Morgunblaðið - 05.03.2019, Qupperneq 31

MENNING 31
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 5. MARS 2019
1964
PÉTUR B. LÚTHERSSON OG JÓN ÓLAFSSON
Árið 1964 hóf danska lampafyrirtækið
Fog og Mørup að framleiða og selja loft-
lampa eftir tvo unga íslenska hönnuði,
námsmenn í húsgagnahönnun í Kaup-
mannahöfn. Þetta voru þeir Pétur B.
Lúthersson (1936) og Jón Ólafsson (1938-
2016) en þeir höfðu sent inn lampa sem
þeir nefndu Heklu í samkeppni sem var á
vegum fyrirtækisins og hlaut lampinn
verðlaun.
Lampinn var framleiddur þar ytra í um
15 ár og voru um 15.000 lampar fram-
leiddir og seldir bæði þar og hér á landi.
Lampann er erfitt að fá í dag og er hann
eftirsótt hönnun frá sjöunda áratugnum
en helst má rekast á hann til sölu hjá
dönskum uppboðhúsum og á slíkum síð-
um.
Hönnunarsafnið á þetta eina eintak af
Heklu sem Íslandsbanki og Epal færðu
safninu að gjöf árið 2011.
Íslensk hönnun - Hönnunarsafn Íslands
Fágætur loftlampi
Ljósmynd/Hönnunarsafn Íslands/Elísabet V. Ingvarsdóttir skráði
Hlutverk Hönnunarsafns Íslands er að safna og varðveita þann þátt íslenskrar menningarsögu sem lýtur að hönnun, eink-
um frá aldamótunum 1900 til samtímans. Safnið á og geymir um 900 íslenska og erlenda muni, sem margir hafa mikla
menningarsögulega þýðingu. Safnkosturinn fer sístækkandi, enda æ fleiri hönnuðir sem hasla sér völl og koma fram með
vandaða gripi sem standast alþjóðlegan samanburð og eru hvort tveggja nytjamunir og/eða skrautmunir.
Í tilefni af aldarafmæli fullveldis Íslands setti safnið upp sýninguna 100ár100hlutir á Instagram þar sem 100 færslur eru
birtar á jafnmörgum dögum um hönnunargripi í eigu safnsins frá árunum 1918 til 2018.
Árið 1866 missir lög-regluþjónninn GunnarKjartansson allt semskiptir hann máli. Í kjöl-
far þess gengur hann harkalega í
skrokk á manni í ölæði og yfirvöld
sjá sig knúin til að vísa Gunnari úr
landi. Lögin eru þó örlítið beygð
vegna stöðu Gunnars og er honum
vísað til Bandaríkjanna í stað al-
ræmds fangelsis í Kaupmannahöfn.
Í Bandaríkjunum lendir Gunnar síð-
an í ótrúlegustu ævintýrum.
Þannig mætti lýsa fyrstu bók
Kára Valtýssonar, Hefnd, í mjög
stuttu máli. Höfundur hefur sjálfur
sagt bókina vera
fyrsta íslenska
vestrann en inn í
hana fléttast
fólksflutningar
Íslendinga í
kringum 1870
vestur um haf; til
Kanada.
Ævintýri
Gunnars vestan-
hafs eru mörg
hver mjög skemmtileg og þrátt fyrir
að Íslendingurinn reyni að láta lítið
fyrir sér fara dregst hann inn í átök
milli indíána og verkamanna sem
vinna við að leggja járnbrautarteina
um Bandaríkin í vestrinu á árunum
eftir þrælastríðið.
Án þess að fara of ítarlega í sögu-
þráðinn endar ein árás indíánanna
með því að einn færasti stríðsmaður
þeirra unir sér ekki hvíldar fyrr en
hann hefur hendur í hári Íslend-
ingsins.
Í Bandaríkjunum er Gunnar knú-
inn áfram af gremju og hatri vegna
þess hvernig dvöl hans í heimaland-
inu endaði. Það má segja að röð at-
burða og tilviljana verði bæði til
þess að áðurnefndur indíáni gerir
allt til þess að ná Gunnari og að
hann verður byssubófi sem á fyrir
salti í grautinn með því að ræna og
rupla ásamt dönskum og írskum fé-
lögum sínum.
