Morgunblaðið - 05.02.2018, Síða 27

MENNING 27
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 5. FEBRÚAR 2018
róttækra breytinga á evrópskri
menningu með tilkomu þjóðernis-
rómantíkur. Meðal fyrstu tónsögu-
dæma var Töfraflautan, alþýðu-
ópera Mozarts og Schikaneders frá
1791, er á sinn hátt kann að hafa
fyrirboðað ,naíviskan‘ dadaisma
öndverðrar 20. aldar. En Mozart var
aldrei allur sem séður, eins og sést
af Forleiknum er vindur sér óðara í
strangt barokkfúguform undir fis-
léttu rókókóyfirborði.
Líkt og í seinni atriðum var leikur
SÍ í hraðara lagi, en þó oft heillandi
lipur. Helzt áttu lágværustu staðir
fiðludeildar, þar sem síðar, til að
kafna í samleik við blástursdeildina,
er gat samt iðulega færzt merkilega
mikið niður í styrk. Upp úr stóð þó
frísklegur fjörleiki í tjáningu við
furðuvíða dýnamík.
„Keisarakonsert“ Beethovens frá
1809 er trúlega einn þekktasti
píanókonsert allra tíma. Að setja sitt
persónulega túlkunarmark svo eftir
sé tekið, hvað þá að það endist, er
því meðal vandasömustu áskorana
slaghörpuleikara. En án aðstoðar
tímavélar um dóm framtíðar (með
fyrirvara um að hafa ekki heyrt sól-
istann áður) má að ósekju tilfæra að
hljómborðssláttur Lewis, ekki sízt í
leifturhröðu flúri hans á veikast
mögulegu pianissimo, bætti þó-
nokkru við fyrri meðtök verksins.
Einna mest í ægifögrum syngjandi
miðþættinum Adagio un poco
mosso.
Fjórþætt „Júpíter“-sinfónía Moz-
arts (1788) var svolítið beggja
blands. Maður stórhreifst af gust-
mikla I. þættinum – en síður af II.
og III. er buðu ekki upp á sömu
leiksnerpu – fyrir utan helzt til yf-
irdrifin hraðavöl, einkum í miður
dansvæna Menúettnum (III).
Frægasti þátturinn, Molto allegro
(IV) – pólýfónískur „tour de force“
með orðum Árna Heimis Ingólfs-
sonar tónskrárritara (og er þá vægt
til orða tekið) – slapp samt fyrir
horn á nokkuð sannfærandi tempói,
þótt óskastaðan hefði verið að skila
fimmföldum kontrapunkti Mozarts
til auðheyranlegrar fullnustu. Og
e.t.v. með fleiri fiðlum.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Ert þú á leið í leikhús? Pantaðu ljúffengar veitingar til
að njóta fyrir sýningu eða í hléi á borgarleikhus.is
Rocky Horror (Stóra sviðið)
Fös 16/3 kl. 20:00 Frums. Fös 6/4 kl. 20:00 6. s Fös 20/4 kl. 20:00 11. s
Sun 18/3 kl. 20:00 2. sýn Lau 7/4 kl. 20:00 aukas. Lau 21/4 kl. 20:00 aukas.
Mið 21/3 kl. 20:00 aukas. Sun 8/4 kl. 20:00 7. s Sun 22/4 kl. 20:00 12. s
Fim 22/3 kl. 20:00 aukas. Mið 11/4 kl. 20:00 aukas. Fim 26/4 kl. 20:00 13. s
Fös 23/3 kl. 20:00 3. s Fim 12/4 kl. 20:00 aukas. Lau 28/4 kl. 20:00 25. s
Lau 24/3 kl. 20:00 4. s Fös 13/4 kl. 20:00 aukas. Mið 2/5 kl. 20:00 26. s
Sun 25/3 kl. 20:00 5. s Lau 14/4 kl. 20:00 8. s Fim 3/5 kl. 20:00 27. s
Þri 27/3 kl. 20:00 aukas. Sun 15/4 kl. 20:00 9. s Fös 4/5 kl. 20:00 28. s
Mið 4/4 kl. 20:00 aukas. Mið 18/4 kl. 20:00 aukas. Lau 5/5 kl. 20:00 29. s
Fim 5/4 kl. 20:00 aukas. Fim 19/4 kl. 20:00 10. s Sun 6/5 kl. 20:00 30. s
Besta partý sem þú munt nokkurn tímann komast í.
