Fréttablaðið - 28.08.2018, Blaðsíða 11

Um eitt þúsund aðilar nýta
sjávarauðlindina og greiða
veiðigjald. Fjárhagsleg staða
þeirra er æði misjöfn, en allir
þessir aðilar skapa sannan-
lega störf og virðisauka fyrir
samfélagið. Gjaldtaka úr
hófi mun einfaldlega fækka
þessum aðilum.
Sjávarútvegur á Íslandi er ekki á nástrái, svo sem lesa mátti í leiðara Kristínar Þorsteins-
dóttur, útgefanda Fréttablaðsins, á
dögunum. Svo virðist sem það valdi
henni hugarangri. Það sem verra
er, að mati Kristínar, er að einstaka
sjávarútvegsfyrirtæki, eða hluthafar
þeirra, fjárfesta í öðrum rekstri. Fjár-
festingar í öðru en kjarnarekstri ættu
ekki að vera framandi þeim sem hafa
fylgst með samtímasögunni af sæmi-
legri athygli. Ekki fyrir svo mörgum
árum fjárfestu sumir í flestu því sem
á vegi þeirra varð. Bönkum, búðum
og fjölmiðlum, heima og að heiman.
Með misjöfnum árangri þó.
Frumvarp til laga um veiðigjald var
lagt fram í vor og verður væntanlega
lagt fram aftur í haust. Aðalástæða
þess, að það var lagt fram, var sú, að
ekki var heimild til þess að leggja
á veiðigjald eftir 1. september í ár.
Þá var það einnig tilgangur frum-
varpsins að færa gjaldtökuna nær í
tíma því álagt veiðigjald nú byggist á
afkomu greinarinnar árið 2015. Síðan
þá hefur gengi krónunnar styrkst
mikið og mun minna fæst núna fyrir
afurðirnar en fyrir þremur árum. Hin
mikla styrking á gengi krónunnar
sem orðið hefur var ekki fyrirséð, en
það hefur að jafnaði verið um 24%
sterkara á yfirstandandi fiskveiði-
ári en það var á árinu 2015. Þessa
fjórðungs breytingu kallar Kristín
„… þegar gengi krónunnar …, hreyfist
aðeins …“. Fjórðungs breyting er stór-
felld, um það þarf ekki að hafa fleiri
orð. En frumvarpið náði ekki fram
að ganga þrátt fyrir augljósar réttar-
bætur og reikniregla veiðigjalds sem
styðst við afkomu árið 2015 var fram-
lengd til áramóta.
Gengið skiptir máli
Þegar haft er í huga að 98% af
íslensku sjávarfangi eru flutt úr landi,
er augljóst að gengi íslensku krón-
unnar hefur mikið um það að segja
hver afkoman er í greininni hverju
sinni. Þess vegna er svo mikilvægt
að færa gjaldtökuna nær í tíma. Og
það verður að segjast alveg eins og er,
að það verður að gera sér upp þekk-
ingarleysi á eðli gjaldmiðla til þess að
átta sig ekki á þessu samhengi. Rétt
er að geta þess að sjávarútvegsfyrir-
tæki, eða önnur útflutningsfyrirtæki
hér á landi, geta ekki skellt kostnað-
arhækkun sem bundin er við Ísland
út í verð afurða sinna eða þjónustu,
líkt og fyrirtæki í samkeppni innan-
lands geta gert.
Sem rökstuðning fyrir því að
sjávarútvegur sé ekki á nástrái, kýs
Kristín að nýta eina kennitölu; arð-
semi eigna. Val á þessari kennitölu
verður að telja nokkuð misráðið,
hvort heldur það stafi af ásetningi
eða vanþekkingu á rekstri sjávarút-
vegsfyrirtækja, nema hvort tveggja
sé. Tvennt er við þetta að athuga. Í
fyrsta lagi er varhugavert að nota
kennitöluna til að bera saman ólíkar
atvinnugreinar þar sem eignasam-
setning er mjög ólík þeirra á milli.
Samanburður í þessa veru gefur því
engar vísbendingar. Í öðru lagi er
íslenski fiskiskipaflotinn enn gam-
all, þrátt fyrir töluverðar, en hvergi
nægilegar, fjárfestingar á umliðnum
árum. Stór hluti flotans hefur því
verið afskrifaður. Af þessum sökum
eru veltuberandi eignir í bókhaldi
sjávarútvegs oft og tíðum ekki
miklar miðað við umfang rekstrar.
Það leiðir til þess að arðsemi eigna
verður jafnan töluvert hátt hlutfall
og síst lýsandi við mat á rekstrarlegri
stöðu sjávarútvegs. Í þessu samhengi
er einnig rétt að árétta að sjávarút-
vegur telur ekki eitt, tvö eða þrjú
stórfyrirtæki. Um eitt þúsund aðilar
nýta sjávarauðlindina og greiða
veiðigjald. Fjárhagsleg staða þeirra
er æði misjöfn, en allir þessir aðilar
skapa sannanlega störf og virðis-
auka fyrir samfélagið. Gjaldtaka úr
hófi mun einfaldlega fækka þessum
aðilum.
