Feykir - 25.08.2011, Blaðsíða 9

31/2011 Feykir 9
Heimilisiðnaðarsafnið á Blönduósi
Heimilisiðnaðarsafnið á Blönduósi er svo
sannarlega eitt sinnar tegundar á Íslandi.
Það hefur að geyma heimagerða tóvinnu-
og textílmuni en þar eru einnig til sýnis
ýmsar gerðir af listfengnum hannyrðum og
áhöldum sem notuð voru við gerð þeirra.
Á safninu eru fimm fastasýningar og svo er
alltaf ein sumarsýning í gangi, sem breytist frá
ári til árs. Þráðurinn er þema sýninganna og er
það sem tengir þær saman, bæði sem grunnur
handíða og tenging fortíðar við nútíð.
Ævistarf til sýnis
Halldórustofa er deild innan safnsins og er
kennd við Halldóru Bjarnadóttur (1873-1981).
Hún var heimilisráðunautur Búnaðarfélags
Íslands og gaf m.a. út Hlín, ársrit Sambands
norðlenskra kvenna, um 44 ára skeið. Einnig
stofnaði hún og rak Tóvinnuskólann á Svalbarði
í Suður-Þingeyjarsýslu. Halldóra arfleiddi Heim-
ilisiðnaðarsafnið að fjölmörgum eigum sínum
þar með allskyns vefnaðar og prjónlesprufum
sem hún hafði safnað á ferðum sínum um
landið.
Halldóra gaf út bókina Vefnaður á íslenskum
heimilum á 19. öld og fyrri hluta 20. aldar.
Bókin kom út árið 1966 en hafði verið ófáanleg
til fjölda ára. Fyrir tveimur árum endurútgaf
Heimilisiðnaðarsafnið bókina og fæst hún
þar á tilboðsverði. Bókin er sígild ef svo má að
orði komast og segir ekki aðeins frá vefnaði og
listhneigð Íslendinga, heldur fjallar hún líka
um heimilið og starfsskilyrði þess og er í raun
alþýðuþjóðrit. Fjöldi mynda prýðir bókina af
margskonar vefnaðarprufum og öðrum munum.
Stór hluti þeirra textílmuna sem gerð eru skil í
bókinni eru varðveittir í Halldórustofu.
Listilega útsaumaðir
þjóðbúningar og nærfatnaður
Safnið hefur einnig að geyma úrval íslenskra
þjóðbúninga. Þar eru skautbúningar, upphlutir
og peysuföt, sumir hverjir með einstaklega
fíngerðum útsaumi og öðru skrautverki.
Eitt herbergi er tileinkað útsaumi þar sem
fallegum nærklæðnaði kvenna frá fyrri tíð eru
gerð skil, ásamt listilega útsaumuðum dúkum,
ungbarna- og barnafatnaði.
Ein sýning er tileinkuð ullinni þar sem
vinnsluferli hennar er sýnt, allt frá reyfi til
unninna flíka. Með safnmununum fylgir ýmis
fróðleikur, bæði í rituðu máli og myndum.
Þá eru til sýnis ýmis gömul áhöld, svo sem
spunavél, vefstóll, rokkar og fleiri áhöld sem
notuð voru við heimilisiðnað.
Úr smiðju vefarans mikla
Einkasýning ársins kallast Úr smiðju vefarans
mikla og er yfirlitssýning á verkum Guðrúnar
J. Vigfúsdóttur, veflistakonu frá Ísafirði. Hún
var vefnaðarkennari við Húsmæðraskólann
Ósk á Ísafirði í 43 ár og rak Vefstofu Guðrúnar
J. Vigfúsdóttur hf. á Ísafirði í 26 ár. Guðrún var
einna þekktust fyrir hökla og stóla sem hún gerði
fyrir nokkrar kirkjur landsins og falleg myndverk
sem finna má á mörgum heimilum og stofnunum.
Hún gerði einnig ýmsa nytjahluti, eins og púða,
herrabindi, sjöl svo og kjólefni sem urðu gjarnan
að klassískum tískuflíkum. Á Húnavöku í sumar,
var haldin tískusýning í Heimilisiðnaðarsafninu á
handofnum fatnaði í eigu Guðrúnar, fatnaði sem
unnin var á sjötta, sjöunda og áttunda áratugnum
en hefði eins getað verið hannaður í dag.
Á döfinni
„Sumarið fór heldur rólega af stað. Sennilega
vegna þess hve kalt var í júnímánuði og hve hátt
eldsneytisverðið hefur verið. Íslenskir safngestir
eru hlutfallslega færri í sumar en undanfarin
ár,“ sagði Elín S. Sigurðardóttir, forstöðumaður
Heimilisiðnaðarsafnsins, aðspurð um aðsókn
í sumar. „Í júlí og ágúst hafa álíka margir sótt
safnið heim og undanfarin ár“.
