Morgunblaðið - 29.01.2018, Page 14

AFP
Hagsýnn Ingvar Kamprad bjó lengi
í Sviss til að forðast sænska skatta.
Sænski húsgagnarisinn Ikea
greindi frá því á sunnudag að
stofnandi fyrirtækisins, millj-
arðamæringurinn Ingvar Kamp-
rad, væri látinn eftir skammvinn
veikindi. Kamprad var 91 árs
gamall þegar hann lést á laug-
ardag, umkringdur ástvinum sín-
um.
Hann stofnaði fyrirtækið árið
1943, þá aðeins 17 ára gamall, í
kringum sölu á ritföngum og póst-
kortum, en bætti síðar húsgögnum
við vöruúrvalið. Ikea tók að vaxa
hratt á sjöunda og áttunda ára-
tugnum og umbylti bæði hús-
gagnasmíði og -sölu. Í dag má
finna verslanir Ikea um allan heim
en fyrirtækið selur húsgögn og
heimilisvörur fyrir 38 milljarða
evra ár hvert og veitir 194.000
manns atvinnu.
Á undanförnum árum hafði
Kamprad dregið sig út úr dag-
legum rekstri Ikea en synir hans
þrír sitja í stjórnum ýmissa félaga
Ikea-veldisins.
Kamprad var þekktur fyrir
mikla sparsemi og var gagnrýndur
af mörgum samlöndum sínum fyrir
að búa erlendis til að sleppa við að
greiða sænskum stjórnvöldum háa
skatta af auðæfum sínum. Seint á
síðasta ári hóf Evrópusambandið
rannsókn á skattamálum Ikea
vegna grunsemda um að fyrir-
tækið hefði nýtt sér glufur í lög-
unum til að lækka skattbyrði sína
með óeðlilegum hætti.
Samkvæmt útreikningum
Bloomberg var auður Kamprads
metin á 58,7 milljarða dala þegar
hann lést og var hann því áttundi
ríkasti maður heims. ai@mbl.is
Ingvar Kamprad látinn
14 FRÉTTIRViðskipti | Atvinnulíf
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 29. JANÚAR 2018
Meira til skiptanna
Tölvuþrjótur eða -þrjótar brutu sér
leið í gegnum varnir japanska raf-
myntamarkaðarins Coincheck á
föstudag og stálu þaðan 523 millj-
ón einingum af rafmyntinni XEM.
Að sögn Financial Times er ráns-
fengurinn um það bil 500 milljóna
dala virði, en rafmyntirnar voru í
eigu 260.000 viðskiptavina Coin-
check.
Þjófnaðurinn þykir einn sá
stærsti sem sögur fara af og ber
FT atvikið saman við það þegar
þjófar stálu innistæðubréfum og
ríkisvíxlum fyrir jafnvirði 414
milljóna dala árið 1990 og þegar
þjófar létu greipar sópa það sama
ár í Gardner listasafninu í Boston
og tóku þrettán listaverk sem met-
in voru á hálfan milljarð dala. Árið
2014 stálu tölvuþrjótar bitcoin raf-
myntum fyrir andvirði 500 milljóna
dala frá rafmyntamarkaðinum Mt
Gox sem í kjölfarið hætti starfsemi.
Stjórnendur Coincheck segjast
ætla að endurgreiða viðskiptavin-
um sínum tapið að mestu. Fá við-
skiptavinirnir 88,5 jen fyrir hvert
XEM sem stolið var, en þegar
þjófnaðurinn átti sér stað var raf-
myntin metin á 104 jen og kostaði
112 jen á sunnudag. ai@mbl.is
Jafnvirði hálfs milljarðs dala
stolið frá rafmyntamarkaði
BAKSVIÐ
Ásgeir Ingvarsson
ai@mbl.is
Þessi áföll virðast yfirleitt koma eins
og þruma úr heiðskíru lofti: mikil-
vægur starfsmaður slasast alvarlega,
veikist mikið eða fellur óvænt frá, ell-
egar brýtur af sér svo að þarf að
víkja honum úr starfi tafarlaust. Eft-
ir situr heill
vinnustaður í upp-
námi bæði yfir því
sem kom fyrir
vinnufélaga
þeirra og líka
óviss um hver taki
við keflinu. Hvað
ef þessi starfs-
maður hélt um
alla þræði? Hvað
ef hann hélt utan
um samskiptin við
miklvægustu viðskiptavinina, eða var
sá eini sem hafði aðgang að netbank-
areikningi fyrirtækisins? Hvað ef
hann var helsta driffjöðurin í ungu og
efnilegu félagi, eða sá eini sem vissi
hvernig átti að halda vefsíðunni í
horfinu?
Guðjón Heiðar Pálsson, fram-
kvæmdastjóri og stefnulegur ráðgjafi
hjá Cohn & Wolfe, segir stjórnendur
meðvitaða um hættuna á að missa
óvænt frá sér lykilstarfsmann en
sjaldan sem gripið hafi verið til nauð-
synlegra ráðstafana: „Það er hugsað
um þessi mál, en þau eru sjaldan
kláruð,“ segir hann.