Himnaríki og helvíti (Stóra sviðið)
Fim 8/2 kl. 20:00 13. s Fim 15/2 kl. 20:00 15. s Fim 22/2 kl. 20:00 17. s
Sun 11/2 kl. 20:00 14. s Fös 16/2 kl. 20:00 16. s Fim 1/3 kl. 20:00 Lokas.
Byggt á þríleik Jóns Kalmans Stefánssonar.
Elly (Stóra sviðið)
Þri 6/2 kl. 20:00 aukas. Fös 23/2 kl. 20:00 aukas. Sun 4/3 kl. 20:00 aukas.
Mið 7/2 kl. 20:00 aukas. Lau 24/2 kl. 20:00 aukas. Fös 9/3 kl. 20:00 aukas.
Fös 9/2 kl. 20:00 66. s Sun 25/2 kl. 20:00 aukas. Lau 10/3 kl. 20:00 aukas.
Lau 10/2 kl. 20:00 67. s Fim 1/3 kl. 20:00 aukas. Sun 11/3 kl. 20:00 aukas.
Lau 17/2 kl. 20:00 68. s Fös 2/3 kl. 20:00 aukas. Lau 17/3 kl. 20:00 aukas.
Sun 18/2 kl. 20:00 69. s Lau 3/3 kl. 20:00 aukas.
Sýningar haustið 2018 komnar í sölu.
Brot úr hjónabandi (Litla sviðið)
Fös 9/2 kl. 20:00 51. s Lau 17/2 kl. 20:00 53. s
Sun 11/2 kl. 20:00 52. s Mið 21/2 kl. 20:00 54. s
Draumur um eilífa ást
Lóaboratoríum (Litla sviðið)
Mið 7/2 kl. 20:00 6. s Lau 10/2 kl. 20:00 7. s Fim 15/2 kl. 20:00 8. s
Í samvinnu við Sokkabandið.
Blái hnötturinn (Stóra sviðið)
Sun 11/2 kl. 13:00 Lokas.
Allra síðasta sýning sunnudaginn 11. febrúar.
Skúmaskot (Litla sviðið)
Lau 10/2 kl. 13:00 aukas. Sun 11/2 kl. 13:00 aukas.
Búðu þig undir dularfullt ferðalag!
Sýningin sem klikkar (Nýja sviðið)
Lau 24/3 kl. 20:00 Frums. Lau 7/4 kl. 20:00 6. s Lau 14/4 kl. 20:00 12. s
Sun 25/3 kl. 20:00 2. s Sun 8/4 kl. 20:00 7. s Sun 15/4 kl. 20:00 13. s
Þri 27/3 kl. 20:00 3. s Þri 10/4 kl. 20:00 8 .s Mið 18/4 kl. 20:00 14. s
Mið 4/4 kl. 20:00 4. s Mið 11/4 kl. 20:00 9. s Fim 19/4 kl. 20:00 15. s
Fim 5/4 kl. 20:00 aukas. Fim 12/4 kl. 20:00 10. s Fös 20/4 kl. 20:00 16. s
Fös 6/4 kl. 20:00 5. s Fös 13/4 kl. 20:00 11. s
Það er alveg öruggt að þetta fer úrskeiðis!
Slá í gegn (Stóra sviðið)
Mið 21/2 kl. 19:30 Fors Lau 3/3 kl. 19:30 5.sýn Lau 24/3 kl. 19:30 11.sýn
Fim 22/2 kl. 19:30 Fors Fim 8/3 kl. 19:30 Auka Sun 25/3 kl. 19:30 12.sýn
Fös 23/2 kl. 19:30 Fors Fös 9/3 kl. 19:30 6.sýn Lau 7/4 kl. 19:30 13.sýn
Lau 24/2 kl. 19:30 Frums Lau 10/3 kl. 19:30 7.sýn Sun 8/4 kl. 19:30 14.sýn
Sun 25/2 kl. 19:30 2.sýn Lau 17/3 kl. 19:30 8.sýn Fös 13/4 kl. 19:30 15.sýn
Fim 1/3 kl. 19:30 3.sýn Sun 18/3 kl. 19:30 9.sýn Lau 14/4 kl. 19:30 16.sýn
Fös 2/3 kl. 19:30 4.sýn Fös 23/3 kl. 19:30 10.sýn
Einstaklega litríkt sjónarspil og frábær skemmtun fyrir alla fjölskylduna!
