Fylkir - 01.12.2017, Blaðsíða 16

FYLKIR - jólin 2017


„Hún gat aldrei nefnt nafnið hans
án þess að tárast“, sagði Ásta dóttir
Önnu í viðtali sem ég tók við hana
um móður hennar Önnu Halldórs-
dóttur. Anna fæddist að Bryggju í
Biskupstungum 28. október 1906
en bærinn Bryggja var kotbýli og
hjáleiga frá Haukadal. Foreldrar
hennar voru hjónin Guðrún Ársæl
Guðmundsdóttir og Halldór Þor-
valdsson sem þar bjuggu. Var Anna
næstelst af fjórum systkinum. Elstur
var Bergsteinn, f. 1904, Lára f. 1908
og Þuríður f. 1914.
Biskupstungur eru ein af efstu
sveitum Árnessýslu og Haukadalur
efsti bær í Tungunum, vestan
Tungufl jóts. Norðan við Biskups-
tungur liggja óbyggðir, hálendi,
hraun og heiðar. Að austan skilur
Hvítá Biskupstungur og Hruna-
mannahrepp. Brúará rennur á
sveitamörkum Laugardals, Gríms-
ness og Tungna. Hvítá kemur úr
Hvítárvatni og í henni er Gullfoss.
Biskupstungur eru stór sveit en
frekar strjálbyggð, hefur hún verið
talin betur fallin til sauðfjárræktar
en nautpenings. Haglendi eru víða
góð, fallegir sumarhagar og á vetr-
um góð sauðfjarbeit.
Í manntali Árnessýslu 1. októ-
ber 1860 eru búandi í Helludal í
Haukadalssókn hjónin Þorvaldur
Halldórsson 27 ára bóndi fæddur
í þeirri sókn og kona hans Anna
Sæmundsdóttir 26 ára, fædd í
sömu sókn. Einnig móðir bónda
Halla Gísladóttir 74 ára ekkja fædd
í Hrunamannasókn. Þeim hjónum
fæddist sonur 1. janúar 1861 og var
hann skírður Halldór. Halldór Þor-
valdsson er titlaður sveitarbarn og
niðursetingur á Syðri-Reykjum hjá
Þórði Jónssyni og Sesselju Þórðar-
dóttur 1869. Hann var bólusettur
við kýrbólu af Birni Árnasyni það
ár og fermdur með biskupsleyfi
sem getur þýtt að hann hafi ekki
kunnað fræðin nógu vel.
Í manntalinu árið 1901 býr Halldór
Þorvaldsson húsbóndi, ókvæntur
40 ára á Bryggju í Hukadalssókn.
Árið 1902 ræðst til hans bústýra,
Guðrún Ársæl Guðmundsdóttir 23
ára, komin frá Reykjavík.
Guðrún Ársæl fæddist 31. des-
ember 1874 að Gafl i í Villingaholts-
sókn í Árnessýslu, óekta sem þýðir
að hún var ekki hjónabandsbarn.
Foreldrar Guðmundur bóndi Guð-
mundsson og Þuríður Guðmunds-
dóttir, ógift. Vottar við skírn hennar
voru Þórður bóndi Eiríksson Mýr-
um, Helga kona hans Sveinsdóttir
og Einar bóndi Þóroddsson, Gafl i.
Guðrún Ársæl var fermd 1889, sögð
kunna og lesa vel, skrifa og reikna
sæmilega, hegðun ágæt.
Vel hefur farið á með þeim Hall-
dóri og Guðrúnu því þau voru
gefi n saman 5. desember 1903 í
Sandskála. Hann titlaður bóndi að
Bryggju og hún bústýra á sama bæ.
Leyfi sbréf er dagsett 19. október
1903. Anna, sem var önnur í röð
barna þeirra hjóna var skírð 25.
nóvember 1906. Skírnarvotar voru
Greipur Sigurðsson, Kristmundur
Þorvaldsson og Margrét Guð-
mundsdóttir.
Árið 1907 fl uttu þau hjónin Hall-
dór, þá 46 ára og Guðrún 29 ára
með börn sín Bergstein þriggja
ára, Önnu eins árs og Þuríði Guð-
mundsdóttur 66 ára móður hús-
freyju frá Bryggju í Haukadalssókn
í Arnarbæli, Klausturhólasókn. Ekki
bjó fjölskyldan lengi þar því árið
1910 var hún í Deild á Eyrarbakka,
þurrabúð með íbúðarhúsi. Eigandi
Sigurður Daníelsson. Þá hefur bæst
við barn, Lára sem fæddist þeim
hjónum 1908 í Arnarbæli. Þuríður
amma barnanna er með í för, sögð
fædd árið 1841 í Vatnskoti í Háfs-
sókn, Rangárvallasýslu.
