Morgunblaðið - 20.04.2019, Page 25

25
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 20. APRÍL 2019
Hafrót Öldugangur getur orðið allnokkur í Reykjavíkurhöfn. Þá er jafnan hressandi að skima í brimið.
Eggert
Með dómi 5. apríl
2019 varð Landsréttur
við kröfu minni um að
fella úr gildi úrskurð
úrskurðarnefndar lög-
manna frá 26. maí
2017 í máli Lögmanna-
félags Íslands (LMFÍ)
gegn mér. Niðurstaða
dómsins byggðist á því
að stjórn félagsins
hefði ekki haft laga-
heimild til að leggja
fram kvörtun sína á hendur mér
fyrir nefndina. Áminning nefnd-
arinnar á mínar hendur var því
felld úr gildi og málskostnaður
lagður á LMFÍ fyrir báðum dóm-
stigum.
Rökin fyrir dómsniðurstöðunni
lúta að því að skyldufélag eins og
LMFÍ geti ekki átt aðild að kærum
til nefndarinnar, þar sem gerðar
eru kröfur um refsikenndar ákvarð-
anir á hendur félagsmönnum vegna
samskipta þeirra við aðra. Slík
kæruaðild þarfnist skýrrar laga-
heimildar. Henni er ekki til að
dreifa í lögum um lögmenn. Úr-
skurðarnefndin fjallar aðeins um
kærur á hendur lögmönnum frá
þeim sem lögmaður hefur starfað
fyrir. Svo háttaði ekki til í þessu
máli, heldur tók stjórn LMFÍ það
upp hjá sjálfri sér að beina kvörtun
sinni á hendur mér til nefndarinnar
vegna samskipta minna við mann
sem var stjórninni óviðkomandi.
Ekki flókin lögfræði
Þessi úrlausn Landsréttar er
ekki mjög flókin lögfræðilega. Hún
á rót sína að rekja til ákvæðis 2.
mgr. 74. gr. íslensku stjórnarskrár-
innar um félagafrelsi, sem kom í
núverandi mynd inn í skrána 1995.
Í framhaldinu var einnig gerð
breyting á lögum um lögmenn sem
takmarkaði valdheimildir Lög-
mannafélagsins við stjórnsýslu-
hlutverk þess, eins og því er lýst í
lögunum. Þar er hvergi veitt heim-
ild til að félagið sjálft beini kvört-
unum á hendur einstökum lög-
mönnum til úrskurðarnefndarinnar.
Fimm starfandi lögmenn sitja í
stjórn LMFÍ, sem tók ákvörðunina
um atganginn gegn mér. Þeir munu
allir hafa greitt atkvæði með at-
ganginum, þrátt fyrir framangreind
lagasjónarmið sem ættu að vera
starfandi lögmönnum töm. Í úr-
skurðarnefndinni sjálfri sitja svo
þrír í viðbót, sem ættu líka að ráða
við þetta einfalda úrlausnarefni.
Raunar var þar borinn fram af
minni hálfu rökstuðningur sem að
þessu laut. Hann virtist ekki skipta
neinu máli. Tekið skal fram að ég
hafði ekki teflt fram sérstökum rök-
um um þetta fyrir stjórninni sjálfri
áður en hún lagði málið fyrir nefnd-
ina, af þeirri einföldu ástæðu að
mér datt ekki í hug að hún myndi
freista þess að beina málinu þang-
að. Til þess þurfti nokkra hug-
kvæmni.
Í þágu metnaðar
Mér er ljóst að þessar aðgerðir
gegn mér á vettvangi LMFÍ eiga
rót sína að rekja til persónulegrar
óvildar þáverandi formanns félags-
ins í minn garð. Þar fer gamall
nemandi minn í lögmennsku og
uppalningur. Ekki veit ég vel af
hverju hann hefur borið svo illan
hug til mín í seinni tíð, en grunar
helst að hann telji ætlað vinfengi
við mig illa þjóna vonum hans um
framgang í heimi laga og réttar, þar
sem ég hef opinberlega gagnrýnt
meðferð dómsvalds í hendi þeirra
sem öllu ráða á þeim vettvangi.
Ég geri ekki mikið með þetta.
Hver og einn maður verður sjálfur
að vinna úr þeim efnivið sem for-
lögin hafa úthlutað honum. Hitt
finnst mér verra að sjö aðrir vel
fram gengnir lögmenn skuli láta
það eftir þessum formanni að brjóta
á mér lagalegan rétt, sem ætti að
vera þeim öllum ljós, ef þeir aðeins
kunna grunnatriði í því fagi sem
þeir hafa gert að lífs-
viðurværi sínu. Hvers
vegna taka menn sæti í
fjölskipuðum nefndum
á grundvelli þekkingar
á lögum, ef þeir ákveða
síðan að taka ekki
sjálfstæða afstöðu til
þeirra úrlausnarefna
sem fyrir þá eru borin?
Eru þeir bara að ná
sér í línu í ferilskrána?
Svo bætast núna við
fréttir af því að stjórn
LMFÍ hafi ákveðið að
leita eftir leyfi til að áfrýja dómi
Landsréttar til Hæstaréttar.
Kannski er þetta dæmi um að rang-
ar ákvarðanir kalli á forherðingu.
Ef til vill gerir stjórnin sér vonir um
að Hæstiréttur veiti áfrýjunarleyfi
vegna andúðar á mér, sem ekki hef-
ur leynt sér í seinni tíð og á rót að
rekja til gagnrýni minnar á störf
réttarins.
