Fylkir - 01.12.2017, Blaðsíða 11

FYLKIR - jólin 2017


11
upplýsingar svo sem að einangrun
í útveggjum sé „pappi og tex“,
í húsinu er einfalt gler og olíu-
kynding. Á húsinu eru sagðar vera
málmþakrennur og brunnvatn til
neyslu. Um fyrirkomulag í húsinu er
val um að merkja við fjóra „glugga“
á matsforminu, það er Ágætt, Gott,
Sæmilegt og loks Slæmt. Það er
hakað við gluggann Gott. Stigar
eru sagðir Óþægilegir og get ég
alveg tekið undir það mat, þetta
voru algjörir „hænsnastigar“, bæði
þröngir og brattir.
Við undirbúning og skrif þessarar
greinar ræddi ég við þær systur
Elínu Jóhönnu og Viktoríu Ágústu
til að ryfja upp ýmislegt frá Aðal-
bóli. Þá leitaði ég fanga á bóka- og
skjalasöfnum Vestmannaeyja auk
þess að hafa uppi á ýmsu „nýtilegu“
á Alnetinu.
Þrátt fyrir að gólffl öturinn hafi
ekki verið stærri fannst mér alltaf
vera nóg pláss á Aðalbóli og eru
jólaboðin þeirra ömmu og afa sér-
staklega eftirminnileg.
Þegar komið var inn í forstofuna
var gengið til vinstri inn í eldhús og
reyndar upp á loft, en innar voru
dyr inn í stofu og loks klósettið.
Í eldhúsinu var amma aldeilis á
„heimavelli“ og alveg ótrúlegar
veislur sem hún gat töfrað fram
handa öllum krakkaskaranum og
alltaf var nóg til. Ein af fyrstu raf-
magnseldavélum sem keyptar
voru til Eyja var á Aðalbóli (afi og
Sigurjón Högnason, Sigurjón á
Borg, keyptu vélarnar).
Inn af eldhúsinu var svefnherbergi
ömmu og afa, og alltaf fi nnst mér
skemmtileg sagan sem mamma
sagði okkur af því þegar Dengsi
(Magnús) týndist og var leitað „um
alla Eyju“, en þá hafði hann skriðið
undir hjónarúmið og sofnað!!
Í stofunum (borðstofa og „betri“
stofa) voru svo haldin hin eftir-
minnilegu jólaboð. Reglulega var
afi með „spilaklúbb“ sem spilaði
bridge í stofunni.
Uppi í risi voru tvö herbergi og
sagði Ágústa að Ellý hefði haft
stærra herbergið sem var austan
megin (þar höfðu áður verið Bubb-
ur og Dengsi) og Ágústa var í litla
herberginu vestan megin þar sem
hún eignaðist Agnesi 18. júní 1962.
Ellý eignaðist Bjarna, frumburð
sinn, 19. júlí 1949 í svefnherbergi
ömmu og afa á neðri hæðinni.
Þriðja barnið, Viktoría Karlsdóttir,
fæddist á Aðalbóli 6. nóvember
1939.
Þá fæddist Guðlaug dóttir Guðrún-
ar Rannveigar Guðjónsdóttur og
Péturs Guðjónssonar (á Kirkjubæ)
á Aðalbóli 25. september 1928, en
þau leigðu þá í kjallaranum.
Bubbur og Dengsi voru farnir að
leigja úti í bæ þegar Ágústa man
eftir sér, en þeir komu heim á Aðal-
ból í hádegismat að minnsta kosti.
Mér eru minnisstæðar „miklar til-
færingar í þvottahúsinu í kjallaran-
um, þegar amma og mamma voru
að setja í „stórís“ – strekkjarann, en
strekkjarinn var bæði notaður til að
strekkja dúka og gardínur (stórísa).
Amma og afi voru með nokkurt
búfjárhald, en þau áttu tvær kýr,
auk hænsna og kinda, sem hafðar
voru í Álsey á sumrin, en heima á
veturna. Ágústa sagði að sér hafi
þótt það alveg agalegt að þurfa að
reka beljurnar heim til mjalta, því
afi hafði tún neðan við Jómsborg
og þurfti að reka beljurnar í gegn-
um bæinn að Aðalbóli. Svo skitu
þær á göturnar og „hittu“ aðrar kýr
á leiðinni og þurftu þá auðvitað „að
spjalla saman.“ Kýrnar voru hins
vegar mikil búbót, því amma og afi
gátu selt frá sér hálfpott og hálf-
pott og minnist Agústa þess að Elli
Bergur (Bergur Elías Guðjónsson)
og fl eiri hafi verið í viðskiptum við
þau.