Byrjun sögunnar er áhugaverð,
sér í lagi fyrir þá sem hafa áhuga á
19. aldar Reykjavík. Þar býr sögu-
hetjan fyrst um sinn í torfbæ í „út-
hverfi Reykjavíkur, nánar tiltekið
Vesturbænum“ eins og segir í bók-
inni. Starf Gunnars, sem lögreglu-
þjónn, felst aðallega í því að fjar-
lægja drykkjumenn af götum
bæjarins. Það er því viss kaldhæðni
fólgin í því að Gunnar verður síðar
drykkjumaður sem þarf að fjar-
lægja af götum borgarinnar, fyrir
fullt og allt.
Unnendur vestra munu eflaust
hafa gaman af bókinni. Ævintýri
Gunnars vestra eru æsileg, bókin
full af hasar og lýsingar á sumum
átökum milli stríðandi fylkinga eru
alls ekki fyrir viðkvæma. Inn í bar-
daga við indíána fléttast rómantík
og uppgjör við fornan fjandvin frá
Íslandi.
Það sem mér þykir líklega merki-
legast við söguna er þegar aðal-
söguhetjan áttar sig á því að hefnd
gegn gömlum fjanda lætur honum
ekki líða betur. Hún færir honum
ekki til baka allt það sem hann
missti í Reykjavík.
Bókin er vel skrifuð og flæðið er
gott. Heilt yfir er hún mjög
skemmtileg þó að sumar lýsing-
arnar, sérstaklega á aðdraganda
bardaga, séu helst til langar. Það er
hálf erfitt að reyna að lýsa endi bók-
arinnar án þess að gefa upp hvað
gerist en það er þó ýmislegt sem
bendir til þess að Hefnd 2 komi í all-
ar helstu bókabúðir fljótlega.
Æsileg ævintýri
í villta vestrinu
Morgunblaðið/Kristinn
Vestri Kári Valtýsson segir sögu Gunnars Kjartanssonar, sem hrökklast úr
landi og heldur vestur á sléttur Bandaríkjanna og lendir þar í ævintýrum.
Unglingasaga
Hefnd bbbmn
Eftir Kára Valtýsson.
Sögur, 2018. Innb., 276 bls.
JÓHANN
ÓLAFSSON
BÆKUR
Ronja Ræningjadóttir (Stóra sviðið)
Sun 10/3 kl. 13:00 46.sýn Sun 31/3 kl. 16:00 49.sýn Sun 5/5 kl. 13:00 56.sýn
Sun 10/3 kl. 16:00 47.sýn Sun 7/4 kl. 13:00 50.sýn Sun 5/5 kl. 16:00 57.sýn
Sun 17/3 kl. 13:00 Aukas. Sun 7/4 kl. 16:00 51.sýn Sun 12/5 kl. 13:00 58.sýn
Sun 17/3 kl. 16:00 48.sýn Sun 14/4 kl. 13:00 52.sýn Sun 12/5 kl. 16:00 59.sýn
Sun 24/3 kl. 13:00 Auka Sun 14/4 kl. 16:00 53.sýn Sun 19/5 kl. 13:00 Auka
Sun 24/3 kl. 16:00 Auka Sun 28/4 kl. 13:00 54.sýn Sun 19/5 kl. 16:00 Auka
Sun 31/3 kl. 13:00 Auka Sun 28/4 kl. 16:00 55.sýn
Stórskemmtilegur og æsispennandi söngleikur fyrir alla fjölskylduna!
Einræðisherrann (Stóra Sviðið)
Fös 8/3 kl. 19:30 16.sýn Lau 23/3 kl. 19:39 18.sýn Fös 5/4 kl. 19:30 20.sýn
Lau 9/3 kl. 19:30 17.sýn Fös 29/3 kl. 19:30 19.sýn
Siggi Sigurjóns mætir Charlie Chaplin!
