Morgunblaðið - 08.01.2018, Page 26

26 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 8. JANÚAR 2018
Álnabær
Allt fyrir gluggann… úrval, gæði og þjónusta.
Síðumúla 32, Reykjavík. S. 588 5900 n Tjarnargötu 17, Keflavík. S. 421 2061 n Glerárgötu 32, Akureyri. S. 462 5900 n alnabaer.is
Stýrðu birtunni heima hjá þér
PLÍ-SÓL GARDÍNUR
Frábær lausn fyrir hallandi og óreglulega glugga
Sendum frítt hvert á land sem er gegn staðgreiðslu
Íslensk framleiðsla eftir máli
Hringdu núna og bókaðu tíma í máltöku
OPIÐ: VIRKA DAGA FRÁ 10-18
alnabaer.is
Úthlutunarnefndir Launasjóðs lista-
manna hafa lokið störfum vegna út-
hlutana listamannalauna árið 2018.
Til úthlutunar eru 1.600 mán-
aðarlaun, sótt var um 9.053 mánuði.
Árangurshlutfall sjóðsins er því
18%, ef reiknað er eftir mánuðum.
Alls bárust 852 umsóknir um starfs-
laun frá einstaklingum og hópum.
Umsækjendur voru samtals 1.529.
Úthlutun fengu 369 listamenn.
Starfslaun listamanna eru 377.402
kr. á mánuði og er um verktaka-
greiðslur að ræða. Eftirtaldir fengu
starfslaun í sex eða fleiri mánuði:
Launasjóður myndlistarmanna
Haraldur Jónsson og Hulda Rós
Guðnadóttir, 18 mánuðir.
12 mánuðir: Erling T.V. Klingen-
berg, Eygló Harðardóttir, Hrafnkell
Sigurðsson, Ingólfur Örn Arn-
arsson, Ósk Vilhjálmsdóttir, Sara
Björnsdóttir og Styrmir Örn Guð-
mundsson.
Níu mánuðir: Halldór Ásgeirsson,
Jóna Hlíf Halldórsdóttir og Ólöf
Nordal.
Sex mánuðir: Aðalheiður S. Ey-
steinsdóttir, Anna Líndal, Arna Ótt-
arsdóttir, Bryndís Hrönn Ragn-
arsdóttir, Davíð Örn Halldórsson,
Eirún Sigurðardóttir, Elín Hans-
dóttir, Erla Sylvía H. Haralds-
dóttir, Freyja Eilíf Helgudóttir,
Guðjón Ketilsson, Guðmundur
Thoroddsen, Guðný Rósa Ingimars-
dóttir, Guðrún Vera Hjartardóttir,
Gunnhildur Hauksdóttir, Gústav
Geir Bollason
Habby Osk, Hildigunnur Birg-
isdóttir, Jón Axel Björnsson, Jóní
Jónsdóttir, Karlotta J. Blöndal,
Kristinn E. Hrafnsson, Libia Pérez
de Siles de Castro, Magnús Helga-
son, Orri Jónsson, Ólafur Árni
Ólafsson, Ólafur Sveinn Gíslason,
Páll Haukur Björnsson, Ráðhildur
Ingadóttir, Sara Riel, Steingrímur
Eyfjörð, Unnar Örn Jónasson Auð-
arson og Rúrí.
Launasjóður rithöfunda
12 mánuðir: Auður Jónsdóttir,
Auður Ólafsdóttir, Bragi Ólafsson,
Eiríkur Örn Norðdahl, Gerður
Kristný, Gyrðir Elíasson, Hall-
grímur Helgason, Jón Kalman Stef-
ánsson, Kristín Eiríksdóttir, Kristín
Ómarsdóttir, Oddný Eir Ævars-
369 listamenn
fá starfslaun
 1.600 mánaðarlaunum úthlutað
tekst okkur ágætlega að spanna
þessi 2.400 ár sem hafa liðið frá
því verkið var samið. Þetta er
mikið textaverk og ég legg
áherslu á sjónræna útfærslu og
sterka líkamlega nærveru í þess-
ari sýningu til að höfða beint til
undirmeðvitundarinnar og virkja
þá miklu visku sem hún býr yfir.“
Leikstjóri og þýðandi hafa hald-
ið tryggð við klassíska gríska
formgerð Medeu. Verkið er í sex
þáttum og hver þáttur er svipað
uppbyggður: tvær sögupersónur
hittast á sviðinu hverju sinni en
kórinn tekur til máls í lok hvers
þáttar og tjáir sig um það sem
fyrir augu ber – er eins og vitni
að þeim hörmungum sem dynja á
söguhetjunum, en getur engu
breytt.