Afi hafði tvö stakkstæði, annað
við Aðalból en hitt við Brimhól, og
sagði Ellý að það hafi gjarnan verið
vakið klukkan 6 á morgnana þegar
vel viðraði til að breiða fi sk og svo
þurfti auðvitað að snúa. Hún minn-
ist einnig grænmetisræktunar
ömmu en hún ræktaði ýmislegt í
garðinum sínum sunnan við Aðal-
ból svo sem gulrætur, rófur, rad-
ísur, kartöfl ur og kál að ógleymdum
jarðarberjunum. „Ljúfar minningar
eru um það að amma notaði hvíta
endann af rabbarbaranum ásamt
sveskjum og gaf þeim að borða
með rjóma!“ segja þær systur.
Í minningargrein um ömmu Vikt-
oríu skrifaði ég meðal annars: „Þá
var nú aldeilis hátíð, þegar boðið
var til jarðarberjaveizlunnar úti í
garði við Aðalból. Og auðvitað var
svo gott veður í þá daga að við
strákarnir vorum á stuttbuxum og
frænkur okkar í sumarkjólum, já
sannkallaðir dýrðardagar.“
Leigjendur - vermenn
Á Aðalbóli voru iðulega leigjendur,
en í mínum huga er orðið vermenn,
því mamma talaði oft um „alla ver-
mennina“ sem voru á Aðalbóli.
Síðasti leigjandi, og um alllangt
skeið, var Sigurður Viktorsson
(fæddur 18. júní 1929, dáinn 20.
apríl 2001) og hélt hann alltaf
tryggð við afa og ömmu. Auk ver-
mannanna leigðu Guðrún og Pétur
Guðjónsson (á Kirkjubæ) í kjallar-
anum (eins og áður sagði) og Sylvía
móðir Svans Kristjánnsonar (hálf-
bróðir Oddgeirs) og Guðrún vin-
kona hennar.
Aðrir sem Agústa minnist eru
Ingólfur Markússon frá Strýtu og
stundum með honum tveir frænd-
ur hans Rúnar (Rúnar Guðjónsson
fæddur 26. ágúst 1933) og Doddi
(Þórarinn Guðjónsson fæddur 12.
ágúst 1931, systursynir Ingólfs), í
kjallaranum.
Helgi Þorláksson, skólastjóri, leigði
fremri stofuna í eitt ár. Ágústa segir
minninguna um Helga kannski
skýrast af því að hann gaf henni
bækur sem hann áritað með nafni
hennar. Einnig gisti í stofunni
„Blóma-Grímur“ (sennilega kall-
aður það af því að hann kom til Eyja
og seldi blóm) og þá minnist hún
Matthíasar Sigfússonar, listmálara,
sem greiddi leiguna með málverki.
Matthías reri hjá afa á Gissuri hvíta
VE 5.
Ellý minnist Stebba „Færeyings“ á
Aðalbóli, en hann var einn af „ver-
mönnunum“ (Stefán Jóhannsson,
hálfbróðir ömmu, sem fl utti til Fær-
eyja og fékk því þetta auknefni. Í
Færeyjum var hann hins vegar allt-
af kallaður Stebbi „Íslendingur“!).
Í kreppunni fór afi illa út úr útgerð-
inni sem hann átti í, v/b Gissur hvíti
VE 5, og var útlit fyrir að þau amma
misstu Aðalból, og má því segja
að afi og amma hafi borgað Aðal-
ból tvisvar, með dugnaði og góðra
manna hjálp.
Um v/b Gissur hvíta VE 5 segir svo
í Bliki 1978: Hann var 17 rúmlestir
að stœrð. Smíðaður í Reykjavík árið
1926. Eigendur: Björn Sigurðsson
o.fl . Formaður á bátnum var Alex-
ander Gíslason á Landamótum.
Bátur þessi var seldur austur til
Hafnar í Hornafi rði árið 1947.
