Morgunblaðið - 05.03.2019, Page 18

18
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 5. MARS 2019
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Síðustu kann-anir um trú-verðugleika
opinberra stofnana
eru eftirtektar-
verðar. Þær sýna
að minnst álit alls hafa menn
sameiginlega á stjórn höfuð-
borgar landsins. Hvorki meira
né minna en 84 prósentum
þeirra þykir ekki mikið til
hennar koma. Og verður ekki
sagt að þessi hraksmánarlegi
dómur þurfi að koma á óvart.
Hvert dæmið rekur annað um
stjórnleysi, áhugaleysi, skort á
þjónustulund hjá fyrirtæki þar
sem fyrsta boðorðið og flest
hinna eiga að snúast um að
veita eigendum sínum, borgar-
búum, góða þjónustu. Sú krafa
á meira en fullan rétt á sér og
þá ekki síst þar sem gjaldtaka
fyrir hana hækkar stöðugt og
langt umfram þróun verðlags í
landinu.
Það er svo annar angi af upp-
dráttarsýkinni að í hvert skipti
sem borgaryfirvöld eru staðin
að verki með allt niðrum sig er
ábyrgðinni vísað annað, og þá
oftast út í hafsauga. Og nýjasta
afbrigðið er að æðsti „hlut-
lausi“ embættismaður borgar-
innar ræðst að kjörnum full-
trúum með hroka og belgingi
fyrir það eitt að spyrja spurn-
inga og krefjast skýringa. Allt
er það með miklum ólíkindum.
En könnunin sýnir svo ekki
verður um villst að borgarbúar
eru komnir með upp í kok.
Sagt er að eitt af því sem
heillar ferðamenn og dregur þá
til Íslands sé það að landið sé
ekki í alfaraleið og beri það
með sér.
Spurst hefur út að landið sé
enn „upprunalegra“ en gengur
og gerist í vestrænum velferð-
ar- og lýðræðislöndum, þar
sem mannmergð, einhæfni og
eftiröpun slær smám saman á
alla eftirvæntingu.
En eftirsóttustu kostir þessa
náttúrufrumlega lands eru við-
kvæmir og þá verður að virða í
hvívetna. En upp á það vantar
mjög.
Því fer fjarri að gengið sé um
landið af þeirri hófsemi sem
það á skilið. Og meira en það,
landið á til þess kröfu sem ekki
verður andmælt með neinum
sanngjörnum rökum. Það hefn-
ir sín verði sú krafa hunsuð.
Það þarf ekki að taka nema
örskotsstund að laska mynd Ís-
lands mjög og þar með eyði-
leggja sjálft aðdráttaraflið með
óafturkræfum hætti. Það gildir
það sama og um landráð gegn
landinu sem ístöðulausir ráða-
menn segjast neyddir í af er-
lendum dómstólum sem ekki
hafa lögsögu hér. Árið 2006
nýttu menn færið þegar aginn
var farinn úr herbúðunum til
að færa EES-samninginn yfir
ómengaðan íslenskan land-
búnað þvert ofan í
það sem þjóðinni
hafði verið lofað
við samningsgerð-
ina. Verði sú
ógæfugata gengin
til enda má augljóst vera að
samningurinn sá er orðinn
þjóðinni verri en enginn.
Reykjavík er því miður
óþægilega lýsandi sanninda-
merki um óheillaþróun.
Það þurfti undraskamma tíð
af gnarrdags-blöndunni til að
gera subbuskap að einkennis-
merkjum höfuðborgarinnar.
Viðbrögð borgaryfirvalda
við óskum um lögbundna eða
hefðbundna þjónustu eru helst
ónot og afsakanir og það þótt
sífellt sé harðar gengið að
buddu íbúa.
Allir þekkja umferðaröng-
þveitið, heimalagaða atlögu að
borgarbúum. Það er illfært
orðið að gamla kjarna borgar-
innar vegna lokunar leiða og
skorts á stæðum í bland við
þekktan og opinskáan fjand-
skap við „bifreiðaeigendur“,
sem er þó almennt samheiti
yfir borgarbúa!