Tvískiptur salur
Filippía Elíasdóttir gerir leik-
mynd og búninga og upplýsir
Harpa að ein af fyrstu ákvörð-
unum sem teknar voru varðandi
leikmyndina var að skipta áhorf-
endasalnum í tvennt og kynja-
skipta honum. „Talan 2 var okkur
leiðarljós, meðal annars í ljósi tví-
hyggjunnar sem Grikkirnir voru
svo hrifnir af,“ segir Harpa. „Við
þekkjum andstæðupör eins og
appólónískur og dýónísiskur; mað-
ur og kona; ást og hatur; góður og
vondur; gerandi og þolandi; sið-
menning og villimennska; ástríður
og skynsemi, en það má setja
spurningarmerki við tvíhyggjuna í
sjálfu sér. Erum við sátt við þessa
aðgreiningu eða viljum við endur-
skoða hana? Evripídes er klókur
höfundur. Hann karlgerir kven-
hetjuna og kvengerir karlhetjuna
og opnar þar með fyrir okkur dyr
að margslungnari veruleika. Við
þurfum að sætta andstæð öfl innra
með okkur, því þannig hlúum við
að mennskunni. Í þessu ferli er ég
mikið búin að hugsa um möntru
sem hefur verið með mér lengi en
hún er svona: „Í ljósi er myrkur,
en takið ekki myrkrið sem myrk-
ur. Í myrkri er ljós en takið ekki
ljósið sem ljós. Ljós og myrkur
eru par eins og fremri og aftari
fótur á göngu“. Mér finnst þessi
mantra segja allt sem segja þarf í
þessum efnum.“
Ógnin vofir yfir
Harpa hefur uppgötvað marga
fleti á Medeu sem eiga fullt erindi
við nútímamanninnn. Hún nefnir
þá yfirvofandi ógn sem er í verk-
inu, enda verður snemma ljóst að
Medea hyggst drepa börnin sín:
„Það er að sjálfsögðu einhvers
konar gereyðing og kallast á við
þær hættur sem við stöndum
frammi fyrir í dag varðandi lofts-
lagsmálin og mögulega eyðingu á
lífríki jarðar. Medea kemur frá
Kolkis – er útlendingur – og þau
Jason og börnin koma sem flótta-
menn til Kórinþu. Jason er fulltrúi
siðmenningarinnar, og laga mann-
anna, en hún aftur á móti fulltrúi
hins villta og óþekkta; hún er seið-
kona og þekkir lögmál náttúrunn-
ar og kannski er hún líka fulltrúi
eðlisins sem leynist innra með
okkur öllum,“ segir Harpa og leið-
ir hugann að því að mannkynið á
sjálfsagt eftir að takast á við enn
stærri flóttamannavanda þegar
kemur að þjóðflutningum af völd-
Ferðalag um öræfi
mennskunnar
 Harmleikurinn Medea hefur ótal tengingar við atburði
líðandi stundar, allt frá loftslagsmálum yfir í flóttamanna-
vandann  Tvíhyggjan í þessu ævaforna verki er undir-
strikuð, t.d. með því að kynjaskipta áhorfendum
Vangaveltur „Allt eru þetta gríðarlega
stórar tilfinningar sem Evripídes ber á
borð, og vekja spurningar eins og hvað er
réttlæti, og hvernig er réttlætinu fullnægt?
Hvað er eignarréttur? Eigum við rétt á að
hefna okkar og framfylgja þannig einhvers
konar réttlæti?“, segir Harpa um verkið.
VIÐTAL
Ásgeir Ingvarsson
ai@mbl.is
Það er merkileg tilviljun að Borg-
arleikhúsið skuli frumsýna gríska
harmleikinn Medeu á sama tíma
og samfélagið allt er að vakna til
vitundar um hvað áreitni og of-
beldi í garð kvenna er útbreiddur
vandi. Verkið hefur nefnilega lengi
verið í uppáhaldi hjá femínistum
enda er Medea einstök söguhetja í
leikhúsbókmenntunum; fremur
skelfilega glæpi en er með þeim
að sýna að hún lætur ekki bjóða
sér hvað sem er.
Harpa Arnardóttir leikstýrir
sýningunni og segir hún að Medea
hafi verið lengi í burðarliðnum:
„Mig hefur lengi langað til að
rannsaka þetta verk en endanleg
ákvörðun um uppsetningu þess
var tekin í byrjun árs 2017. Ég
fann nokkuð sterkt fyrir þessari
sýningu strax í upphafi enda
liggja djúpir og ögrandi straumar
inni í þessu verki.“
Sterk líkamleg nærvera
Hrafnhildur Hagalín þýddi
verkið og vann leikgerð ásamt
Hörpu. „Það má segja að persónur
verksins séu nokkuð sterkar erki-
típur: Þar er að finna seiðkonuna,
hetjuna, konunginn, ferðalanginn,
sjáandann og brúðurina og svo
auðvitað börnin. Ég valdi þessari
sýningu því frásagnarmáta æv-
intýrisins. Við erum stödd í tíma
þar sem eðli draumsins ræður
ríkjum, hálfpartinn eins og í æv-
intýri eða helgileik, og þannig
Átök Frá æfingu. Medea er söguhetja sem grípur til örþrifaráða þegar að
henni er þrengt. Margt í verkinu vísar til reynslu nútímamannsins.