Morgunblaðið - 05.09.2018, Blaðsíða 18

SVIÐSLJÓS
Guðni Einarsson
gudni@mbl.is
F
élags- og jafnréttis-
málaráðherra stefnir
að því að leggja fram
frumvarp þar sem
gerðar verða breyt-
ingar á lögum um atvinnuleysis-
tryggingar, lögum um fæðingar- og
foreldraorlof, lögum um greiðslur til
foreldra langveikra eða alvarlega
fatlaðra barna og lögum um réttindi
lifandi líffæragjafa til tímabund-
innar fjárhagsaðstoðar.
Tilefnið er hækkun á mótfram-
lagi Atvinnuleysistryggingasjóðs,
Fæðingarorlofssjóðs og ríkissjóðs í
lífeyrissjóði fyrir þá sem nýta rétt
sinn til greiðslna á grundvelli
framangreindra laga. Auk þess eru
lagðar til breytingar á lögum um
Ábyrgðasjóð launa þannig að
ábyrgð sjóðsins hækki vegna krafna
lífeyrissjóða um lífeyrisiðgjöld sem
fallið hafa í gjalddaga á ábyrgðar-
tímabili samkvæmt lögunum. Frum-
varpsdrögin eru nú til kynningar og
er leitað umsagna um þau.
Lagt er til að lögin taki gildi 1.
janúar 2019.
Í samræmi við vinnumarkað
Breyta þarf lögunum til að
samræma greiðslur í lífeyrissjóði,
vegna þeirra sem njóta greiðslna úr
fyrrnefndum sjóðum, við það sem
Alþýðusamband Íslands (ASÍ) og
Samtök atvinnulífsins (SA) sömdu
um 15. júní 2016. Þá var samþykkt
hækkun á framlagi atvinnurekenda
í lífeyrissjóði og tók samkomulagið
að fullu gildi 1. júlí 2018. Það fól í
sér að framlag atvinnurekenda í
lífeyrissjóði myndi hækka um 3,5% í
þremur áföngum, eða úr 8% í 11,5%.
Eftir sem áður greiða einstakling-
arnir sjálfir 4% af iðgjaldastofni í
lífeyrissjóð.
Í lögum um atvinnuleysistrygg-
ingar, lögum um fæðingar- og for-
eldraorlof, lögum um greiðslur til
foreldra langveikra eða alvarlega
fatlaðra barna og lögum um réttindi
lifandi líffæragjafa til tímabundinn-
ar fjárhagsaðstoðar er gert ráð fyrir
að mótframlag í lífeyrissjóði sé nú
8% af greiðslum til viðkomandi ein-
staklinga. Í lögum um Ábyrgðarsjóð
launa er gert ráð fyrir að ábyrgð
sjóðsins vegna krafna lífeyrissjóða
um lífeyrisiðgjöld sem fallið hafa í
gjalddaga á ábyrgðartímabili tak-
markist við 12% lágmarksiðgjald.
Lagt er til að ábyrgð sjóðsins tak-
markist við 15,5% af iðgjaldsstofni.
Í greinargerð með frumvarps-
drögunum er lagt mat á áhrif frum-
varpsins, verði það að lögum. Ekki
er talið að breytingarnar muni hafa
áhrif á stöðu kynjanna á vinnumark-
aði. Þó verði að ætla að breytingar á
lögum um fæðingar- og foreldraorlof
geti haft meiri áhrif á öflun lífeyris-
réttinda kvenna en karla vegna þess
að konur nýti almennt meira af rétti
til fæðingarorlofs en karlar. Eins
nýta mun fleiri konur en karlar rétt
foreldra langveikra eða alvarlega
fatlaðra barna til greiðslna.
Framlög í lífeyris-
sjóði samræmd
Ljósmynd/Thinkstock
Lífeyrir Allt launafólk og þeir sem stunda atvinnurekstur eða sjálfstæða
starfsemi eiga að borga í lífeyrissjóð samkvæmt lögum.
Eykur útgjöld ríkissjóðs
Áætlað er að þær breytingar
sem lagðar eru til á lögum í frum-
varpinu muni auka útgjöld ríkis-
sjóðs um 900 til 1.130 milljónir
króna á ári. Gert er ráð fyrir að út-
gjöld árið 2019 vegna atvinnuleys-
isbóta muni aukast um 400-500
milljónir og jafn mikið vegna
Fæðingarorlofssjóðs. Útgjöld vegna
Ábyrgðasjóðs launa munu aukast
um 100-125 milljónir, vegna
greiðslna til foreldra langveikra eða
alvarlega fatlaðra barna um 2-4
milljónir og vegna greiðslna til lif-
andi líffæragjafa um 100-200 þús-
und krónur.
Drög að frumvarpi félags- og jafnréttismálaráðherra um breytingu á
ýmsum lögum vegna hækkunar framlags í lífeyrissjóði er nú til umsagnar
í Samráðsgátt stjórnvalda. Málið snýst um hækkun á mótframlagi
Atvinnuleysistryggingasjóðs, Fæðingarorlofssjóðs, Ábyrgðarsjóðs launa
og ríkissjóðs í lífeyrissjóði vegna þeirra sem njóta greiðslna úr sjóðunum.
