Morgunblaðið - 05.01.2018, Blaðsíða 23

23
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 5. JANÚAR 2018
Snæfellsjökull Ég á lítinn skrýtinn skugga, skömmin er svo líkur mér, söng Bjöggi, en skugginn af Snæfellsjökli er heldur stærri en í ljóðinu, þegar dag tekur að lengja og birtan breiðir úr sér.
RAX
Það er ávallt áleitin
spurning hvað ráði vali
fólks til búsetu. Fornar
sagnir herma að Har-
aldur hárfagri hafi gef-
ið út tilskipun um
skattlagningu í Noregi.
Þeir sem kunnu að lesa
fóru til Íslands en þeir
sem ekki kunnu að lesa
urðu eftir í Noregi.
Þessi skýring getur
komið heim og saman
við það að það var Snorri Sturluson
sem skrifaði Noregskonungasögur,
en ekki Norðmaður.
Tíund
Þessi sæla stóð ekki lengi því
Gissur biskup fékk því framgengt að
lögð var á tíund. Sú tíund er þó ekki
tekjuskattur heldur eignarskattur
þar sem tíundin var reiknuð af lög-
arði á þjóðveldisöld. Lögarður eigna
var 10% og 10% af lögarði var 1%
eignarskattur.
Íslendingar eru deilugjarnir; í
sögu Árna biskups segir frá atburð-
um sem gerðust sennilega 1281:
„Þið biskuparnir heimtið tíund af
sylgjum og silfurbeltum, koppum og
keröldum og öðru dauðu fé, og
undra ég mjög hví landsbúar þoli
yður slíkar óhæfur og gerið eigi nor-
ræna tíund að eins og þá sem geng-
ur allan heiminn, og einsaman er
rétt og lögtekin.“
Hér er Loðinn Leppur, sendimað-
ur konungs, að finna að framkvæmd
tíundarlaga Gizurar biskups Ísleifs-
sonar, en tíundarlögin voru sett
tveimur öldum fyrr. Loðinn Leppur
hefur komist að raun um að skatt-
heimta á Íslandi er ekki í formi
tekjuskatts heldur
eignarskatts og bendir
á að verið er að reikna
skatt af dauðu fé í and-
stöðu við lögmál Mós-
es.
Herra Árni biskup
mælir þá:
„Af orðum Innocenti
páfa vitum vér að sú tí-
undargerð er eigi okur
og vinnur engum
manni sálutjón.“
Þá höfum við það;
strax á 13. öld höfum
vér Íslendingar leitað
eftir undanþágum frá meginreglum
tilskipana Evrópusambandsins.
Annar tími og orðfæri
Nú hefur að mestu verið horfið
frá eignarsköttum, en í stað þeirra
eru virðisaukaskattur og tekjuskatt-
ar megintekjuöflun ríkisins. Í stað
flótta frá skattheimtu hefur komið
algerlega nýtt orðfæri. Þær tekjur
sem ríkið krefur fólk ekki um í
skattgreiðslu er nú talað um að ríkið
hafi afsalað sér þeim hluta tekna til
þegna sinna.
Með því að fella niður vörugjöld af
heimilistækjum þá taldi stjórnar-
andstaðan að ríkið væri að afsala sér
tekjum og auka ójöfnuð.
Svipað orðfæri er notað þegar
gerðir eru ívilnunarsamningar
vegna atvinnufyrirtækja. Þeir sem
skattglaðastir eru telja að reiknuð
ívilnun sé útgjöld en ekki að þær
tekjur sem koma vegna áhrifa af
ívilnun séu tekjur.
Ívilnun ferðaþjónustu
og skattgleði
Það er vissulega rétt að ferða-
þjónusta á Íslandi er nokkuð blóm-
leg. Í ferðalögum er sá sem kemur
aftur annar en sá sem fór. Bæði er
það að ferðamönnum hefur fjölgað
og ekki síður að ferðamönnum hefur
fjölgað enn meir utan háannatíma.
Það hefur leitt til bættrar nýtingar á
framleiðslutækjum ferðaþjónustu.