Jónsmessunæturdraumur (Stóra sviðið)
Fim 7/3 kl. 19:30 2.sýn Fös 22/3 kl. 19:30 5.sýn Fös 12/4 kl. 19:30 8.sýn
Fös 15/3 kl. 19:30 3.sýn Lau 30/3 kl. 19:30 6.sýn
Lau 16/3 kl. 19:30 4.sýn Lau 6/4 kl. 19:30 7.sýn
Fyndinn og erótískur gamanleikur
Þitt eigið leikrit (Kúlan)
Fim 7/3 kl. 18:00 Auka Sun 17/3 kl. 17:00 16.sýn Lau 30/3 kl. 15:00 21.sýn
Fös 8/3 kl. 18:00 13.sýn Lau 23/3 kl. 15:00 17.sýn Sun 31/3 kl. 15:00 22.sýn
Lau 9/3 kl. 15:00 14.sýn Lau 23/3 kl. 17:00 18.sýn Sun 31/3 kl. 17:00 23.sýn
Lau 9/3 kl. 17:00 Auka Sun 24/3 kl. 15:00 19.sýn Lau 6/4 kl. 15:00 24.sýn
Sun 17/3 kl. 15:00 15.sýn Sun 24/3 kl. 17:00 20.sýn Sun 7/4 kl. 15:00 25.sýn
Það er þitt að ákveða hvað gerist næst!
Súper - þar sem kjöt snýst um fólk (Kassinn)
Lau 16/3 kl. 19:30 Frums. Fim 28/3 kl. 19:30 6.sýn Mið 10/4 kl. 19:30 Aukas.
Mið 20/3 kl. 19:30 2.sýn Lau 30/3 kl. 19:30 7.sýn Fim 11/4 kl. 19:30 9.sýn
Fim 21/3 kl. 19:30 3.sýn Mið 3/4 kl. 19:30 Aukas. Fös 12/4 kl. 19:30 10.sýn
Fös 22/3 kl. 19:30 4.sýn Fim 4/4 kl. 19:30 8.sýn
Mið 27/3 kl. 19:30 5.sýn Lau 6/4 kl. 19:30 Aukas.
Nýtt og bráðfyndið leikrit, fullt af "gnarrískum" húmor
Improv Ísland (Þjóðleikhúskjallari)
Mið 6/3 kl. 20:00 Mið 20/3 kl. 20:00 Mið 3/4 kl. 20:00
Mið 13/3 kl. 20:00 Mið 27/3 kl. 20:00 Mið 10/4 kl. 20:00
Spunasýningarnar vinsælu snúa aftur - engin sýning eins!
Mið-Ísland (Þjóðleikhúskjallarinn)
Fim 7/3 kl. 19:30 Fös 8/3 kl. 22:00 Lau 9/3 kl. 22:00
Fös 8/3 kl. 19:30 Lau 9/3 kl. 19:30
Dimmalimm (Brúðuloftið)
Lau 16/3 kl. 14:00 Lau 23/3 kl. 14:00 Lau 30/3 kl. 14:00
Ástsælasta ævintýri þjóðarinnar
Bara Góðar - Uppistandssýning (Þjóðleikhúskjallarinn)
Sun 17/3 kl. 20:00
leikhusid.is | midasala@leikhusid.is | 551 1200
BORGARLEIKHÚSIÐ
Kynntu þér nýjan tapas-matseðil Leikhúsbarsins
á borgarleikhus.is
Miðasala | 568 8000 | borgarleikhus.is
Matthildur (Stóra sviðið)
Þri 12/3 kl. 19:00 Fors. Sun 24/3 kl. 19:00 8. s Sun 14/4 kl. 19:00 20. s
Mið 13/3 kl. 19:00 Fors. Mið 27/3 kl. 19:00 9. s Þri 16/4 kl. 19:00 21. s
Fim 14/3 kl. 19:00 Fors. Fim 28/3 kl. 19:00 10. s Mið 24/4 kl. 19:00 22. s
Fös 15/3 kl. 19:00 Frums. Sun 31/3 kl. 19:00 12. s Fim 25/4 kl. 19:00 23. s
Lau 16/3 kl. 19:00 2. s Mið 3/4 kl. 19:00 13. s Fös 26/4 kl. 19:00 24. s
Sun 17/3 kl. 19:00 3. s Fös 5/4 kl. 19:00 15. s Sun 28/4 kl. 19:00 25. s
Mið 20/3 kl. 19:00 4. s Sun 7/4 kl. 19:00 16. s Þri 30/4 kl. 19:00 26. s
Fim 21/3 kl. 19:00 5. s Mið 10/4 kl. 19:00 17. s Fim 2/5 kl. 19:00 27. s
Fös 22/3 kl. 19:00 6. s Fös 12/4 kl. 19:00 18. s Mið 8/5 kl. 19:00 29. s
Lau 23/3 kl. 19:00 7. s Lau 13/4 kl. 13:00 19. s Fim 9/5 kl. 19:00 30. s
Frumsýning 15. mars.
