Morgunblaðið - 15.02.2019, Síða 14

14 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 15. FEBRÚAR 2019
Seljavegur 2 | Sími: 511-3340 | Fax: 511-3341 | www.reyap.is | reyap@reyap.is
Apótekið þitt
í gamla Héðinshúsinu við Seljaveg 2
Afgreiðslutími:
9-18:30 virka daga
10-16:00 laugardaga
Reykjavíkur Apótek býður upp á allar tegundir lyfja. Mikið og fjölbreytt úrval af
heilsuvörum, bað- og ilmvörum, gjafavörum auk ýmissa annarra góðra kosta.
Reykjavíkur Apótek er sjálfstætt starfandi apótek sem leggur áherslu á
persónulega þjónustu og hagstætt verð.
• Öryrkjar og eldri borgarar njóta sérkjara hjá okkur
• Frí heimsendingarþjónusta
FRÉTTASKÝRING
Ágúst Ingi Jónsson
aij@mbl.is
Aukinn kraftur hefur verið settur í
loðnuleit, en á meðan beðið er frétta
af loðnunni hefur tugur íslenskra
uppsjávarskipa verið við kolmunna-
veiðar rétt utan landhelgislínu vest-
ur af Írlandi. Fyrir íslenskar út-
gerðir er um langan veg að fara á
miðin við Írland, t.d. tæplega hátt í
800 mílur og þrír sólarhringar frá
Vopnafirði, og vetrarveðrið hefur
verið rysjótt undanfarið. Kolmunn-
inn er að byrja að hrygna, en
hrygningin er að mestu í mars og
apríl. Að henni lokinni heldur hann í
ætisleit norður á bóginn og er víða
að finna þar til hann heldur suður á
ný.
Heldur sig mikið miðsjávar
Kolmunni er af ætt þorskfiska,
meðallengdin er þó ekki nema um
30 sentimetrar og þyngdin yfirleitt
150-250 grömm. Lifrin þykir stór
miðað við stærð fisksins, kvarnir
eru stórar eins og í þorski og holdið
er hvítara en í makríl og síld. Hann
heldur sig mikið miðsjávar og
veiðist t.d. núna í nokkuð afmörk-
uðum torfum á um 300-500 metra
dýpi við Írland. Eigi að síður eru
veiðarnar yfirleitt flokkaður með
veiðum á uppsjávartegundum hér-
lendis, en annars staðar er líka tal-
að um miðsjávarveiðar.
Ekki er mikið unnið af kolmunna
til manneldis ólíkt t.d. síld, makríl
og loðnu og fer að hann að lang-
mestu leyti í fiskimjöl og lýsi. Mjöl-
ið hefur að stórum hluta síðustu ár
verið selt í fóður í laxeldi í Noregi.
Eitthvað er þó um að fiskurinn sé
frystur eða þurrkaður til manneldis
og margvíslegar tilraunir hafa verið
gerðar til að auka vinnsluna.
Ástæðulaust að kvarta
Áætlað hefur verið að fyrir um
100 þúsund tonn af kolmunna upp
úr sjó hafi fengist um fjórir millj-
arðar króna í fyrra. Undanfarið
mun ágætt verð hafa fengist fyrir
mjöl úr kolmunna. „Ástæðulaust að
kvarta,“ sagði útgerðarmaður sem
rætt var við í gær.
Síðustu daga hefur afli verið að
glæðast vestur af Írlandi. Fjöldi
skipa er þar á kolmunnaveiðum og
má nefna skip frá Íslandi, Rúss-
landi, Færeyjum, Hollandi, Noregi
og Danmörku. Auk skipafjöldans
hefur veður og sjólag truflað veiðar,
en ef stund gefst til að kasta hafa
gjarnan fengist um 200 tonn í
klukkutíma holi.
Skipin eru ýmist innan lögsögu-
marka við Írland eða á alþjóðlegu
hafsvæði fyrir utan. Engir heildar-
samningar eru um veiðar á kol-
munna og hafa Íslendingar verið við
veiðar í alþjóðasjó á þessum slóð-
um.
Minnkandi stofn
Alþjóðahafrannsóknaráðið
(ICES) leggur til, í samræmi við
langtímanýtingarstefnu, að kol-
munnaaflinn í ár fari ekki yfir 1.144
þúsund tonn og er það 18% lækkun
frá 2018. Afli síðustu ára hefur verið
talsvert umfram ráðgjöf ICES. Frá
árinu 2011 hefur veiðidánartala kol-
munna hækkað og hefur frá árinu
2014 verið yfir þeim fiskveiðidauða
sem gefur hámarksafrakstur til
lengri tíma litið. Hrygningarstofn-
inn hefur minnkað frá árinu 2017 en
er enn vel ofan við aðgerðamörk.