Það eru svo sem ekki margir
með „lundabúðafárið“ á heil-
anum. En menn furða sig á
markvissri og meðvitaðri árás
á þá sem þráast við að halda
verslunarstarfsemi lifandi í
miðborginni. Í Ráðhúsinu ætti
að vera sjálfgefið að fólk sem
gætt hefur miðbæinn lífi í góð-
um takti við þakkláta samborg-
ara fyndi baráttubræður. En
það er öðru nær. Þar er engu
að mæta nema úrtölum, aukn-
um álögum og skilningsleysi.
Það er misskilningur að „ferða-
maðurinn“ komi hingað til að
kaupa sér lunda úr lopa eða tré
og þótt svo væri að einhver
þeirra ætti ekki annað erindi
þá þarf varla tugi slíkra versl-
ana og eyða öðru.
Laugavegurinn er á undan-
haldi og dapurlegt var að horfa
upp á hvernig borgaryfirvöld
brugðust við áhyggjum þeirra
sem lengst hafa þar staðið
vaktina. Sú sögufræga gata
verður handónýt orðin eftir
örfá ár ef sama tómlæti verður
sýnt, enda virðist leynt og ljóst
að því stefnt. En hvers vegna í
ósköpunum?
Gamla borgarmyndin hverf-
ur nú svo hratt að undrum sæt-
ir. Upp er hlaðið í framandi hús
sem yfirvöld, með glampa í
augum, gáfu sér að erlendar
filmstjörnur keyptu á þreföldu
verði, því allar dreymi þær um
að búa í borg þar sem kaupa
má tuskulunda allan sólar-
hringinn. Hinn draumur aðvíf-
andi stórstirna væri svo að
mega í kaupbæti sjá aðra túr-
ista, hvert sem litið væri, inn-
fæddir sæjust hvergi, enda
vantaði þá ekki lunda í þessari
eftirgerð.
Falleinkunn borgar-
yfirvalda kemur
fáum á óvart}
Verðskuldað vantraust
A
ð morgni 19. september 2015 sá
undirritaður frétt frá því kvöldið
áður þar sem formaður Bænda-
samtakanna gagnrýndi að samið
hefði verið við Evrópusam-
bandið um tolla án samráðs við bændur.
Þetta kom undirrituðum gríðarlega á óvart
enda verið fullvissaður af þáverandi sjávar-
útvegs- og landbúnaðarráðherra sem bar
ábyrgð á samningunum, að um þetta hefði
verið fullt samráð.
19. september. Kl. 07.37 sendi ég tölvupóst
þar sem ég spyr starfsmann utanríkisráðu-
neytisins sem setið hafði samningafundina,
um hvort bændur hefðu ekki verið upplýstir
enda hefði ég staðið í þeirri meiningu að svo
væri.
Fæ ég upplýsingar um að samskipti hafi
átt sér stað á fyrri stigum.
Kl. 11.01 fæ ég staðfestingu í tölvupósti á að bændur
hafi verið upplýstir á fyrri stigum en hafi ekki fengið
upplýsingar um að samningar hefðu náðst, né innihald
samningsins fyrr en þeir heyrðu það í fréttum.
Ég hafði strax samband við formann bændasamtak-
anna og lýsti vanþóknun minni á því hvernig að þessu
var staðið.
Ég líkt og þáverandi forsætisráðherra, sem heyrði af
þessu í útvarpi, hafði ekki haft rétta mynd málinu er ég
staðfesti samninginn sem utanríkisráðherra.
Þáverandi sjávarútvegs- og landbúnaðarráðherra
hafði fullvissað mig og forsætisráðherra um að þetta
væri í lagi enda samráð við bændur farið fram. Það
reyndist ekki rétt.
