
að þinghald næsta vetrar leggist
ágætlega í sig en hann hafi ekki
neina vissu fyrir því hvort um átaka-
þing verði að ræða.
„Mér hefur fundist, alveg frá
því að ríkisstjórnin var mynduð og
stjórnarsáttmálinn kynntur, að það
sé ekki mikið í pípunum hjá þessari
stjórn og hún sé ekki að gera neina
stóra hluti. Þar af
leiðandi verða
varla mikil átök
um stefnu ríkis-
stjórnarinnar í
þinginu. Hins
vegar höfum við
séð að í aðgerðar-
leysi ríkis-
stjórnarinnar
felst auðvitað
ákveðin stefna.
Við sáum það
hvernig mál í heilbrigðis- og
menntakerfinu fengu að danka,“
sagði Sigurður Ingi.
Hann segir að stærstu málin á
þinginu verði fjárlagagerðin og þar
muni vanta fjármuni í heilbrigðis- og
menntakerfið. „Við erum búin að
vera í sjö ára hagsveiflu og eigum
a.m.k. tvö til þrjú ár eftir þar. Þann
tíma eigum við að nota til þess að
byggja upp öflugra heilbrigðis- og
menntakerfi,“ segir Sigurður Ingi.
Hann segir að Framsókn muni
leggja áherslu á byggðamál, at-
vinnumál, fiskeldi og samgöngur á
þinginu í vetur. Sömuleiðis að raun-
hæf lausn verði fundin á vanda sauð-
fjárbænda. „Þar munum við verða
grimmilega á tánum,“ segir hann.
Hvað varðar fjárlögin telur
hann að mest spennandi verði að sjá
hvort hækkunin á skatti á ferða-
þjónustuna verði að veruleika, en
stjórnarmeirihlutinn hafi talað það
niður í fjármálaáætluninni í vor án
þess að koma með breytingartillögu.
Átök stjórnarflokk-
anna verði áberandi
Morgunblaðið/Golli
Alþingi Stjórnarandstaðan segir átök í ríkisstjórn verða áberandi í vetur.
Katrín
Jakobsdóttir
Logi Már
Einarsson
Sigurður Ingi
Jóhannsson