Kann að vera að þessi þróun sé af-
leiðing af þeirri ívilnun að megin-
þættir ferðaþjónustu eru í lægra
þrepi virðisaukaskatts? Virðis-
aukaskatttekjur ferðaþjónustu eru
sennilega nær 40 milljörðum. Til
samanburðar eru virðisaukaskatt-
tekjur ríkissjóðs af sjávarútvegi
hverfandi enda um að ræða útflutta
vöru sem ber ekki skatt. Skattspor
Icelandair, þ.e. tekjur ríkisins af
starfsemi félagsins, á síðasta ári er
sem næst 32 milljarðar. Í heild er
skattspor ferðaþjónustu sennilega
sem næst 90 milljörðum á síðasta
ári.
Reiknuð „eftirgjöf“, að áliti
skattasérfræðingsins og þingmanns-
ins Loga Más Einarssonar, er um 18
milljarðar. Sú fjárhæð var aldrei
tekin af heilbrigðisþjónustu. Enda
lofaði þingmaðurinn því á fundi með
Samtökum ferðaþjónustunnar að
hrófla ekki við virðisaukaskatti í
ferðaþjónustu. En lýðskrum fer
honum vel á Alþingi. Enda var „eft-
irgjöfin“ aldrei í hendi.
Samkvæmt „Laffer-kenningu“
um skattlagningu leiðir of há skatt-
lagning til lægri tekna hjá þeim sem
leggur skattinn á. Sennilega er það
hvergi eins augljóst og í ferðaþjón-
ustu. Ferðamaður þolir ekki að litið
sé á sig sem skattþegn eða fórnar-
lamb fjárplógsstarfsemi.
Ferðaþjónusta á Íslandi keppir
við ferðaþjónustu í Austur- og Suð-
ur-Evrópu. Það er eðlilegt að horft
sé til leiða til að auka samkeppnis-
hæfni Íslands. Ferðaþjónusta er út-
flutningur eins og framleiðsla
sjávarafurða.
Skattur eða gjald
fyrir þjónustu?
Til hvers komugjald eða brottfar-
argjald á farþega? Er þetta skatt-
gleði eða gjald fyrir veitta þjónustu?
Flugvallargjöld eru gjöld fyrir
veitta þjónustu. Komu- eða brottfar-
argjöld eru skattgleði nema að þeim
fylgi jafnframt áætlun um ráðstöfun
í þágu þeirra sem greiða gjaldið.
Komu- og brottfarargjöld koma
heilbrigðisþjónustu ekkert við.
Bílastæðagjöld á Keflavíkur-
flugvelli eru með skattafnyk. Þar
eru gjöld langt umfram veitta þjón-
ustu.
Verkefni til að takast á við?
Það er full ástæða til að vega það
og meta hvaða verkefni þarf að tak-
ast á við til að viðhalda sjálfbærri
ferðaþjónustu. Vissulega er eðlilegt
að óska eftir tvíbreiðum hringvegi.
En rétt eins og hrefnukjöt er ekki
snætt í heilum skrokkum er eðlilegt
að horfa til þeirra verkefna sem
brýnust eru og arðbærust hverju
sinni. Slíkur verkefnalisti virðist
ekki vera til.
Áður en hringvegurinn verður tví-
breiður er rétt að útrýma ein-
breiðum brúm. Það er eðlilegt að
laga göngustíga. Að ekki sé talað um
salerni með gjaldskyldu.
Það er rétt og eðlilegt að stjórn-
málamenn hætti að líta á ferðamenn
sem skattþegna, ferðamaður er og
verður viðskipta-„vinur“. Það er hið
sentrala í málinu.
Eftir Vilhjálm
Bjarnason » Það er rétt og eðli-
legt að stjórnmála-
menn hætti að líta á
ferðamenn sem skatt-
þegna, ferðamaður er
og verður viðskipta-
„vinur“.
Vilhjálmur
Bjarnason
Höfundur var alþingismaður.
Skattland eða land fyrir fólk?
Skatttekjur
Lafferkúrfa skatttekna og skatthlutfalls
Skatthlutfall
Skatttekjur
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%