Elly (Stóra sviðið)
Fös 8/3 kl. 20:00 207. s Lau 27/4 kl. 20:00 212. s Fös 31/5 kl. 20:00 217. s
Lau 9/3 kl. 20:00 208. s Sun 5/5 kl. 20:00 213. s Lau 8/6 kl. 20:00 218. s
Lau 30/3 kl. 20:00 209. s Sun 12/5 kl. 20:00 214. s Lau 15/6 kl. 20:00 Lokas.
Lau 6/4 kl. 20:00 210. s Fös 17/5 kl. 20:00 215. s
Lau 13/4 kl. 20:00 211. s Fös 24/5 kl. 20:00 216. s
Aukasýningar vegna mikillar eftirspurnar!
Ríkharður III (Stóra sviðið)
Fös 29/3 kl. 20:00 15. s Fim 4/4 kl. 20:00 16. s Fim 11/4 kl. 20:00 Lokas.
Síðustu sýningar komnar í sölu.
Fólk, staðir og hlutir (Litla sviðið)
Mið 6/3 kl. 20:00 45. s Sun 10/3 kl. 20:00 49. s Lau 16/3 kl. 20:00 53. s
Fim 7/3 kl. 20:00 46. s Mið 13/3 kl. 20:00 50. s Sun 17/3 kl. 20:00 Lokas.
Fös 8/3 kl. 20:00 47. s Fim 14/3 kl. 20:00 51. s
Lau 9/3 kl. 20:00 48. s Fös 15/3 kl. 20:00 52. s
Síðustu sýningar komnar í sölu.
Kvenfólk (Nýja sviðið)
Fös 8/3 kl. 20:00 41. s Lau 9/3 kl. 20:00 42. s Fös 15/3 kl. 20:00 43. s
Drepfyndin sagnfræði með söngvum.
Kæra Jelena (Litla sviðið)
Fös 12/4 kl. 20:00 Frums. Fim 25/4 kl. 20:00 6. s Fös 3/5 kl. 20:00 10. s
Sun 14/4 kl. 20:00 3. s Fös 26/4 kl. 20:00 7. s Sun 5/5 kl. 20:00 11. s
Þri 16/4 kl. 20:00 4. s Sun 28/4 kl. 20:00 8. s Mið 8/5 kl. 20:00 12. s
Mið 24/4 kl. 20:00 5. s Fim 2/5 kl. 20:00 9. s
Kvöld sem breytir lífi þínu.
Club Romantica (Nýja sviðið)
Fim 7/3 kl. 20:00 3. s
Hvað varð um konuna?
Kvöldvaka með Jóni Gnarr (Litla sviðið)
Lau 13/4 kl. 20:00 aukas.
Aukasýning komin í sölu.
Allt sem er frábært (Litla sviðið)
Lau 4/5 kl. 20:00 aukas. Fim 9/5 kl. 20:00 aukas. Lau 11/5 kl. 20:00 aukas.
Aukasýningar vegna mikillar eftirspurnar!