Auk þeirra sem fá greiðslur vegna atvinnumissis, fæðingarorlofs eða
gjaldþrots launagreiðanda snertir málið einnig foreldra langveikra eða
alvarlega fatlaðra barna og lifandi líffæragjafa.
Opnað var fyrir innsendingu umsagna 31. ágúst og er tekið við þeim til
14. september 2018.
Mótframlag á að hækka
FÉLAGSMÁLARÁÐHERRA
18
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 5. SEPTEMBER 2018
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Síðustu vikurhafa veriðhörð götu-
mótmæli í helstu
borgum Úganda.
Mótmælin beinast
einkum að stöðu Yoweri Muse-
venis, forseta landsins, sem lét
nýlega breyta lögum sem
hefðu neytt hann til þess að
láta af embætti á næsta ári.
Þungamiðja mótmælanna hef-
ur hins vegar verið popp-
stjarnan Robert Kyagulanyi
Ssentamu, sem betur er þekkt-
ur í Úganda undir listamanns-
nafni sínu Bobi Wine.
Bobi Wine þessi var fyrst
kjörinn á þjóðþing Úganda í
fyrra og hefur notað vinsældir
sínar óspart til þess að afla sér
og flokki sínum aukins fylgis.
Boðað hefur verið til nokkurra
aukakosninga um laus þing-
sæti á þessu ári, og það er sem
við manninn mælt að sá fram-
bjóðandi sem Wine lýsir stuðn-
ingi sínum við verður hlut-
skarpastur, við litlar vinsældir
stjórnmálastéttarinnar.
Fyrir um tveimur vikum sló
svo í brýnu þegar bílalest
Musevenis forseta var grýtt,
sem leiddi til þess að harka
færðist í leikinn milli öryggis-
varða hans og mótmælenda,
sem flestir voru á bandi Wines.
Degi síðar var Wine handtek-
inn og dreginn fyrir herrétt
fyrir ólöglega skotvopnaeign.
Var sérstaklega til þess tekið í
frásögnum vestrænna fjöl-
miðla að hann bar þess merki
við réttarhaldið yfir sér að hafa
verið beittur harðræði.
Málið um skot-
vopnaeignina var
hins vegar látið
niður falla og Wine
var sleppt í um
einn sólarhring,
eða þar til hann var ákærður
aftur, að þessu sinni fyrir
borgaralegum dómstól og nú
fyrir landráð. Ein af kröfum
mótmælenda í Úganda hefur
verið sú að Wine verði látinn
laus úr haldi og sakir felldar
niður. Fyrir síðustu helgi dró
svo enn frekar til tíðinda þegar
Wine fékk eftir mikinn vand-
ræðagang að yfirgefa landið og
fara til Bandaríkjanna, þar
sem hann segist vera að sækja
sér læknisaðstoð vegna þeirra
pyndinga sem hann hafi verið
látinn þola í haldi hers og lög-
reglu Úganda.
Óvíst er um framhaldið, til
að mynda hvort Bobi Wine fái
að snúa aftur til heimalandsins
að læknismeðferðinni lokið.
Hvað sem því líður er staða
Musevenis, sem haldið hefur
um stjórnartaumana í Úganda
frá árinu 1986, orðin talsvert
ótryggari en hún var í upphafi
árs. Vandamál forsetans er
ekki síst það að um 80% af
úgönsku þjóðinni eru undir
þrítugu, og sá aldurshópur
tengir lítt við stefnumál Muse-
venis en sækir frekar í stjórn-
málamenn á borð við Bobi
Wine. Lýðræðið í landinu
stendur þó ekki sterkari fótum
en svo að alls óvíst er að hann
fái að bjóða sig fram á meðan
Museveni getur haft nokkuð
um það að segja.
Ríkisstjórn landsins
sökuð um pyndingar
á þingmanni}
Óeirðir í Úganda
Ástandið íBúrma hefur
fengið sinn sess í
sviðsljósi heims-
pressunnar síð-
ustu daga eftir að sérstök
sendinefnd Sameinuðu þjóð-
anna sakaði helstu yfirmenn
hersins þar um aðild að þjóð-
armorði og glæpum gegn
mannkyni fyrir aðfarir sínar
gegn Róhingjum í Rakhín-
héraði landsins. Stjórnvöld
máttu sömuleiðis þola harða
gagnrýni fyrir að hafa ekki
reynt að hafa taumhald á her-
ráðinu.
Fyrir sitt leyti hafa bæði
her og ríkisstjórn hafnað
ásökununum á hendur sér og
sagt þær á misskilningi
byggðar. Það var þó ekki til
þess að bæta málstað stjórn-
valda eða hersins þegar tveir
blaðamenn á vegum Reuters-
fréttastofunnar voru dæmdir í
sjö ára fangelsi á mánudag
vegna fréttaflutnings af aðför-
um hersins í Rakhín-héraði,
en tvímenningarnir höfðu
meðal annars greint frá morð-
um á tíu Róh-
ingjum sem herinn
hafði staðið að.