Árið 1911 eru þau skráð í Vina-
minni II. býli á Eyrarbakka, þ.e.
sömu nöfn og í Deild. Árið 1912
eru þau þar líka og Anna orðin sex
ára. Árið 1913 eru þau farin úr Vina-
minni og komin að Eimu II. Í árslok
1915 er Anna orðin níu ára og fjöl-
skyldan sú sama, búandi í Eimu.
Anna var fermd í Stokkseyrarkirkju
14. nóvember 1920 og hafði lesið
Helgakver. Prestur var Gísli Skúla-
son og er umsögn hans um Önnu
að hún kunni kristindóminn dável
og að hegðun hennar sé góð. Árið
1922 búa þau öll í Eimu II og Anna
ennþá heima orðin 16 ára.
Árið 1923 er Guðrún Ársæl orðin
ekkja, Anna farin að heiman en Þur-
íðu Guðmundsdóttir amma Önnu
ennþá á heimilinu 81 árs gömul.
Halldór Þorvaldsson þurrabúðar-
maður í Eimu lést 2. maí 1923, 61
árs að aldri. Hann var jarðsettur 12.
maí.
Eyrarbakki var öldum saman eini
verslunarstaðurinn á öllu Suður-
landsundirlendi og lágu þangað
margir vegir. Samgöngur á sjó
voru hinsvegar engar. Þegar Anna
hleypti heimdraganum lá leið
hennar til Vestmannaeyja. Ekki var
um farþegafl utninga á þeirri leið að
ræða en hægt að fá far með bátum.
Liggur nær að ætla að Anna hafi
lagt upp í för sína frá Stokkseyri því
eftir að vélbátar komu til sögunnar
höfðu Stokkseyringar stundum
báta í förum, einkum til vöru-
fl utninga. Var ekki gert ráð fyrir far-
þegum, lestin oftast full af vörum
og þilfarið líka, þannig að farþegar
urðu að búa um sig í farangrinum á
þiljum uppi eða í hásetarýminu. Á
árunum 1915-1922 voru á sumrin
frá 10 til 22 ferðir milli Stokkseyrar
og Reykjavíkur. Auk þess margar
aukaferðir á öllum tímum árs til
Vestmannaeyja.
Vestmannaeyjar höfðu breyst úr
sjávarþorpi í kaupstað 1918 og
árið 1922 voru þar um 70 vélbátar
gerðir út á vertíð. Byggðin var samt
nokkurskonar blanda af sveit og
sjávarþorpi, fl est húsin lítil, byggð
úr timbri og að húsabaki gripahús
og hlaða.
Við komuna til Vestmannaeyja var
Önnu vel tekið af hjónunum Jónínu
Sigurðardóttur og Guðmundi Jóns-
syni á Háeyri við Vesturveg. Guð-
mundur var frá Eyrarbakka, einn
fjölmargra sem bjuggu í Eyjum. Má
nefna Pál Bjarnason skólastjóra,
þann merka mann sem sennilega
hefur verið kennari Önnu í barna-
skólanum á Eyrarbakka áður en
hann fl utti til Eyja og gerðist skóla-
stjóri barnaskólans.
Guðmundur á Háeyri var báta-
smiður og bátsformaður. Það var
algengt á upphafsarum 20. aldar í
Vestmannaeyjum að meðfram út-
gerð var stundaður búskapur. Auk
16
Sendum Eyjamönnum óskir um
Gleðileg jól
og þökkum fyrir viðskiptin
á árinu sem er að líða.
Siglinga- fiskileitar og rafeindatæki.
Gleðileg jól
og farsælt komandi ár
þökkum viðskiptin á árinu sem er að líða!
Anna Halldórsdóttir
frá Eystri-Gjábakka
GREINARHÖFUNDUR:
GUNNHILDUR
HRÓLFSDÓTTIR
Anna Halldórsdóttir frá Eystri
Gjábakka.
Þórarinn Sigurður Thorlacius
Magnússon
Bergsteinn Theodór (Kúti )
Þórarinsson.
Í norska blaðinu „Aftenposten" frá 17. febrúar 1940 er sagt frá því að „Bisp" sé talið af og þar á meðal
fjórir Íslendingar; Guðmundur Eiríksson og Þórarinn S. Thorlasius Magnússon, báðir frá Vestmannaeyjum,
Haraldur Bjarnfreðsson frá Efri Steinsmýri í Meðallandi og Hreggviður Þorsteinsson frá Siglufi rði.