Ef félög eru rétt skipulögð, og boð-
skipti eins og þau eiga að vera, þá
eiga fyrirtæki að geta verið nokkuð
fljót að ná aftur áttum þó þau missi
lykilmanneskju fyrirvaralaust. „Stig-
veldið er þannig að efst trónir fram-
kvæmdastjóri eða forstjóri, og undir
honum aðstoðarstjórnendur sem eiga
að geta gengið í störf yfirmanna
sinna. Falli æðsti stjórnandi frá eða
geti ekki lengur starfað af einhverj-
um orsökum á stjórnarformaður að
taka tímabundið við enda eiga stjórn-
armeðlimir að vera vel upplýstir um
það sem er að gerast í fyrirtækinu þó
þeir sinni ekki daglegum rekstri,“
segir Guðjón en bætir við að oft reyn-
ist vera veikir hlekkir í þessari keðju,
og ekki verið hugað rétt að miðlun
þekkingar, vörslu mikilvægra gagna
eða skráningu viðskiptatengsla.
Krísuteymi kallað til
Að mati Guðjóns eiga fyrirtæki að
hafa áætlun til staðar sem grípa má
til þegar starfsmaður hverfur úr
hópnum. Áætlunin þarf ekki aðeins
að kveða á um hvernig fyllt er í
skarðið, heldur líka hvernig starfs-
fólki er hjálpað að takast á við áfallið.
„Bæði þarf framkvæmdastjóri að
tryggja að skipulagsheildin sé stefnu-
lega varin, og að til sé áætlun sem má
virkja ef lykilstjórnandi fellur skyndi-
lega frá. Annað eru siðglöp að mínu
viti,“ segir Guðjón. „Stjórnenda-
verndaráætlun er krísuáætlun allra
krísuáætlana.“
Að þrennu þarf einkum að huga
við gerð þessarar áætlunar: „Í fyrsta
lagi þarf að tryggja að einhver geti
tekið við og haldið daglegum rekstri
gangandi. Í öðru lagi þurfa aðrir
starfsmenn að þekkja nægilega vel
framtíðarsýn æðsta stjórnandans og
hafa aðgang að öllum þeim tengilið-
um sem stjórnandinn hefur getað
nýtt sér skipulagsheildinni til fram-
dráttar. Í þriðja lagi þarf að hlúa að
starfsfólkinu sem glímir við þá sorg
og áfall sem fylgir því að missa sam-
starfsfélaga. Skiptir miklu fyrir
þriðja liðinn að fyrirtækið þekki að-
standendur lykilstjórnenda og geti
haft samband við þá ef eitthvað kem-
ur upp á.“
Áætlunin heldur utan um undir-
skriftir, umboð, mikilvæga samninga
og helstu boðskipti við stjórnvöld. Að
auki eru settar reglur um meðferð og
geymslu leyniorða, bankahólfa,
læstra hirslna og herbergja sem
framkvæmdastjóri hefur stofnað til í
þágu fyrirtækisins.
Áætlunin ætti líka að kveða á um
stofnun krísuteymis sem tekur taf-
arlaust til starfa. „Að lágmarki ætti
teymið að hafa á að skipa lögfræð-
ingi, sérfræðingum í stefnulegum og
taktískum boðskiptum, mannauðs-
stjóra, netverks-tæknimanni og sál-
fræðingi.“
Það gæti líka verið hluti af áætl-
uninni að fyrirtæki kaupi tryggingar
sem greiddar eru út t.d. við fráfall
lykilstarfsmanns. „Miða má við að
tryggingin nemi að lágmarki 15–20
milljónum króna, sem er vitaskuld
dropi í hafið en getur hjálpað til að
standa straum af óvæntum kostnaði,
s.s. þjónustu lögfræðinga, boðskipta-
fræðinga og kostnaði við leit að nýj-
um stjórnanda.“
Þegar ómissandi starfsmaður fellur frá
 Sérfræðingur segir íslensk fyrirtæki sjaldan huga nægilega vel að „krísuáætlun allra krísuáætlana“,
um hvað skal til bragðs taka ef þau missa óvænt lykilstarfsmann  Kann að þurfa að kaupa tryggingu
AFP
Áhætta Fréttir af andláti eða óvæntu brotthvarfi æðstu stjórnenda geta
sent hlutabréfaverð fyrirtækja lóðbeint niður. Á gólfinu hjá NYSE.
Guðjón Heiðar
Pálsson
Höfundarlaunanefnd bandarískra
stjórnvalda hefur ákveðið að fyrir-
tæki sem streyma tónlist þurfi að
greiða lagahöfundum 15,1% af
tekjum vegna spilunarinnar. Áður
fengu lagahöfundar 10,5% í sinn
hlut en nefndin úrskurðar á fimm
ára fresti hvernig þessum greiðsl-
um skuli háttað. FT greinir frá
þessu og segir úrskurðinn áfall fyr-
ir fyrirtæki á borð við Spotify sem
stefnt hafði að
skráningu á
hlutabréfamark-
að í New York
síðar á árinu.
Lagahöfundar
höfðu ekki fulln-
aðarsigur í mál-
inu því þeir
höfðu krafist
þess að fá fasta
þóknun fyrir hverja spilun, sem
myndi einfalda stórlega alla út-
reikninga á höfundarlaunum vegna
streymis.
Hækkunin, sem tekur gildi árið
2022, kemur sér ekki eins illa fyrir
hina risana á tónlistarstreymis-
markaðinum; Apple, Amazon og
Google, enda myndar streymi tón-
listar aðeins lítinn hluta af heildar-
tekjum þeirra. ai@mbl.is
Tónlistarveitur greiði meira