Morgunblaðið - 14.02.2019, Blaðsíða 7

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 14. FEBRÚAR 2019 7
Eltak sérhæfir sig í sölu
og þjónustu á vogum
Bjóðum MESTA úrval
á Íslandi af smáum
og stórum vogum
Frá 1940
www.velasalan.is
Sími 520 0000, Dugguvogi 4 , 104 Reykjavík
Bjóðum úrval af rafstöðvum og bátavélum frá Cummins
BÁTAVÉLAR RAFSTÖÐVAR
K38 850-1000HP C44 D5 / 72 kW
K50-CP 1050kW
K38-CP 762 kW
QSK 19 660-800HP
QSK38 920-1400HP
Þjónusta við
skip og báta
Varahluta
þjónusta
Sérfræðingar Navis eru vel á veg
komnir með þróun línubáts sem mun
geta gengið fyrir rafmagni að mestu
eða öllu leyti. Verkefnið hlaut árið
2018 styrk frá Tækniþróunarsjóði að
upphæð tæpar 50 milljónir króna,
dreift á tvö ár, og segir Bjarni Hjart-
arson að það hafi gert Navis fært að
setja aukinn kraft í hönnunina.
„Þessi vinna hófst fyrir nokkrum
árum þegar tveir mastersnemar
unnu hjá okkur verkefni þar sem at-
hugað var hvort mögulegt væri að
rafvæða línuskip. Við héldum þessu
gangandi sem gæluverkefni og sinnt-
um eftir bestu getu, en með stuðningi
Tækniþróunarsjóðs gátum við loksins
sett starfsmenn í fulla vinnu við hönn-
un og rannsóknir,“ útskýrir Bjarni en
hann er verkefnastjóri hjá Navis.
Að sögn Bjarna eru línubátar á
margan hátt hentugir fyrir tilraunir
með rafvæðingu. „Þeir hafa orku-
mynstur sem fellur vel að rafhlöðum:
sigla út á miðin á ákveðnum hraða,
leggja svo út línuna og sigla þá hægt,
draga línuna inn eftir að fiskurinn
hefur bitið á agnið og sigla svo aftur
heim. Er orkuþörfin um borð ekki svo
mikil á milli útsiglingar- og heimsigl-
ingar.“
Ljósavél lengir drægið
Báturinn sem Navis er að hanna
verður búinn voldugum rafhlöðum en
lítil ljósavél verður um borð til að
beina aukaskammti af rafmagni inn á
kerfið þegar þess reynist þörf. „Á
allra stystu túrum ætti að vera hægt
að sigla á rafmagni eingöngu en í
lengri ferðum væri ljósavélin nýtt,“
segir Bjarni og bætir við að samhliða
því að þróa rafvæddan línubát sé ver-
ið að hanna ferðaþjónustubát með
sömu eiginleika.
Alls kyns ávinningur fylgir því að
skipta stórri díselvél út fyrir raf-
hlöður og nefnir Bjarni að ekki muni
síst um að skipið verður mun hljóðlát-
ari vinnustaður. „Skipverjar losna við
titring, hávaða og útblástur og ættu
t.d. að geta hvílst betur um borð þeg-
ar þeim gefst tækifæri til að taka sér
hlé frá störfum,“ segir hann og bendir
á hvernig það ætti að draga úr slysa-
hættu ef áhöfnin er vel hvíld. „Í ferða-
þjónustu þýðir hljóðlát vélin að ferða-
menn geta heyrt betur hljóð
náttúrunnar og sennilega hægt að
komast nær hvölum og öðrum dýrum
sem fælast vélarhljóð.“
Þá segir Bjarni að rafvæðing henti
línubátum vel að því leyti að þeir
liggja við bryggju í einhvern tíma á
milli túra, og gefst þá tækifæri til að
hlaða rafhlöðurnar. „Er það t.d. ólíkt
farþegaferjum sem eru iðulega á stöð-
ugri ferð á milli hafna og reyna að
hafa sem stysta viðkomu áður en
haldið er aftur af stað.“
Rafhlöður sem ballest
Hönnuðir Navis hafa þurft að yf-
irstíga ýmsar hindranir og nefnir
Bjarni að gerðar séu mjög strangar
kröfur um öryggi og frágang raf-
hlaðna í skipum. „Mögulega ganga
reglurnar of langt enda rafhlöðurnar
mjög öruggar. Er þó sá munur á að ef
alvarleg bilun kemur upp í rafhlöðu
svo að kviknar í henni þá getur eig-
andi rafmagnsbíls einfaldlega stöðvað
ökutækið úti í vegarkanti – sem skip-
stjórinn getur ekki.“
Þá eru rafhlöður þungar og geta
verið fyrirferðarmiklar. „En flestir
bátar eru með steypta ballest í botni
kjalarins og getum við einfaldlega
skipt ballestinni út fyrir rafhlöðu.