Þessi vinnubrögð voru vonbrigði enda
höfðu margir, í góðri trú, haldið því fram að
þessi samningur yrði til hagsbóta fyrir neyt-
endur, framleiðendur, afurðastöðvar o.fl. þar
sem hann hefði verið unninn í samráð við
helstu hagsmunaaðila.
Það voru mistök að trúa því að samráð hefði
átt sér stað og voru viðbrögð mín þau að neita
að mæla fyrir samningnum á alþingi og var
þáverandi sjávarútvegs- og landbún-
aðarráðherra sem og formanni bænda-
samtakanna tilkynnt um þá ákvörðun.
Um búvörusamningana má fjalla síðar en
svo virðist sem samráðsleysi einkenni vinnu-
brögð ráðherrans. Þáverandi sjávarútvegs-
og landbúnaðarráðherra kynnti á sínum tíma
frumvarp til breytinga á lögum um stjórn fisk-
veiða og sem til stóð að yrði að lögum á vor-
þingi 2015. Það mál var aldrei lagt fram m.a. vegna
skorts á samráði. Þá má velta því fyrir sér hvernig ráð-
herra stóð að flutningi Fiskistofu frá Hafnarfirði.
Þegar þetta ferli tollasamningsins er rifjað upp er
ljóst að mistök voru gerð. Ráðherra málaflokksins sem
bar ábyrgð á samningunum leitaði ekki álits bænda á
niðurstöðunni og aðrir ráðherrar höfðu ekki rétta mynd
af sögunni og stöðu málsins.
Það eina rétta í stöðunni er því að segja samningnum
upp og semja á ný með hagsmuni bænda og neytenda að
leiðarljósi enda sameiginlegir hagsmunir að samningur
sem þessi tryggi hag beggja. gunnarbragi@althingi.is
Gunnar Bragi
Sveinsson
Pistill
Svokallað „samráð“ um tolla við ESB
Höfundur er alþingismaður Suðvesturkjördæmis og
varaformaður Miðflokksins.
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
FRÉTTASKÝRING
Gunnlaugur Snær Ólafsson
gso@mbl.is
Vonbrigði félagsins snúa með-al annars að því að skorturhefur verið á samráði viðfagfólk,“ segir Reynir Arn-
grímsson, formaður Læknafélags Ís-
lands (LÍ), um þingsályktunartillögu
frá heilbrigðisráðherra um heilbrigð-
isstefnu til ársins 2030 sem nú er til
umfjöllunar hjá velferðarnefnd Al-
þingis. Félagið telur að ekki hafi verið
tekið tillit til at-
hugasemda og
ábendinga LÍ
vegna tillögunnar.
Hann segist von-
ast til þess að í
framhaldinu muni
velferðarnefnd
bjóða fulltrúum
félagsins á fund
sinn til þess að
ræða at-
hugasemdir LÍ.
Reynir segir félagið fagna því að
sett sé stefna um framtíð málaflokks-
ins og að margt sé jákvætt í henni.
Hann bendir þó á að í kjölfar þess að
drögin voru kynnt hafi félagið lagt
mikinn metnað í að rýna í þau og hafi
yfir sextíu læknar komið að því verk-
efni. „Síðan er opnað fyrir að skila inn
athugasemdum í samráðsgáttinni,
sem við gerðum. Við sjáum ekki
merkjanleg áhrif af því sem við vorum
að leggja fram, þannig að þetta er
kannski svona sýndarsamráð sem var
haft í samráðsgáttinni,“ segir hann.
Öryggi og gæðum ógnað
Félagið gagnrýnir meðal annars
að ekki hafi verið tekið tillit til sjálf-
stætt starfandi lækna, enda var ekki
minnst á þá þjónustu í drögum heil-
brigðisráðuneytisins. „Fyrstu viðbrögð
okkar voru að það virtist sem þessi
þjónusta væri bara ekki til á Íslandi og
að hún ætti ekki að vera til 2030, það
var ekki stafkrókur um þetta. Þetta er
þó nefnt núna, en það er engin stefnu-
mótun fyrir þennan þátt heilbrigð-
iskerfisins,“ útskýrir Reynir.
