Morgunblaðið - 28.02.2019, Blaðsíða 9

flúið úr aðstæðunum. Ég er í mun betri
tengslum við gamla vini mína úti eftir heimsókn-
ina. En með þessu vissi ég hvar ég vildi búa.“
Og Fida skráði sig aftur í kvöldskóla og nú
var hún staðráðin í að ljúka náminu sem hún
hafði svo lengi þráð að gera.
„Aftur lenti ég á vegg. Ég var búin með raun-
greinarnar en náði ekki íslenskunni nógu vel. Þá
óskaði ég eftir undanþágu hjá Háskóla Íslands
þrisvar sinnum. Í hvert sinn sem ég fékk höfnun
fékk ég sting í hjartað. En árið 2007 var
háskólabrú Keilis stofnuð. Ég sá auglýsingu
þegar ég lá heima í sófa eitt kvöldið og ákvað að
láta á það reyna. Ég var rosalega kvíðin vegna
þess að ég var orðin ofboðslega hrædd við meiri
höfnun. Ég fór í viðtal og mér var ótrúlega vel
tekið. Þá flutti ég til Keflavíkur. Nokkrum mán-
uðum eftir að ég byrjaði kallaði námsráðgjafinn
á mig og sendi mig í greiningu. Þá kom í ljós að
ég var með lesblindu. Það kom ekki í ljós fyrr en
ég var 26 ára. Þá fékk ég hljóðbækur og lengri
tíma í prófum og þá náði ég íslenskunni, ensk-
unni og öllu þessu bóklega. Það reyndist ekkert
mál. Mínir eigin fordómar og annarra, um að ég
væri bara útlendingur sem kynni ekki íslensku,
höfðu haldið aftur af mér. En þarna fann ég
lausnina.“
Fida segist munu þakka Keili stuðninginn
ævilangt. Þar hafi hún fengið tækifærið sem
skipt hafi sköpum.
„Þegar ég var komin með stúdentsprófið
ákvað ég að skrá mig í orku- og umhverfis-
tæknifræði, sem er samstarfsnám milli Keilis og
Háskóla Íslands. Þarna sameinaðist svo margt
sem ég var hrifin af. Fyrir utan að þetta var
kennt í Keflavík þá er þetta mikið verklegt og
tækifæri til að vinna talsvert í höndunum og það
hefur alltaf átt mjög vel við mig. Þetta var BS-
nám og svo er hægt að taka stærra lokaverkefni
og fá þá starfsheitið orku- og umhverfistækni-
fræðingur og það var leiðin sem ég valdi.“
Og í náminu urðu borholurnar á Hellisheiði á
vegi Fidu. Og þegar hún taldi sig hafa fundið
leið til að losa steinefnin úr vatninu lék henni
forvitni á að vita hvaða efni þetta í raun væru og
hver virkni þeirra væri. Var kannski hægt að
búa til verðmæti úr úrgangi sem félli til við
framleiðslu rafmagnsins?
„Þá fór ég að rannsaka innihaldsefnin og sá að
kísill var þar ráðandi. Það leiddi til þess að ég
fór að skoða hvaða áhrif kísill hefur á líkamann,
bakteríur og sveppi. Þá sá ég að þetta er eftir-
sótt efni í húðvörur, áburð, fæðubótarefni og til
framleiðslu í tæknibúnaði. Um þetta fjallaði
lokaverkefnið mitt. Burkni Pálsson, samnem-
andi minn, var á sama tíma að rannsaka hvernig
hægt er að hreinsa kísilinn svo hann sé nærri
100% hreinn. Það er mikilvægt svo hægt sé að
nota hann í fæðubótarefni og tæknibúnað.“
Sáu tækifæri í úrganginum
Þarna sáu þau mikil tækifæri og enn fleiri
áskoranir. Þau útskrifuðust en atvinnuleysi var
enn talsvert, ekki síst í Reykjanesbæ. Þau kom-
ust því á þá skoðun að þau yrðu að búa sér til
verkefni af eigin rammleik.
„Við Burkni settumst niður í stofunni heima
hjá mér og sendum inn nákvæma umsókn til
tækniþróunarsjóðs. Við sögðumst vilja fram-
leiða fæðubótarefni því kílóverðið af þeirri
framleiðslu var miklu hærra en í framleiðslu
sem tengist tæknibúnaði, fylliefnum eða húð-
vörum. Góður kísill getur kostað um 2.000 doll-
ara á kílóið í þessari framleiðslu en hvergi í
heiminum hefur mönnum dottið í hug að fram-
leiða hann úr vatni. Og það er svosem ekkert
skrítið. Kísillinn er leiðinlegt efni að því leyti að
hann fellur alls staðar út og hefur áhrif á tækni-
búnað. Meira að segja er þetta úrlausnarefni í
búnaðinum sem við höfum þróað og látið smíða
fyrir framleiðsluna okkar hér á Hellisheiði.“
Styrkurinn fékkst; 30 milljónir á þremur ár-
um, og þá fór boltinn að rúlla. Þau þróuðu fram-
leiðslubúnað en fjármagnið hefur hingað til ver-
ið af svo skornum skammti að þau hafa ekki
aflað einkaleyfa á þróuninni.