Helgina 8. og 9. október verður safna- og
setrahelgi, þá er meiningin að hafa söfn og setur
í héraði opin. Þetta tengist verkefninu Huggulegt
haust, en markmið þess verkefnis er meðal
annars að lengja ferðamannatímabilið. „Ef til vill
getum við líka boðið uppá eitthvað skemmtilegt
þessa helgi eða haft sérstaka dagskrá annan
hvorn daginn,“ sagði Elín.
„Sumarsýningar safnsins hafa gjarnan staðið
frá ári til árs en hvað þessa sýningu varðar að
þá eru ýmsir munir fengnir að láni og því ekki
auðvelt um vik. Það er því verið að skoða þann
möguleika að framlengja sýninguna í u.þ.b. tvo
mánuði,“ bætti Elín við. Safnið lokar þann 31.
ágúst en reynt er að koma til móts við hópa og
opna safnið þegar þörf krefur.
Á aðventunni er lesið úr nýjum bókum og
myndast þá gjarnan notaleg stemning í safninu.
Þessar uppákomur eru auglýstar sérstaklega og
er aðgangur ókeypis og súkkulaði og smákökur
á boðstólnum.
Þræðir fortíðar og nútíðar
Sögudagur á Sturlungaslóð
fór fram á laugardaginn
síðastliðinn þar sem fullt af
fróðleik og skemmtun var
með í för. Gestir Sögudagsins
fengu að njóta frísks lofts og
heilsusamlegrar hreyfingar
með gönguferðum að
Örlygsstöðum og Fosslaug.
Um kvöldið var boðið upp á
girnilegt hlaðborð að hætti
miðalda, á Ásbirningablóti í
Héðinsminni.
Dagskráin hófst í Mikla-
bæjarkirkju þar sem Sigríður
Sigurðardóttir, safnstjóri Byggða-
safns Skagfirðinga, flutti erindi
um stórbýlið Miklabæ og hvernig
það tengist Sturlungu. Einnig
tóku Atli Gunnar Arnórsson, Jón
Sveinsson og Borgþór Borg-
arsson lagið í kirkjunni.
Þá var gengið að Örlygs-
stöðum þar sem Helgi Hannes-
son leiddi fólk um bardagaslóðir
og sagði frá þeim atburðum
sem þar áttu sér stað. Þar voru
skemmtileg leikföng að fornum
sið í boði fyrir börnin.
Leynd perla í Skagafirði
Seinna um daginn var gengið frá
Vindheimamelum að Fosslaug
sem var hlaðin upp síðastliðið
vor á vegum Sturlungahópsins
og var nú formlega tekin í gagnið.
Laugin situr ofan við hinn fagra
Reykjafoss í Svartá og er óhætt
að segja að fossinn sé leynd
perla í Skagafirði. Þar sagði
Sigurður Hansen frá aðdraganda
Örlygsstaðabardaga og áningu
herja Gissurar Þorvaldssonar og
Kolbeins unga við Reykjalaug.
Þá las Sigurður Sigfússon frá Vík
ræðu Gissurar Þorvaldssonar,
sem hann flutti yfir mönnum
sínum og Kolbeins daginn fyrir
bardagann.
Kræsingar að miðaldasið
Um kvöldið var haldið Ás-
birningablót í Héðinsminni
og var Agnar Gunnarsson
veislustjóri. Boðið var upp á
ýmsar kræsingar að miðaldasið,
sem matreiddar voru í eldhúsi
Hótels Varmahlíðar. Hluti af því
sem þar var í boði var purusteik,
súrmeti, gæsalæri soðin úr malti,
siginn fiskur með smjöri, salvíu
og lauk og bleikja með hunangi
og möndlum. Þetta var borið
fram með salati úr hundasúrum
og haugarfa og pönnubrauði úr
byggi með nýstrokkuðu smjöri.
Í eftirrétt voru ábrystir, fjalla-
grasamjólk og ósætt skyr með
krækiberjum.
Á blótinu var skemmtun
og fróðleikur einnig á boð-
stólnum. Þar talaði Björn Björns-
son um góða og misgóða
eiginleika Skagfirðinga, Nanna
Rögnvaldardóttir sagði gestum
frá matarmenningu á miðöldum
og Kristín Halla Bergsdóttir hélt
tölu um tónlist miðalda með
tóndæmum.
Menning
Söguunnendur
á Sturlungaslóð
Sigurður Hansen segir frá aðdraganda Örlygsstaðabardaga við Fosslaug.
Leikið sér með leikföng fyrri tíma.