Morgunblaðið - 05.09.2018, Blaðsíða 14

BAKSVIÐ
Baldur Arnarson
baldura@mbl.is
Hlutfall hugverkaiðnaðar af lands-
framleiðslu var rúmlega 7% í fyrra
og var greinin þá m.a. umfangs-
meiri en fiskveiðar, fiskeldi og
fiskvinnsla. Innlend verðmæta-
sköpun greinarinnar var 186 millj-
arðar króna á
síðasta ári og
starfandi í grein-
inni voru 7% af
heildarfjölda
launþega í hag-
kerfinu eða um
14.000 manns.
Þetta má lesa
úr greiningu
Samtaka iðn-
aðarins (SI) á
framlagi at-
vinnugreina til landsframleiðslu.
Telja samtökin þessar tölur
undirstrika mikilvægi greinarinnar
fyrir hagkerfið. Um 1.400 fyrir-
tæki eiga aðild að samtökunum.
Þau eru flokkuð í þrjár greinar:
framleiðslu án fiskvinnslu, bygg-
ingarstarfsemi og mannvirkjagerð
og hugverkaiðnað.
Bilið hefur minnkað
Sé horft til áranna 2010 til 2017
hefur dregið verulega úr vægi
framleiðslu án fiskvinnslu í lands-
framleiðslunni. Hlutfall greinar-
innar var um tvöfalt hærra en hug-
verkaiðnaðar árið 2010 en í fyrra
munaði litlu á greinunum. Þessi
þróun er í takt við málflutning for-
ystumanna SI um versnandi sam-
keppnisstöðu íslenskra fram-
leiðslugreina. Meðal annars hafi
laun hækkað mun meira á Íslandi
en í helstu viðskiptalöndum og
gengi krónu styrkst.
Uppskeran að birtast
Sigríður Mogensen, sviðsstjóri
hugverkasviðs hjá SI, segir vægi
hugverkaiðnaðar í landsfram-
leiðslu og verðmætasköpun ekki
koma á óvart. Vægið endurspegli
þróun yfir langt tímabil.
„Við erum að sjá afraksturinn
núna. Hátækni- og hugvitsdrifin
fyrirtæki skipa orðið stærri sess í
landsframleiðslunni. Þeim hefur
fjölgað og þau hafa stækkað.“
Sigríður bendir á að hugvit og
hátækni hafi áhrif á aðrar iðn-
greinar og atvinnulífið í heild.
„Það má segja að þetta sé stoð-
iðnaður við aðrar atvinnugreinar
en um leið er hugvits- og hátækni-
iðnaðurinn sem slíkur til staðar.
Til dæmis skipta líf- og heilbrigð-
istæknigreinar sífellt meira máli.
Ég held að sú þróun haldi áfram,
að það verði jafnvel enn hraðari
vöxtur, og að hátækni- og hug-
verkadrifin fyrirtæki skipti enn
meira máli í framtíðinni.“
Fjárfesta í þróun
Sigríður segir aðspurð að við
flokkun fyrirtækja í hugverkaiðnað
sé horft til fyrirtækja sem verja
ákveðnum hluta fjármuna sinna í
rannsóknir og þróun, stunda ný-
sköpun og byggja á hugviti en ekki
auðlindum í sinni framleiðslu. Þá
séu talin með fyrirtæki sem byggja
á einhvers konar hugverkarétti
eða hugviti í sínum lausnum eða
þjónustu, og fyrirtæki sem þróa
hátæknilausnir. Loks séu talin með
fyrirtæki í skapandi greinum, líkt
og kvikmyndaiðnaði, sem að sjálf-
sögðu byggi einnig á hugviti.
Krefjandi starfsumhverfi
Haft var eftir Davíð Lúðvíks-
syni, þáverandi forstöðumanni
stefnumótunar og nýsköpunar hjá
SI, í Morgunblaðinu í fyrrahaust
að hættumerki væru í hugverka-
iðnaði á Íslandi. Það stefndi að
óbreyttu í samdrátt. Meginástæð-
urnar væru styrking krónunnar og
stóraukinn innlendur kostnaður.
Launaskrið hefði verið á Íslandi.
Spurð um þessa sviðsmynd
bendir Sigríður á að hugverkaiðn-
aðurinn hafi haldið sjó á þessu ári.
Hins vegar séu ýmsar áskoranir
sem takast þurfi á við.
„Vissulega eru ákveðnir þættir í
okkar hagkerfi og efnahagslífi sem
leggjast þungt á allt atvinnulífið og
iðnaðinn. Hugverkaiðnaður og há-
tækniiðnaður er þar ekki undan-
skilinn. Þarna á ég við gengis- og
launaþróun, þætti sem skipta
sköpum fyrir starfsumhverfi fyrir-
tækja á Íslandi almennt. Þetta er
ekki sértækt fyrir hugverkaiðnað-
inn.“
Ráðast þarf í aðgerðir
Sigríður segir hugverkaiðnaðinn
hins vegar standa frammi fyrir
ýmsum áskorunum.
„Ef við viljum að hátækni og
hugvit haldi áfram að vaxa og
dafna á Íslandi, og að við séum
meðal samkeppnishæfustu þjóða
heims, þarf að ráðast í ýmsar að-
gerðir. Það þarf að örva hvata
fyrir íslensk fyrirtæki, óháð stærð
og gerð, til að stunda nýsköpun.
Nýsköpun er leiðin að bættum lífs-
kjörum í framtíðinni. Hún stuðlar
einnig að auknum fjölbreytileika í
útflutningi og tryggir vöxt gjald-
eyrisstekna til framtíðar.