Spurður hvort hann telji ríkja
óvissa vegna þessa svarar Reynir því
játandi. „Okkur finnst það vera óljóst
núna. Það er enginn samningur milli
Sjúkratrygginga Íslands og sjálfstætt
starfandi lækna, hann rann út um
áramótin. Heilbrigðisráðherra gaf út
endurgreiðslureglugerð, sem þýðir
það að fólk getur sótt til þessara
lækna og borgað samkvæmt gömlu
gjaldskránni á meðan samningavið-
ræður standa. Hins vegar er ekki ljóst
hvert samningsmarkmið ríkisins er.“
Þá varar félagið við hugmyndum
um að notendur þjónustu séu sviptir
réttindum, þar sem sjúklingar hafa
rétt til þess að velja þá þjónustu sem
þeir telja sig þurfa og þann þjónustu-
aðila sem veitir hana. Spurður um
þennan þátt umsagnar félagsins segir
Reynir þetta tengjast svokallaðri
þjónustustýringu eða tilvísunarkerfi.
„Við skiljum þetta þannig að fólk þurfi
að greiða meira ef það fari ekki eftir
þjónustustýringunni,“ útskýrir hann
og vísar til þess að þetta skapi hættu á
að fólk fái ekki þá þjónustu sem það
vill og dragi úr möguleikum til þess að
fá annað álit.
Fram kemur af hálfu félagsins að
ákvæði vanti um að öll þjónusta sem
greidd er af hálfu hins opinbera
„skuli byggjast á gagnreyndum fræð-
um“. Þá segir að þjónusta veitt án
sjúkdómsgreiningar og meðferð án
aðkomu læknis ógni gæðum og ör-
yggi innan heilbrigðisþjónustunnar.
Jafnframt er bent á að ekki er að
finna í tillögunni lágmarksöryggisvið-
mið við mönnun eininga.
Meðal tillagna LÍ er að skipaður
verði umboðsmaður sjúklinga og
stofnuð verði heildarsamtök sjúk-
linga með „tryggan faglegan og
rekstrarlegan grunn“. Hvergi er
minnst á þessar hugmyndir í heil-
brigðisstefnunni og er einnig bent á
að hvergi sé ákvæði um réttindi sjúk-
linga að finna. Félagið segist einnig
vera á móti uppgjafartóni í heilbrigð-
isstefnunni gagnvart mönnun heil-
brigðisþjónustu á landsbyggðinni og
að þeirri áskorun verði mætt með
fjarheilbrigðisþjónustu.
Læknar gagnrýna
heilbrigðisstefnuna
Siðfræðistofnun hefur einnig gert athugasemdir við tillöguna í umsögn
sinni. Fyrri athugasemdin snýr að ákvæði sem segir að „ef forgangs-
röðun er nauðsynleg verði sjúklingar með mesta þörf og verst lífskjör
settir í forgang“. Í umsögn stofnunarinnar kemur fram að slíkt ákvæði sé
andstætt siðfræðilegu sjónarmiði þar sem faglegt og læknisfræðilegt
mat er sagt eiga að ráða för fremur en lífskjör.
Önnur athugasemdin snýr að ákvæði er segir að „formlegt mat á gagn-
reyndu notagildi verði forsenda fyrir innleiðingu nýrrar tækni, nýrra lyfja
og nýrra aðferða í heilbrigðisþjónustunni“. Gerir stofnunin athugasemd
við að ekki sé tilgreint með hvaða hætti eigi að framkvæma slíkt mat.
Lífskjör gefi ekki forgang
SIÐFRÆÐILEG ÁLITAMÁL
Morgunblaðið/Eggert
Reynir
Arngrímsson
Læknar Drög að heilbrigðisstefnu til 2030 sætir mikilli gagnrýni lækna.