Erfiðar aðstæður
Líkt og fram hefur komið í skýrslum
Deloitte umliðin ár, má telja óum-
deilt að aðstæður í sjávarútvegi eru
verulega erfiðar – og hafa raunar
ekki verið verri síðan fyrir árið
2009. Á milli áranna 2015 og 2016
varð 22% samdráttur í EBITDA í
sjávarútvegi og samkvæmt nýlegri
skýrslu Deloitte, sem unnin var fyrir
atvinnuvega- og nýsköpunarráðu-
neytið, er gert ráð fyrir 3,6-7,7% sam-
drætti í EBITDA á milli áranna 2016
og 2017. Árið 2015 var hagnaður frá
rekstri í sjávarútvegi 42 milljarðar
króna, en árið 2016 var hann 26
milljarðar króna. Miðað við áður-
greinda skýrslu Deloitte má ráðgera
að hagnaður frá rekstri árið 2017 hafi
verið enn minni, en þær tölur ættu
að liggja fyrir á næstu vikum. Sjávar-
útvegur hefur á umliðnum árum
lagt verulega til nauðsynlegs og heil-
brigðs hagvaxtar hér á landi. Þeim
sem fá skilið hvað skapar hagsæld
ætti því að vera áhyggjuefni hversu
verulega sverfur að atvinnugreinum
sem leggja henni til mikilvæg lóð á
vogarskálar.
Kristín klykkir út með því að segja
að ná verði sátt um „sanngjarnt“
gjald á sjávarútveginn og gjaldið eigi
að nota til þess að reka skóla, sjúkra-
hús og menningarstarfsemi. Því ber
að geta þess að sjávarútvegsfyrir-
tæki á Íslandi greiddu í tekjuskatt og
veiðigjald hátt í 100 milljarða króna
á árunum 2012-2017. Þeir peningar
hafa meðal annars runnið til þeirra
málefna sem útgefandinn tiltekur.
Ef svo fer fram sem horfir eru raunar
líkur á að hluti af þeim renni til þess
að styrkja sjálfstæða fjölmiðla. Það er
að segja, ef tillögur nefndar um bætt
rekstrarumhverfi einkarekinna fjöl-
miðla frá því í vor, ná fram að ganga.
Af sanngirni og kennitölum í sjávarútvegi
Heiðrún Lind
Marteinsdóttir
framkvæmda-
stjóri Samtaka
fyrirtækja í
sjávarútvegi,
SFS
SLÖKKTU Á EYÐSLUNNI OG
KVEIKTU Á SPARNAÐINUM
FYRIR HUGSANDI FÓLK
HEKLA · Laugavegi 170-174 · Reykjavík · Sími 590 5000 · hekla.is
Umboðsmenn um land allt: Höldur Akureyri · Bílasala Selfoss · Bílás Akranesi · HEKLA Reykjanesbæ · BVA Egilsstöðum
5 ára ábyrgð fylgir fólksbílum HEKLU að uppfylltum ákvæðum ábyrgðarskilmála. Þá er að nna á www.hekla.is/abyrgd
Mitsubishi Outlander PHEV er glæsilega hannaður, rúmgóður og háþróað fjórhjóladrið kemur
þér lengra allt árið. Þú getur ekið á hreinni íslenskri orku svo að bíllinn verður sparneytnari
og umhversvænni. Outlander PHEV var vinsælastur í okki jeppa og jepplinga árið 2017.
Nú fylgir 350.000 kr. sumarauki ásamt hleðslustöð að verðmæti 150.000 með öllum
nýjum Mitsubishi Outlander PHEV bílum keyptum hjá HEKLU. Slökktu á eyðslunni og
kveiktu á sparnaðinum í nýjum Outlander PHEV. Hlökkum til að sjá þig!
Outlander Instyle PHEV
Sjálfskiptur, fjórhjóladrinn frá:
5.490.000 kr.
Mitsubishi PHEV kemur þér inn í framtíðina
Sumarauki&hleðslu
stöð
samtals að verðmæ
ti
500.000kr. fylgir!
S k o ð u n ∙ F R É T T A B L A ð i ð 11Þ R i ð J u D A G u R 2 8 . á G ú S T 2 0 1 8
2
8
-0
8
-2
0
1
8
0
5
:1
2
F
B
0
3
2
s
_
P
0
2
2
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
3
2
s
_
P
0
1
9
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
3
2
s
_
P
0
1
1
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
3
2
s
_
P
0
1
4
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
tio
n
P
la
te
re
m
a
k
e
: 2
0
A
B
-2
6
A
8
2
0
A
B
-2
5
6
C
2
0
A
B
-2
4
3
0
2
0
A
B
-2
2
F
4
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
4
A

F
B
0
3
2
s
_
2
7
_
8
_
2
0
1
8
C
M
Y
K