Feykir - 16.02.2012, Blaðsíða 6

6 Feykir 07/2012
listakonu frá Hvammstanga
sem sótti sína keramikmenntun
m.a. til Ungverjalands.
Árið 1997 dvaldi Gréta um
stutt skeið í Danmörku hjá
íslenskri leirlistakonu, Önnu
Jónsdóttur að nafni, en þar
lærði hún svokallaða raku-
brennslu, sem stærsti hluti
framleiðslu Grétu samanstend-
ur af í dag. „Við höfðum áður
séð Önnu Siggu í Varmahlíð
rakubrenna og í fyrstu vorum
við alveg skíthræddar við þetta
– með allan þennan eld og
mikla hita,“ rifjar hún upp og
hlær en rakubrennsla er
aldagömul leirbrennsluaðferð
sem á rætur að rekja til Japan.
Þá er leirinn brenndur við rúm-
lega 900° hita og tekinn út á
meðan hann er ennþá heitur,
lagður í spæni þannig að það
kviknar í honum og svo er hann
snöggkældur í vatni. „Maður
veit aldrei nákvæmlega hvernig
hluturinn kemur til með að líta
út. Glerungurinn springur
aldrei eins og sömu söguna má
segja um útkomu litarins, sem
kemur alltaf skemmtilega á
óvart. Það er alltaf fróðlegt að sjá
hvað ég er með í höndunum
þegar ég hef þrifið hlutinn með
stálull,“ segir Gréta. Hún bætir
við að það séu ekkert rosalega
margir sem leggja stund á
rakubrennslu á Íslandi en þó
séu þeir nokkrir. Þessari
brennsluaðferð fylgir mikil
vinna, bæði er þetta þónokkuð
ferli og mikið puð og segist
Gréta oft vera uppgefin eftir
slíkan brennsludag. Hún hefur
komið sér upp aðstöðu til
rakubrennslu í gömlu útihúsi
við bæinn, en þar sem húsnæðið
er ekki einangrað gerir það
henni erfiðara um vik að vinna
að þessari brennsluaðferð að
vetri til. „Ég reyni að grípa
tækifærið þegar vel viðrar og úti
er þýða,“ útskýrir Gréta.
Þó svo Gréta sé nú að mestu
í rakubrennslu hefur hún einnig
notast við hefðbundinn raf-
magnsbrennsluofn í gegnum
tíðina en í fyrstu fékk hún afnot
af leirbrennsluofni í eigu Kven-
félagsins á Hvammstanga til
nokkurra ára, áður en hún
fjárfesti í slíkum ofni sjálf. Þá
vinnur hún einnig muni úr
steinleir sem er svo brenndur
við afar hátt hitastig, eða
rúmlega 1200°C.
Ýmsar snjallar
hugmyndir
Hvað listmuni Grétu varðar þá
segir hún suma þeirra hafa verið
í framleiðslu allt frá upphafi,
nokkrir þeirra eru nýir af
VIÐTAL Berglind Þorsteinsdóttir
Englar og Afrópíur
í Leirhúsi Grétu
Listaverk mótuð í leir í Litla-Ósi í Miðfirði
Gréta Jósefsdóttir leirlistakona hefur selt leirmuni sína við góðan orðstír
í fjölmörgum ferðamanna- og sérvöruverslunum vítt og breitt um landið
um nokkurt skeið. Blaðamaður Feykis leit við á vinnustofu hennar,
Leirhúsi Grétu, á Litla-Ósi skammt frá Hvammstanga og skoðaði þau
fjölmörgu listaverk sem þar gefur að líta og ræddi um leið við hana um
leirlistina og upphaf farsæls ferils hennar í listinni.
Gréta og maður hennar,
Gunnar Þorvaldsson, fluttust
að Litla-Ósi í Miðfirði árið
2001 og reistu sér þar íbúðar-
hús, ásamt litlu húsi undir
leirverkstæði en húsin eru
falleg bjálkahús frá Finnlandi.
Gunnar er fæddur og uppalin
að Litla-Ósi en Gréta er frá
Hvoli í Vesturhópi. „Okkur
datt í hug að kaupa kotið og
byggja einu sinni enn, en áður
bjuggum við á Hvammstanga
og höfðum búið þar frá árinu
1973,“ segir Gréta og bætir við
að strax í upphafi hafi litla
húsið verið hugsað sem
vinnustofa undir leirlistmuna-
gerð. „Ég var með aðstöðu í
kjallara húss okkar á Hvamms-
tanga en það var gluggalaust
rými og í raun ekkert sem hægt
var að nota til frambúðar.“ Þar
hefur aldeilis verið gerð bragar-
bót því á litla leirhúsinu hennar
Grétu eru gluggar nánast til
allra átta og með fallegt útsýni
yfir fjörðinn.
Byrjaði
með dúlleríi
Gréta segist hafa kynnst leirnum
fyrst á námskeiði sem haldið var
á vegum Gallerí Bardúsu á
Hvammstanga árið 1992.
Þangað kom leirlistakonan
Anna Sigríður Hróðmarsdóttir
frá Varmahlíð og kenndi
grunnundirstöður í keramik-
gerð. „Þegar ég heyrði um
námskeiðið varð ég forvitin og
langaði að prófa. Við gerðum
nokkra hluti hjá henni og hún
kenndi okkur undirstöðuatriði í
meðferð og mótun leirs. Í
kjölfarið byrjaði ég að dúlla
meira við þetta og fikra mig
áfram við að búa til hluti,“
útskýrir Gréta. „Sumarið eftir
fór ég, ásamt fleiri konum sem
höfðu verið með mér í nám-
skeiðinu, með nokkra muni á
Handverkssýninguna á Hrafna-
gili, við vorum í bás með Galleríi
Bardúsu. Og þar má segja að
boltinn hafi farið að rúlla,“ segir
Gréta brosandi. Á handverks-
sýningunni seldust flestir þeir
leirmunir sem þær voru með til
sölu og í framhaldi af því fór
jafnvel að skapast eftirspurn
eftir þeim. „Við fórum með
muni á handverkssýninguna í
nokkuð mörg ár og seldum
alltaf virkilega vel – það má
segja að þetta hafi verið ævintýri
líkast!“ segir Gréta og hlær.
Gréta hélt áfram að búa til
fleiri gerðir af leirmunum og
sótti fleiri námskeið, m.a. hjá
Bjarnheiði Jóhannsdóttur leir-