Þannig bætum við engu við heild-
arþyngdina.“
Vonast Bjarni til að fyrsti rafvæddi
línubáturinn verði sjósettur strax á
seinni hluta næsta árs. Hann segir eft-
ir að koma í ljós hvað fleyið muni
kosta: „Þessi bátur verður dýrari en
sambærilegir bátar með hefðbundinn
mótor. Þá er olía mjög ódýr um þessar
mundir svo að eldsneytisparnaðurinn
borgar ekki upp fjárfestingarkostn-
aðinn eins hratt og ella. Á móti kemur
að reikna má með að viðhaldskostn-
aður rafmagns-skipa verði mun lægri
en greinin á að venjast í dag.“
Segir Bjarni að ef útkoman veki
lukku þá gætu stjórnvöld þurft að
skapa fjárhagslega hvata fyrir útgerð-
ir til að rafvæða báta sína og þannig
hjálpa sjávarútveginum að minnka
sótspor sitt. „Eitt af okkar verkefnum
er að undirbúa jarðveginn og vonandi
stuðla að því að stjórnvöld og útgerðir
geri með sér samkomulag þar sem fé-
lög sem eru nógu framsýn og djörf til
að fjárfesta í leiðum til að draga úr út-
blæstri, og taka þá áhættu sem fylgir
nýrri tækni, njóti einhvers konar fjár-
hagslegs stuðnings.“
Þá þurfa hafnirnar líka að búa í
haginn fyrir rafvæðinguna og hefur
verið nefnt að víðast hvar sé aðgengi
að rafmagni ekki nógu gott. „Við
treystum á að hafnirnar vilji líka
leggja sitt af mörkum við að draga úr
útblæstri og bæta loftgæði á sínu at-
hafnasvæði.“
Styttist í rafmagnaðan línubát
Ásgeir Ingvarsson
ai@mbl.is
Vonir standa til að raf-
magns-bátur Navis geti
hafið siglingar seint á
næsta ári. Með því að nota
rafhlöður í stað díselvélar
minnkar hávaði og titringur
um borð.
Raf-báturinn ætti að líta út eitthvað þessu líkt. Verið er að þróa bæði línu- og ferðamannabát sem ganga fyrir rafmagni.
Morgunblaðið/Kristinn
Bjarni Hjartarson segir stjórnvöld mögulega þurfa að bjóða einhvers
konar fjárhagslegan hvata til að flýta rafvæðingu íslenska flotans.
Afurðaverð á markaði
13. febrúar 2019, meðalverð, kr./kg
Þorskur, óslægður 291,55
Þorskur, slægður 350,40
Ýsa, óslægð 240,68
Ýsa, slægð 254,38
Ufsi, óslægður 96,65
Ufsi, slægður 141,98
Gullkarfi 178,35
Blálanga, slægð 293,00
Langa, óslægð 212,38
Langa, slægð 176,02
Keila, óslægð 70,00
Keila, slægð 86,40
Steinbítur, óslægður 157,39
Steinbítur, slægður 201,77
Skötuselur, slægður 454,83
Skarkoli, slægður 323,03
Þykkvalúra, slægð 820,99
Sandkoli, óslægður 15,00
Sandkoli, slægður 90,00
Bleikja, flök 1.580,00
Gellur 777,33
Grásleppa, óslægð 114,05
Hlýri, slægður 207,75
Hrogn/þorskur 436,74
Kinnfiskur/þorskur 869,33
Lúða, slægð 334,06
Lýsa, óslægð 96,83
Lýsa, slægð 27,82
Rauðmagi, óslægður 113,13
Skata, slægð 77,60
Stórkjafta, slægð 201,00
Undirmálsýsa, óslægð 139,15
Undirmálsýsa, slægð 168,00
Undirmálsþorskur, óslægður 164,93
Undirmálsþorskur, slægður 215,83