„Nú hillir undir að við getum farið í þá vinnu,
en við höfum verndað hugverk okkar og upp-
finningar vel. Þannig höfum við ekki leyft heim-
sóknir eða myndatökur nærri búnaðinum og þá
höfum við ekki viljað birta greinar um fram-
leiðsluna. En það breytist vonandi brátt.“
Nýlega var tilkynnt að nýir fjárfestar hefðu
lagt yfir 100 milljónir inn í félagið og er lífeyr-
issjóðurinn Lífsverk í þeim hópi. Fida segir
fjárfestinguna koma sér vel enda kostn-
aðarsamt að koma vörunni á markað erlendis.
„Það er mjög kostnaðarsamt að hefja mark-
aðsstarfið erlendis. Þar mun öll orka okkar
liggja á komandi árum. Við sáum að varan er
ekki að seljast af því að hún er íslensk. Jafnvel
þótt það hjálpi. Varan selst því hún virkar og við
sjáum fólk kaupa hana aftur og aftur og aftur.
Og markaðurinn úti er gríðarlega stór.“
Og líkt og Fida segir er reynsla komin á söl-
una úti. Þannig hefur fyrrnefnd þýsk netversl-
un tekið vöruna inn í framboð sitt. Fida segir að
það hafi í raun gerst fyrir tilviljun og án frum-
kvæðis af hennar hálfu.
„Innkaupastjóri þessa fyrirtækis, sem sér-
hæfir sig í náttúruvörum, var stödd hér á landi.
Þá rakst hún á vöruna frá okkur og keypti hana.
Þau eru að selja kísil undir eigin merkjum en
eftir að hafa kynnt sér framleiðsluna hjá okkur
voru þau sannfærð um að þau yrðu að fá hana í
sölu hjá sér. Eftir samninga komu þau hingað
til lands og undirrituðu samning um samstarf
milli okkar.“
En þarna ætlar Fida ekki að staldra við. Hún
hefur mun stærri áætlanir í huga og næsta
skref í því skyni að hrinda þeim í framkvæmd
verður stigið í Sviss nú í maí.
„Við ætlum að mæta til leiks á Vita Foods-
kaupstefnunni 6.-9. maí næstkomandi í Genf.
Það er stærsta hráefnissýning í heimi og við
verðum þar með sjö starfsmenn á svæðinu.
Þarna ætlum við að ná í samninga um alla Evr-
ópu og ég hef mikla trú á að þetta muni takast.
Þetta verður mikilvægt skref fyrir okkur en það
er á sama tíma mjög kostnaðarsamt.“
Framleiðslugetan gríðarleg
Spurð út í framleiðslugetu fyrirtækisins segir
Fida að þar liggi enginn flöskuháls inn í fram-
tíðina.
„Meðan við vinnum jarðhita á Íslandi verður
nóg til af kísli. Framleiðslugetan hjá okkur í dag
er mun meiri en eftirspurnin sem stendur. En
við vonumst til að breyta því. Í fyrra seldum við
um 30 þúsund einingar af vörunum okkar og á
þessu ári teljum við að við getum tvöfaldað þá
sölu. Við fjárfestum í nýjum tæknibúnaði árið
2016 og hann gerir okkur í raun kleift að fram-
leiða allt að eina milljón eininga á ári þannig að
við eigum mikið inni. Það er mjög erfitt fyrir
tæknifræðing að horfa upp á svona mikla van-
nýtta framleiðslugetu þannig að ég ætla að gera
allt sem ég get til að auka söluna hratt á kom-
andi árum.“‘
Og hún segir að mögulega sé raunhæft að
fullnýta framleiðslugetuna á næstu fimm árum.
„Ég segi það með fyrirvara um að ef við náum
mjög stórum samningum þá gæti þetta gerst
hraðar. En það er nauðsynlegt að vera raunsær.