Risaeðlurnar (Stóra sviðið)
Lau 10/2 kl. 19:30 20.sýn Lau 17/2 kl. 19:30 21.sýn
Grátbroslegt og ágengt nýtt verk um litla þjóð í stórum heimi .
Fjarskaland (Stóra sviðið)
Sun 11/2 kl. 13:00 Sun 18/2 kl. 13:00
Fjölskyldusöngleikur eftir Góa!
Hafið (Stóra sviðið)
Fös 9/2 kl. 19:30 LOKA
Kraftmikið átakaverk, beint úr íslenskum veruleika
Faðirinn (Kassinn)
Sun 11/2 kl. 19:30 22.sýn Mið 28/2 kl. 19:30 24.sýn Fös 16/3 kl. 19:30 27.sýn
Mið 14/2 kl. 19:30 Auka Mið 7/3 kl. 19:30 25.sýn
Sun 18/2 kl. 19:30 23.sýn Fim 15/3 kl. 19:30 26.sýn
Áhrifamikið nýtt verðlaunaverk.
Efi (Kassinn)
Mið 7/2 kl. 19:30 9.sýn Fim 15/2 kl. 19:30 Auka Fös 23/2 kl. 19:30 13.sýn
Fim 8/2 kl. 19:30 Auka Fös 16/2 kl. 19:30 11.sýn Lau 3/3 kl. 19:30 14.sýn
Fös 9/2 kl. 19:30 Auka Lau 17/2 kl. 19:30 12.sýn Sun 4/3 kl. 19:30 15.sýn
Lau 10/2 kl. 19:30 10.sýn Fim 22/2 kl. 19:30 Auka Fös 9/3 kl. 19:30 16.sýn
Margverðlaunað og spennandi verk !
Ég get (Kúlan)
Sun 11/2 kl. 13:00 9.sýn Sun 11/2 kl. 15:00 10.sýn
Ljóðræn leiksýning fyrir yngstu börnin, um það sem er mitt og þitt og okkar
Pétur og úlfurinn (Brúðuloftið)
Lau 10/2 kl. 13:00 Lau 17/2 kl. 15:00 Lau 3/3 kl. 13:00
Lau 10/2 kl. 15:00 Lau 24/2 kl. 13:00 Lau 3/3 kl. 15:00
Lau 17/2 kl. 13:00 Lau 24/2 kl. 15:00
Brúðusýning
Mið-Ísland - Á tæpasta vaði! (Þjóðleikhúskjallarinn)
Fim 8/2 kl. 20:00 Lau 17/2 kl. 20:00 Sun 25/2 kl. 20:00
Fös 9/2 kl. 20:00 Lau 17/2 kl. 22:30 Fim 1/3 kl. 20:00
Fös 9/2 kl. 22:30 Sun 18/2 kl. 21:00
Konudagur
Fös 2/3 kl. 20:00
Lau 10/2 kl. 20:00 Fim 22/2 kl. 20:00 Fös 2/3 kl. 22:30
Lau 10/2 kl. 22:30 Fös 23/2 kl. 20:00 Lau 3/3 kl. 20:00
Fim 15/2 kl. 20:00 Fös 23/2 kl. 22:30 Lau 3/3 kl. 22:30
Fös 16/2 kl. 20:00 Lau 24/2 kl. 20:00
Fös 16/2 kl. 22:30 Lau 24/2 kl. 22:30
Ef hláturinn lengir lífið stefnir Mið-Ísland á ódauðleika!