Ágústa fer að heiman 1953 að
hausti til og sest í Kennaraskólann
þaðan sem hún útskrifast 1957 og
gerist þá kennari við Barnaskólann
í Vestmannaeyjum. Úr minningar-
grein minni um ömmu Viktoríu: „Þá
var ekki síður gott að vera í stofunni
hjá ömmu, þegar Ágústa frænka,
nýútskrifuð úr Kennaraskólanum,
var að reyna að kenna okkur Bjarna
frænda að lesa og skrifa, því við
vissum að alltaf biðu okkar veizlu-
föng eftir kennsluna.“
Ævi og störf
Afi vann um skeið á vigtinni (hafn-
arvoginni) sem þá var vestan við
núverandi „hafnarhús“ (hafnarskrif-
stofur og aðstaða hafnarvarða).
Afi vann við Fiskmatið til 72 ára
aldurs en hann hafði farið á nám-
skeið til Reykjavíkur til að undirbúa
starfi ð. Fyrst sem fi skmatsmaður
við gæðamat á fi ski og síðar yfi r-
fi skmatsmaður í Vestmannaeyjum,
en staðan veittist honum formlega
frá 15. október 1948. Við starfslok í
Fiskmatinu gerðist hann nokkurs
konar aðstoðarmaður á Sjúkrahúsi
Vestmannaeyja, sótti póst, lyf og
fl eira og var í ýmsu snatti.
Viktoría Guðmundsdóttir var
fædd á Baugsstöðum í Stokkseyrar-
hreppi 22. febrúar árið 1897. Hún
lést á Hrafnistu 12. janúar 1995,
tæplega 98 ára að aldri. Foreldrar
hennar voru Guðmundur Brynj-
ólfsson frá Sóleyjarbakka í Hruna-
mannahreppi og Elín Magnúsdóttir
frá Baugsstöðum. Viktoría ólst upp
á Baugsstöðum hjá móður sinni
og eldri hálfsystkinum, Guðlaugu,
Kristínu, Stefáni og Elínu Jóhanns-
börnum.
Amma var „send að heiman“ 16
ára í vist og var meðal annars í
Mosfellssveit, en í Eyjum á Sunnu-
hvoli, hjá Katrínu, systur Engilberts
Gíslasonar listmálara í Eyjum, og
þar „lærði hún til húsmóðurstarfa“.
Amma Viktoría var alltaf heima-
vinnandi húsmóðir, en þegar
Ágústa byrjar í Kennaraskólanum
1953 fór amma út að vinna og vann
í fi ski í Hraðfrystistöð Vestmanna-
eyja. Herbergi Ágústu var þá leigt
út til stúlkna sem unnu á sjúkra-
húsinu.
Aldarminning Ágústs Þórðarsonar.
Sunnudaginn 22. ágúst 1993 voru
100 ár liðin frá fæðingu Ágústs
Þórðarsonar.
Í tilefni dagsins komu afkomendur
og fjölskyldur þeirra saman í Al-
þýðuhúsinu, og gerðu sér glaðan
dag. Alls voru þá afkomendur þeirra
Ágústs og Viktoríu Guðmunds-
dóttur orðnir 101, og var sá yngsti
skírður í Landakirkju fyrir hádegið
á sunnudag. Var það stúlka, sem
hlaut nafnið Ágústa (Halldórsdóttir
Hallgrímssonar og Guðrúnar Krist-
mannsdóttur), og hélt langamma
hennar Betsý Ágústsdóttir, og jafn-
framt elsti afkomandinn, Ágústu
undir skírn.
Alls voru 64 sem hittust þennan
dag og fengu sér kaffi sopa í Al-
þýðuhúsinu.
Í dag eru afkomendur þeirra
Ágústs Þórðarsonar og Viktoríu
Guðmundsdóttur orðnir 198.
Þar sem ég hóf þessa grein á um-
mælum um afa Ágúst ætla ég að
enda á þessum nótum:
„Þú ert góðgjörn og velviljuð, fl jót
að fyrirgefa misgjörðir annarra og
hefur hæfi leika til djúprar og varan-
legrar ástar.“
Þetta er tilvitnun í gamla afmælis-
dagabók og á við fæðingardaginn
hennar ömmu Viktoríu.
Þessi mynd er tekin (líklega 1948) í stofunni á Ingólfshvoli (heimili
Betsýar Gíslínu og Karls Kristmanns) og eru í efri röð frá vinstri Guð-
mundur Siggeir, Ágúst og Magnús Þórður en fyrir framan Esther, Elín
Jóhanna, Viktoría Ágústa, Viktoría og Betsý Gíslína.
Bryggjumynd (Bæjarbryggjan) árið 1912 (ljósmyndari óþekktur).
Afkomendur Ágústs Þórðarsonar við Aðalból 22. ágúst 1993 á 100 ára fæðingarafmæli hans..