Við ætlum að sigra heiminn en við verðum að
gera það skref fyrir skref. Þótt varan sé alveg
frábær þá selur hún sig ekki sjálf. Samkeppnin
á þessum markaði er mjög hörð og við vinnum
dag og nótt við að koma okkur á framfæri.“
Framleiðslan fer öll fram hér heima en Fida
segir að fyrirtækið líti ekki á það sem sjálfstætt
markmið að vera með alla framleiðslulínuna á
eigin hendi.
„Við kaupum mikla þjónustu og við höfum
ákveðið að gera það hér heima og standa með
íslenskum iðnaði. Flöskurnar utan um vöruna
sjálfa koma frá Plastiðjunni og Prentmet prent-
ar ytri umbúðirnar. Við kaupum átöppunar-
þjónustuna hérna heima og þannig gæti ég talið
áfram. Okkur finnst þetta mikilvægt þótt það
kosti peninga.“
Hún segir að fyrirtækið þurfi einnig að leita
út fyrir landsteinana ef það ætli að vaxa áfram.
„Við þurfum að opna lageraðstöðu í Evrópu
og þar verður Holland líklegast fyrir valinu.
Það er forsenda þess að við getum virkjað net-
verslunina okkar almennilega. Án vöruhúss í
Hollandi getum við ekki tryggt afhendingar-
öryggi og lægri sendingarkostnað.“
Og geoSilica horfir víðar en til Evrópu. Fida
segir að þar komi Kína til greina og einnig
Bandaríkjamarkaður.
„Það er ekki auðvelt að koma sér inn á þessa
markaði og við viljum fara varlega í sakirnar
svo við gerum ekki alvarleg mistök. Þar höfum
við lært af reynslu margra annarra fyrirtækja
sem gengið hafa til samninga, ekki síst í Kína,
sem síðan hafa bundið fyrirtækin og komið í
veg fyrir að þau gætu vaxið eins og þau þurfa.
Hvað Bandaríkin varðar þá er sennilegt að við
verðum að byggja upp starfsemi þar í stað þess
að vera einvörðungu með sölu og dreifingu í
landinu. Það er flókið mál að útskýra en þetta
er í skoðun og ég er sannfærð um að við finnum
leið sem tryggir okkur inn á þennan risastóra
markað.“
Klínískar rannsóknir á virkni vörunnar
Fida segir að það sem sannfæri hana um
bjarta framtíð geoSilica séu ótrúlegar frásagnir
viðskiptavina fyrirtækisins.
„Fólk gerir sér sérstaklega ferð hingað í
Reykjanesbæ til þess að segja okkur hvernig
þessi vara hafi breytt lífi þess. Fólk sem hefur
leitað að vöru til að slá á ýmsa kvilla, m.a. gigt,
segir að eftir eina eða tvær flöskur af geoSilica
sé líf þess miklu betra. Þetta staðfestir í mínum
huga að þessi framleiðsla er einstök.“
Og nú hefur fyrirtækið ákveðið að efna til
samstarfs við Wageningen-háskóla í Hollandi
um klínískar rannsóknir á vörum fyrirtækisins.
Er þeim ætlað að færa sönnur á hina góðu
virkni efnanna.
„Við höfum lagt inn styrk hjá ESB í
tengslum við verkefnið Horizon 2020 sem miðar
að því að efla nýsköpun í Evrópu. Það er styrk-
ur sem gæti skilað okkur 200 milljónum króna
til þessara rannsókna og við erum komin inn í
þetta ferli. Ég veit auðvitað ekkert hvernig það
endar eða hvort við fáum styrkinn. Við ætlum
ekki að láta þetta standa og falla með honum en
það myndi flýta ferlinu og auðvelda okkur verk-
ið.“
Draumarnir geta ræst
Þegar blaðamaður biður Fidu að líta yfir far-
inn veg og hugsa til dagsins þegar hún kom til
Íslands ásamt móður sinni og systkinum er
ekki laust við að vart verði við kökk í hálsi – hjá
blaðamanni. En augu hennar verða fjarræn og
það er ljóst að hún hefur rifjað upp langa sögu,
sem bæði er mörkuð stórum sigrum en einnig
miklum erfiðleikum.
En saga Fidu er til merkis um að draumar
geta ræst. Jafnvel þeir sem virðast afskaplega
fjarlægir í fyrstu. Lítil stúlka frá Palestínu
brýst til mennta í fjarlægu landi við heim-
skautsbaug. Aldarfjórðungi eftir að hún steig
út úr vélinni í Keflavík hefur hún byggt upp
fyrirtæki sem hefur allar forsendur til að verða
milljarða virði og skapa störf, bæði hér heima
og erlendis.
Morgunblaðið/RAX
r kísilframleiðslu óendanlegir
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 28. FEBRÚAR 2019 9VIÐTAL