leikhusid.is | midasala@leikhusid.is | 551 1200
sálinni þó að konur komi sárasjaldan
fyrir í bók hans en þeim mun meira
af alls kyns fuglum, dýrum og skor-
kvikindum. Sumir hafa haldið því
fram að hann hafi ekki verið svo
mikið fyrir kvenfólk en aðrir segja
að einn fyrsti fundurinn sem konur
héldu þegar þær fóru að vakna til
vitundar vestanhafs hafi verið í kof-
anum hans.“
Hildi grunar að það eigi sinn þátt í
hvað þýðingin tókst vel að þær
Elísabet eru báðar komnar á átt-
ræðisaldur. Í umsögninni með til-
nefningu Walden til Íslensku þýð-
ingarverðlaunanna er sagt að sam-
vinnuþýðingin sé ákaflega vel
heppnuð, fangi 19. aldar stemningu
verksins og tærleika þessa klassíska
bandaríska texta. „Máltilfinning
okkar beggja nær aftur fyrir seinna
stríð og hugsanlegt að það hafi
hjálpað okkur að miðla textanum
betur. Við erum nær Thoreau í mál-
tilfinningu en því sem birt er í dag-
blöðum vestanhafs nú til dags.“
Undarleg fjarvera Walden
Hvorki Elísabet né Hildur hafa
skýringu á því hvers vegna það tók
rösklega 160 ár að gefa Walden út á
íslensku og það þrátt fyrir þau miklu
menningaráhrif sem hafa smitast til
Íslands frá Bandaríkjunum. Elísa-
bet segir að fyrir utan háskólaheim-
inn hafi það helst verið íslenskir
náttúruverndarsinnar sem hafa
þekkt vel til Walden og Thoreau,
enda er honum eignað að hafa með
skrifum sínum lagt grunninn að
bandarísku náttúruverndarhreyf-
ingunni. „Til samanburðar þá kom
bók Rachel Carson, Raddir vorsins
þagna (e. Silent Spring) út á ís-
lensku nær strax og hún var fyrst
gefin út vestanhafs árið 1962 til að
vara við hættunni af notkun skor-
dýraeiturs. Samt er bók Carson
undir sterkum áhrifum frá
Thoreau.“
Hildur hefur þá kenningu að vel-
sældin á Íslandi hafi átt sinn þátt í
að Walden barst ekki til Íslands fyrr
en nú. „Stríðið fór öðruvísi með okk-
ur en löndin í kring, og það urðu í
raun aldrei neinar þrengingar á Ís-
landi. Erfiðleikarnir í öðrum löndum
fengu fólk til að leita í sarp Thoreau,
en við vorum á annarri vegferð og
nær alla síðustu öld vorum við á
hraðleið að verða neysluþjóðfélag.
Það er kannski núna fyrst að við-
horfsbreyting er að eiga sér stað og
fleiri farnir að finna að tímabært er
að bremsa og hugsa með dýpri hætti
um það hvernig við viljum lifa.“
Einfaldleiki Endurgerð af smáum en fallegum kofanum er við Walden-tjörn,
um 30 km norðvestur af Boston. Þarf maðurinn nokkuð meira?
Þó að Walden gefi innsýn í líf
merkilegs manns vantar þar
marga áhugaverða kafla úr lífi
Thoreau. Honum var til að mynda
stungið í fangelsi fyrir að standa
ekki full skil á sköttum, en það
gerði hann til að mótmæla land-
vinningahernaði Bandaríkjanna í
Mexíkó, þar sem núna eru hluti
Kaliforníu og Texas. „Hann neitaði
að borga kosninganefskattinn, en
sá skattstofn jafngilti nokkurn
veginn kostnaði alríkisins við
hernaðarbröltið. Bæði vildi hann
mótmæla hernaðinum og ekki síð-
ur því að þessi nýju landsvæði
myndu tilheyra Suðurríkjunum og
því leyfa þrælahald,“ útskýrir
Elísabet.
Það hefur ugglaust komið
Thoreau á óvart þegar hann gerði
sér ferð til bæjarins Concord og
var þar handtekinn vegna þess að
hann hafði ekki greitt nefskattinn
í fjögur ár. Hann var af sómakæru
fólki kominn, menntaður við Har-
vard og ekki sú manngerð sem
var líkleg til að sitja á bak við lás
og slá.
Fréttir af handtökunni spurðust
fljótt út. Innan skamms birtist
ónafngreind kona í fangelsinu,
greiddi skattaskuldina og var
Thoreau sleppt lausum næsta
dag. Sennilegt er talið að þar hafi
verið á ferðinni frænka Thoreau,
María.
Þegar átti að veita Thoreau
frelsið rak skerfarann í rogastans
því skáldið undi sér vel í klefanum
og vildi helst dúsa þar lengur ef
það gæti vakið fólk til vitundar
um stríðið á milli Bandaríkjanna
og Mexíkó.
Maður göfugra hugsjóna
SÉRVITUR OG MEÐ STERKAR SKOÐANIR
Barátta Thoreau mótmælti hernaðarbrölti
í Mexíkó með því að greiða ekki nefskatt.