Dómurinn yfir
blaðamönnunum
hefur verið gagnrýndur víða,
og hafa Sameinuðu þjóðirnar
meðal annarra hvatt til þess
að þeim verði sleppt þegar í
stað. Byggir sú krafa ekki síst
á því að málsatvik benda flest
til þess að blaðamennirnir hafi
verið narraðir í gildru af
stjórnvöldum til þess að auð-
veldara yrði að þagga niður í
þeim. Auk Sameinuðu þjóð-
anna hafa Bandaríkin, Bret-
land, Evrópusambandið og
Frakkland lýst yfir fordæm-
ingu sinni á dómnum.
Dómurinn er að sönnu svört
stund fyrir prentfrelsið í
Búrma, en um sjö ár eru liðin
síðan landið varð aftur að
nafninu til lýðræðisríki eftir
um tuttugu ára herforingja-
stjórn. Aðfarir stjórnvalda nú
benda hins vegar sterklega til
þess að stjórnarfarið hafi í
raun lítið breyst frá dögum
herforingjanna.
Stjórnvöld í Búrma
fangelsa blaðamenn}Sótt að fjölmiðlum
H
itti nýverið mann á förnum vegi,
sem hafði lítið álit á stjórnmála-
mönnum og sagði að einu sinni
hefðum við Íslendingar verið
þjóð sem gat eitthvað, en nú
væri svo komið að við gætum harla lítið.
Aðspurður nefndi hann útfærslu landhelg-
innar, gerð hringvegarins, brúun jökulfljótanna
á Suðurlandi, byggingu Landspítalans, land-
græðslu- og skógræktarátak á seinni hluta síð-
ustu aldar og þjóðarsáttarsamningana sem
slógu niður verðbólguna á skömmum tíma.
Auðvitað er títt að eldra fólki finnist að allt
hafi verið betra í gamla daga. En er ekki svolít-
ið til í þessu? Í stóru málunum erum við ekki að
gera það sem í raun er ætlast til af okkur.
Fyrst kemur upp í hugann skattlagning lág-
tekjufólks. Af hverju er nauðsynlegt fyrir ríkis-
sjóð að fá tekjuskatt af fólki sem er með 250 þús. kr. á
mánuði? Frá því persónuafslátturinn var tekinn upp fyrir
réttum 30 árum, hefur rýrnun hans hefur verið næstum til
helminga og nú er svo komið að skattleysismörkin eru ná-
lægt 160 þús. krónum í stað næstum 300 þús. kr. Hvaða
skilaboð eru það til þessa fólks að heimta skatt af svo lág-
um tekjum?
Þessu þarf að kippa í liðinn og það er vel gerlegt að gera
tekjur undir 300 þús. kr. skattfrjálsar. Ef það var hægt
1987 við upptöku staðgreiðslunnar, hvers vegna skyldi það
ekki vera gerlegt nú? Hvaða ríkisstjórn vill ekki státa af
því að hafa aflagt þessa eymdar skattlagningu?
Margir leiða hugann að ástandi vegakerfis-
ins okkar. Af hverju er ekki ráðist í að endur-
bæta það af þeim krafti sem nú er nauðsyn-
legur? Fyrst við gátum, með þeirra tíma tækni
byggt vegi yfir fjöll og firnindi og brúað jökul-
fljótin ætti þetta ekki að vefjast fyrir okkur.
Gera tvíbreiða vegi 50-100 kílómetra í allar átt-
ir út frá höfuðborginni og útrýma einbreiðum
brúm. Hvaða ráðherra vildi ekki verða minnst
fyrir þetta?
Þriðja dæmið sem ég ætla að nefna er bygg-
ing nýs Landspítala. Auðvitað er það augljóst
að byggja þarf nýtt sjúkrahús og það þarf að
gera þar sem nægilegt landrými er til staðar, í
stað þess að byggja viðbætur við það gamla á
umferðareyju niðri í miðbæ?
Margt annað mætti taka og næg eru dæg-
urmálin, sem falla jafnharðan í gleymsku.
Þingið kemur saman í næstu viku og taka þarf afstöðu til
nokkurra lykilmála, t.d. þriðja orkupakkans sem við höf-
um fengið sendan frá Evrópusambandinu og menn sjást
sveittir hlaupa með á öllum göngum ráðuneytanna. Það
ætti ekki að vera í boði að sneiða frekar af fullveldinu á
sama tíma og við fögnum 100 ára afmæli þess.
Lykillinn að því þegar okkur tókst svo vel til í stóru mál-
unum er að ráðamenn náðu að sameina þjóðina um átakið
sem ráðast átti í og þegar það gerist þá getum við allt.
Karl Gauti
Hjaltason
Pistill
Þjóð sem getur
Höfundur er þingmaður Flokks fólksins í Suðurkjördæmi
kgauti@althingi.is
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen