Morgunblaðið - 08.09.2017, Síða 19

19
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 8. SEPTEMBER 2017
Perluhlið Perlan í Öskjuhlíð er vinsæll viðkomustaður ferðamanna og setur mikinn svip á borgina. Nú er þar til húsa glæsileg náttúrusýning með manngerðum ísgöngum.
Golli
Brexit-viðræðurnar,
úrsagnarviðræður
Breta úr ESB, hafa
ekki náð flugi. Tor-
tryggni er mikil eftir að
þriðju lotu af fimm í
fyrsta áfanga er lokið.
Hitanum í viðræðunum
er líkt við kosninga-
skjálfta. Yfirlýst mark-
mið beggja er að
tryggja gagnkvæm
frjáls viðskipti. Leiðin að því er
þyrnum stráð og óvild blossar upp í
fjölmiðlum.
ESB-þingið fól Belganum Guy
Verhofstadt að koma fram fyrir sína
hönd vegna Brexit. Hann ritaði
grein í The Daily Telegraph fyrir
viku til að svara William Hague,
fyrrv. formanni breska Íhaldsflokks-
ins og utanríkisráðherra, sem sagði
að fulltrúar ESB sýndu Bretum
dæmalausa þvermóðsku.
Verhofstadt segir Hague fara með
rangt mál þegar litið sé til þess
hvernig farið hafi verið að duttl-
ungum Breta í áranna rás innan
ESB. Þeir séu utan evrusvæðisins
en hýsi samt bankakerfi svæðisins.
Þeir séu utan Schengen-samstarfs-
ins en njóti þó aðgangs að gagna-
grunnum samstarfsins. Þeir hafi
frjálsar hendur þegar komi að sam-
starfi á sviði dóms- og innanríkis-
mála.
Nú krefjist breskir íhaldsráð-
herrar tollabandalags bara fyrir
Breta þótt þeir hafi undir forystu
Davids Camerons, flokksbróður
síns, hafnað tillögu um að þeir
fengju aukaaðild að ESB. Þeir vilji í
raun njóta alls þess besta sem ESB
hafi að bjóða án þess að
taka á sig nokkrar
skyldur.
Brexit-fulltrúi ESB-
þingsins segir að ekki
hafi einu sinni náðst
samkomulag um að-
ferðafræðina í viðræð-
unum. Bretar átti sig
ekki enn á því að áður
en lengra er haldið
þurfi að ákveða hvernig
staðið verði að fjár-
hagslegu uppgjöri
þeirra við ESB, hvern-
ig réttur ESB-borgara í Bretlandi
skuli tryggður og eyða vafa um
landamæri milli Írska lýðveldisins
og Norður-Írlands.
Bretum hótað
Í misheppnuðum aðildarviðræðum
fulltrúa Íslands við ESB-menn var
gengið fram stig af stigi. Viðræð-
urnar sprungu af því að ekki var
unnt að halda áfram með sjávar-
útvegskaflann. ESB-menn vildu að
undanþágulaus sjávarútvegsstefna
sambandsins gilti. Krafan um það
var augljós frá upphafi. Þó var látið í
veðri vaka að snilld íslensku fulltrú-
anna dygði til að losna undan sjávar-
útvegsstefnunni.
Eitt er að ESB-menn setji skilyrði
við aðild að sambandinu. Annað að
þeir setji þeim úrslitakosti sem vilja
fara úr því. Núna segja ESB-menn
að ekki verði rætt um fríverslun við
Breta nema þeir samþykki að greiða
allt að 100 milljörðum evra í „skiln-
aðargjald“. Bretar hafna kröfunni
sem ólögmætri og jafnvel kjánalegri.
Þeir hafi hnekkt henni línu fyrir línu
með lagarökum.
ESB-menn beita nú hótunum um
tímaskort til að knýja Breta til að
samþykkja fjárkröfur sínar. Sam-
þykki Bretar ekki kröfuna um
„skilnaðargjaldið“ núna geti leið-
togaráð 27 ESB-ríkja ekki ákveðið
neitt um næsta áfanga Brexit-
viðræðnanna á fundi sínum í októ-
ber. Án ákvörðunar leiðtoganna
dragist enn að ræða fríverslunar-
samninginn, höfuðmál Breta. Tíminn
líði hratt og 29. mars 2019 renni
hann út með brottför Breta.
Bretar lítillækkaðir
Sama dag og ögrandi grein Ver-
hofstadts í garð Breta birtist sagði
Süddeutsche Zeitung í München að
úrsagnarstefna ríkisstjórnar Ther-
esu May, forsætisráðherra Breta,
væri „glórulaus“. David Davis, aðal-
samningamanni Breta, var lýst sem
„einstaklega lötum“ enda vildi hann
ekki vinna lengur en þrjá til fjóra
daga í viku. Um Boris Johnson, utan-
ríkisráðherra Breta, var sagt að
embættismenn hans tækju hann
„ekki alvarlega“ og í Hvíta húsinu
gerðu „menn grín að honum“. Liam
Fox alþjóðaviðskiptaráðherra var
sagður mesti „léttavigtarmaðurinn“
í hópnum en almennt væri talað um
ráðherrana þrjá sem „aðhláturs-
efnið“.
Þýskir blaðamenn undrast að
David Davis hafi notað þau orð í fyrri
viku að viðræðurnar gengju „ótrú-
lega vel“, Bretar hljóti að lifa í blekk-
ingu um að þeir njóti algjörrar sér-
stöðu. Þeir geri allt til að tefja
viðræðurnar með óbilgirni sinni.
Í Þýskalandi fullyrða menn að elít-
an innan ESB sæki styrk sinn í sér-
þekkingu á öllum málavöxtum en
breska elítan frá Oxford og Cam-
bridge treysti hins vegar á eigin
mælskulist. „Eitt af því sem henni er
kærast er að leika sér með þjóðernis-
legar blekkingar,“ segir í vikuritinu
Der Freitag.
Martröð Brusselmanna
Í leiðara breska vikuritsins The
Spectator sagði á dögunum að Bret-
ar stæðu frammi fyrir ósamstiga
ESB-kerfi og hópi samningamanna
sem hefði aldrei tekist að gera frí-
verslunarsamning við neitt af fimm
helstu viðskiptaríkjum ESB. Breska
stjórnin ætti að hundsa ESB-
viðræðunefndina undir formennsku
Barniers og snúa sér beint til ráða-
manna einstakra ESB-ríkja.
Í draumaheimi Barniers yrðu tafir
á efnislegum viðræðum aðeins til að
skaða Breta. Þegar hann segði
„klukkuna tifa“ væri eins og fríversl-
unarsamningur yrði aðeins til hags-
bóta fyrir Breta. Þetta væri mikill
misskilningur.
Á árinu 2016 nam útflutningur
Breta til annarra ESB-landa 240
milljörðum punda en innflutningur
Breta frá sömu löndum nam 310
milljörðum. Það er því gífurlega mik-
ið í húfi fyrir þá sem selja vöru og
þjónustu í ESB-löndunum til Breta.
Martröð Brusselmanna er að við-
mælendur þeirra snúi sér til ráða-
mannanna í Berlín og París. Stjórn-
málamenn með lýðræðislegt umboð
taki fram fyrir hendur á teknókröt-
unum. Sjaldgæft er að þetta gerist
nema þýskir eða franskir hagsmunir
séu í húfi.
Gagnkvæm óvissa
Brusselmenn sýna Bretum hörku
til að fæla aðra frá því að reyna úr-
sögn úr ESB. Það var ekki fyrr en
með Lissabon-sáttmálanum árið
2009 sem rétturinn til úrsagnar var
viðurkenndur innan ESB. Að hann
leiddi til stórvandræða á borð við
þau sem nú hafa skapast er í raun
stórundarlegt en staðreynd engu að
síður.
Óttist Brusselmenn að Þjóðverjar
og Frakkar svipti þá umboðinu og
taki það í eigin hendur er líkt á kom-
ið með þeim og Theresu May, for-
sætisráðherra Breta, sem hefur ekki
heldur fullt vald á baklandi sínu.
Meirihluti fyrir hörku gagnvart
ESB er ekki á hendi í breska
þinginu. Verkamannaflokkurinn
kynnti á dögunum stefnu um sveigj-
anleika og mýkt í viðræðunum.
Stefnan útilokar ekki aðild að EFTA
eða EES. David Davis segir þá leið
ekki efsta á óskalista sínum.
Þróun alþjóðamála og háspenna
milli N-Kóreumanna og annarra
þjóða hlýtur að lægja öldur í sam-
skiptum Breta og ESB. Að setja á
svið stórdeilur um „skilnaðargjald“
og óvissu um fríverslun í Evrópu
vegna úrsagnar Breta úr ESB er
ekki aðeins tímaskekkja heldur einn-
ig dapurlegur vitnisburður um firr-
ingu innan ESB.
Sambandið stendur frammi fyrir
kröfu sem reist er á lýðræðislegum
vilja einnar aðildarþjóðarinnar. Að
bregðast við henni með háði og spotti
eða pólitískum leikbrögðum felur
ekki annað í sér en yfirlæti sem hlýt-
ur að gagnast harðlínumönnum í
hópi viðmælandans.
Eftir Björn
Bjarnason »ESB-menn beita nú
hótunum um tíma-
skort til að knýja Breta
til að samþykkja fjár-
kröfur sínar.
Björn Bjarnason
Höfundur er fv. ráðherra.
Illt andrúmsloft í viðræðum fulltrúa Breta og ESB