Við fögnum því að ríkisstjórnin
hyggist setja nýsköpunarstefnu
fyrir Ísland og ætlum að leggja
okkar af mörkum með því að gefa
út nýsköpunarstefnu Samtaka iðn-
aðarins núna í haust. Hún gildir í
heild yfir það sem við viljum sjá í
þessum málaflokki,“ segir Sigríður
Mogensen.
0% 1% 2% 3% 4% 5% 6% 7% 8% 9% 10% Heimild: SI
Hlutur greina í landsframleiðslu 2017
Heild- og smásöluverslun
Einkennandi greinar ferðaþjónustu
Framleiðsla án fiskvinnslu
Heilbrigðis- og félagsþjónusta
Byggingarstarfsemi og mannvirkjagerð
Hugverkaiðnaður
Fiskveiðar, fiskeldi og fiskvinnsla
Fræðslustarfsemi
Fjármála- og vátryggingastarfsemi
Hlutur iðnaðar í landsframleiðslu
12%
10%
8%
6%
4%
2%
0%
Framleiðsla án fiskvinnslu
Byggingarstarfsemi og mannvirkjagerð
Hugverkaiðnaður
2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017
Heimild: SI
Nálgast 200 milljarða veltu
 Hlutfall hugverka af landsframleiðslu var um 7% í fyrra  Alls 186 milljarðar
 Greinin er því orðin stærri að umfangi en fiskveiðar, fiskeldi og fiskvinnsla
Sigríður
Mogensen
14 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 5. SEPTEMBER 2018
Loftrýmisgæsla Atlantshafsbanda-
lagsins við Ísland er að hefjast að
nýju með komu flugsveitar ítalska
flughersins. Alls munu um 140 liðs-
menn flughersins taka þátt í verk-
efninu auk starfsmanna frá stjórn-
stöð NATO í Uedem í Þýskalandi
(Combined Air Operations Center).
Flugsveitin kemur til landsins með
fjórar Eurofighter Typhoon F-2000
orrustuþotur.
Gera má ráð fyrir aðflugsæfingum
að flugvöllunum á Akureyri og Egils-
stöðum dagana 6. til 12. september,
segir í frétt á heimasíðu LHG.
Verkefnið verður framkvæmt með
sama fyrirkomulagi og fyrri ár og í
samræmi við loftrýmisgæsluáætlun
NATO fyrir Ísland. Flugsveitin
verður staðsett á öryggissvæðinu á
Keflavíkurflugvelli. Ráðgert er að
verkefninu ljúki í byrjun október.
Fyrstu dagana í ágúst sinnti flug-
sveita bandaríska flughersins loft-
rýmisgæslu. Alls tóku um 300 liðs-
menn flughersins þátt í verkefninu
og til viðbótar starfsmenn frá stjórn-
stöð NATO í Uedem í Þýskalandi.
Flugsveitin kom til landsins með
fimmtán F-15 orrustuþotur.
Landhelgisgæsla Íslands sinnir
framkvæmd verkefnisins samkvæmt
samningi sem gerður var við utan-
ríkisráðuneytið á grundvelli varnar-
málalaga. Að auki er verkefnið unnið
í samvinnu við Isavia. sisi@mbl.is
Aðflugsæfingar
á tveimur völlum
 Ítalski flugherinn gætir loftrýmisins
Ljósmynd/Giovanni Colla
Loftrýmisgæsla Fjórar Eurofighter Typhoon F-2000 orrustuþotur koma.
„Það er vand-
lifað í net-
heimum! Sér-
fræðingar á
sólarhringsvakt
Veðurstofunnar
urðu varir við
það á dögunum
að gögn bárust
ekki frá ein-
staka mæli-
stöðvum. Við
ítarlega skoðun kom í ljós að ástæð-
una mátti rekja til netárása á stöðv-
ar sem eru nettengdar.“
Þannig hefst færsla sem birtist á
Facebook-síðu Veðurstofu Íslands í
gær.
Árásirnar voru með þeim hætti
að þær ollu „umferðarteppu“ í
gagnastreymi stöðvanna.
Fram kemur í færslunni að slíkar
árásir séu nokkuð algengar í net-
heimum.
Árásirnar á mælistöðvarnar ollu
engu tjóni umfram það að tafir
urðu á flutningi gagna og sér nú
fyrir endann á vandamálinu að því
er fram kemur í færslunni.
Veðurstofa Íslands
varð fórnarlamb
netárása
Tölvur Ráðist var á
mælistöðvarnar.
Karlmaður á þrítugsaldri hefur
verið dæmdur í átta mánaða skil-
orðsbundið fangelsi fyrir sinn þátt
í stórfelldu fíkniefnabroti. Maður-
inn hafði í vörslu sinni rúm 469
grömm af amfetamíni, tæp 13
grömm af MDMA og hálft gramm
af kannabisefnum. Efnin fundust
þegar lögregla gerði leit á heimili
hans og í húsnæði í Hafnarfirði
árið 2014. Dómur í málinu var
kveðinn upp í Héraðsdómi Reykja-
ness 31. ágúst og segir í dómnum
að maðurinn hafi játað brot sitt
skýlaust frá upphafi. Játningin er
metin manninum til málsbóta og
sömuleiðis samvinna sem hann
sýndi við rannsókn málsins. Einnig
var lagt til grundvallar að maður-
inn hefði „einungis haft það hlut-
verk í málinu að geyma fíkniefnin
tímabundið“. Maðurinn þarf að
greiða hátt í eina milljón króna í
sakarkostnað.
Dæmdur í skilorðs-
bundið fangelsi fyrir
að geyma fíkniefni
bestalambid.isBeztu uppskriftirnar okkar
Enn einn dagur
í Paradís
Bez
t á fi
skinn