Árgangar 2016 og 2017 eru metn-
ir undir meðallagi en árgangar
2013–2015 voru stórir. Stofninn
mun því líklega minnka næstu árin
þegar árgangar 2016 og 2017 koma
að fullu inn í veiðistofninn, að því er
segir í upplýsingum með ráðgjöf um
veiðar þessa árs.
Ekki samningar við Færeyinga
Sjávarútvegsráðherra hefur til-
kynnt að aflaheimildir Íslendinga í
kolmunna í ár verði 241 þúsund
tonn.
Í fyrra veiddu íslensk skip tæp-
lega 293 þúsund tonn, rúmlega 31
þúsund tonn í íslenskri lögsögu og
svipað magn á alþjóðlegu hafsvæði,
en tæplega 230 þúsund í færeyskri
lögsögu. Veiðarnar við Færeyjar
eru stundaðar bæði bæði vor og
haust, en nú eru engir fiskveiði-
samningar í gildi við Færeyinga.
Sækja kolmunna um langan veg
 Fjöldi skipa frá mörgum löndum að veiðum við Írland  Þorskfiskur sem þó fer að mestu leyti í mjöl
 Veiðar umfram ráðgjöf síðustu ár og stofninn gefur eftir  Í ætisleit norður á bóginn eftir hrygningu
Morgunblaðið/Börkur Kjartansson
Á kolmunna Um borð í Víkingi AK í færeyskri lögsögu fyrir tveimur árum, en skipið var í gær vestur af Írlandi.
Útbreiðsla kolmunna
Útbreiðslusvæði
kolmunna
Hrygningarstöðvar
Göngur kolmunna
á vorin
Skip frá Íslandi, Rússlandi,
Færeyjum, Hollandi, Noregi og
Danmörku eru nú á kolmunna-
veiðum vestur af Írlandi
Rockall-
banki
Noregshaf
Barentshaf
Porcupine-banki
ÍSLAND
ÍRLAND
NOREGUR
JAN MAYEN
GRÆNLAND
FÆREYJAR
Aðalhrygningarstöðvar kol-
munna eru með landgrunns-
brúninni og við úthafsbankana
vestan og norðvestan Bret-
landseyja, allt norður undir fær-
eyska land-
grunnið. Anna
Heiða Ólafs-
dóttir, fiski-
fræðingur á
Hafrann-
sóknastofn-
un, segir að
nýlega hafi
komið fram
kenningar
danskra vís-
indamanna um hvar kolmunni
hrygni hverju sinni með nokk-
urra mánaða fyrirvara.
Helstu hrygningarsvæðin hafi
annars vegar verið á Porcupine
Bank vestur af Írlandi og hins
vegar á Rockall-banka norð-
vestur af Írlandi. Með mati á
umhverfisaðstæðum hafi þeim
tekist að spá fyrir um það í
fyrravetur hvar aðalhrygningar-
stöðvar kolmunnans yrðu.
Hún segir að spennandi verði
að sjá hvort spár dönsku vís-
indamannanna fyrir þetta ár
gangi einnig eftir. Þeir beiti ný-
stárlegum aðferðum og hugsan-
lega geti spálíkön þeirra nýst
við rannsóknir á vistfræði í
framtíðinni og til að skilja
hvernig umhverfisbreytingar
hafi áhrif á hrygningarsvæði
kolmunna.
Anna Heiða segir að á sumrin
sé þéttleiki kolmunna mikill í
Noregshafi og mun meiri heldur
en í íslenskri lögsögu fyrir suð-
austan og austan land. Fiskur-
inn fari talsvert norðarlega, en
haldi sig í Atlantssjónum frekar
en í Pólar-sjónum norður af Ís-
landi. Hún segir að í haustralli
Hafrannsóknastofnunar komi
alltaf eitthvað af kolmunna, en
ekki sé talið að hrygning fari
fram í lögsögunni.
Kolmunni heldur sig mest-
megnis í sjó yfir fimm gráðum
og er mikilvæg fæða fyrir ýmsa
bolfiska, sérstaklega þorsk og
ufsa. Helstu fæðutegundir kol-
munna eru hins vegar ljósáta,
loðna og marflær.
Spennandi
kenningar
RANNSÓKNIR Á KOLMUNNA
Anna Heiða
Ólafsdóttir