Að fela sig í hópnum
Margir lögfræðingar, sem taka
sæti í fjölskipuðum nefndum eða
stofnunum, sem taka eiga afstöðu til
réttinda annarra, temja sér gjarnan
þau vinnubrögð að fela sig í hópnum
og taka þátt í misgjörðum sem þar
er stýrt af þekkingarleysi og jafnvel
illum vilja, í stað þess að standa með
sjálfum sér og gera einungis það
sem þeim sjálfum finnst rétt.
Reynsla mín af setu í átta ár sem
dómari við Hæstarétt segir mér að
þetta sé allt of algengt og það jafn-
vel á æðstu stöðum.
Þegar misfarið er með völd og
áhrif er fremur fátítt að þeir sem
fyrir verða nái vopnum sínum, eins
og ég gerði gagnvart LMFÍ með
dómi Landsréttar. Einmitt þess
vegna er brýnt að þátttakendur í
svona fjölskipuðum nefndum standi
sig og láti ekki hafa sig til óhæfu-
verka, þó að sá sem áhrifamestur er
í hópnum óski þess.
Álitshnekkir
Ef satt skal segja þykir mér Lög-
mannafélagið hafi sett illilega ofan
við framgöngu sína í þessu máli. Á
árinu 2011 var ég gerður að heið-
ursfélaga í LMFÍ. Í þeirri útnefn-
ingu finnst mér felast ábending til
mín um að hafa nú auga með félag-
inu og stjórnendum þess, m.a. í því
skyni að þeir gæti heiðurs lög-
mannastéttarinnar, sbr. 2. gr. siða-
reglna og standi vörð um sjálfstæði
hennar, sbr. 3. gr.
Frumhlaupið í málinu gegn mér
hefur án nokkurs vafa valdið mikl-
um álitshnekki fyrir félagið. Það er
að vísu ekki í lögmannalögum kveð-
ið á um valdheimildir mér til handa
gagnvart stjórninni og misgerðum
hennar en með því á hinn bóginn að
líta til stöðu minnar sem heiðurs-
félaga, almennra væntinga félags-
manna og sjónarmiða um hvað lög-
gjafinn hefði gert ef hann hefði
áttað sig á hættunni á flumbrugangi
stjórnar og nefnda félagsins, hef ég
með nútímaaðferðum í lögspeki
komist að þeirri niðurstöðu að ég
fari með eftirlits- og refsivald gagn-
vart stjórn og nefndum félagsins.
Niðurstaða mín er sú að óhjá-
kvæmilegt sé að veita stjórn LMFÍ
og úrskurðarnefnd félagsins áminn-
ingu fyrir framgöngu sína í þessu
máli.
Úrskurðarorð:
„Stjórn LMFÍ og úrskurðarnefnd
félagsins sæta áminningu.“
Eftir Jón Steinar
Gunnlaugsson
» Þessi úrlausn Lands-
réttar er ekki mjög
flókin lögfræðilega. Hún
á rót sína að rekja til
ákvæðis í 2. mgr. 74. gr.
íslensku stjórnarskrár-
innar um félagafrelsi,
sem kom í núverandi
mynd inn í skrána 1995.
Jón Steinar
Gunnlaugsson
Höfundur er lögmaður.
Áminning
Ég var í hópi þeirra
þingmanna Sjálf-
stæðisflokksins sem
höfðu mestar efasemd-
ir um innleiðingu á 3.
orkupakkanum – og í
haust lýsti ég því yfir
opinberlega að væri
hann að koma til kasta
Alþingis eins og málið
leit út þá myndi ég
greiða atkvæði gegn
innleiðingunni.
Fyrir þessari andstöðu minni voru
einkum þrjár ástæður:
Í fyrsta lagi voru uppi vel rök-
studdar efasemdir um að það valda-
framsal sem fælist í innleiðingunni
stæðist íslensku stjórnarskrána. Um
þetta voru deildar meiningar meðal
fræðimanna en ég kaus að halla mér
að þeim sem lengst gengu til varnar
stjórnarskránni; þeim sem viðkvæm-
astir voru fyrir því að hugsanlega
væri verið að ganga gegn henni. Þar
fór Stefán Már Stefánsson fremstur í
flokki.
Í öðru lagi komu fram áhyggjur af
því að íslensk stjórnvöld hefðu ekki
endanlegt ákvörðunarvald um það
hvort sæstrengur til raforkuflutn-
ings yrði lagður milli Íslands og Evr-
ópu. Það kynni að ráðast af markaðs-
aðstæðum og ef einkaaðilar t.d.
kynnu að sjá sér hag í því að leggja
slíkan streng þá væri
þeim það frjálst.
Í þriðja lagi virtist
ekki ljóst hvort Ísland
yrði með einhverjum
hætti undirselt sam-
eiginlegri raforkupólitík
Evrópu, t.d. varðandi
verðlagningu til not-
enda, jafnvel þótt eng-
inn væri strengurinn.
Og nú er ég spurður
af hverju ég hafi skipt
um skoðun á 3. orku-
pakkanum og sé ekki
lengur andvígur innleiðingu hans.
Svarið er: Ég hef ekki skipt um skoð-
un. Forsendur fyrir innleiðingu orku-
pakkans á Íslandi hafa breyst; þær
eru ekki lengur hinar sömu og ég var
andvígur.
Í fyrsta lagi er nú búið þannig um
hnútana að stjórnarskrárvandinn er
ekki lengur til staðar – að mati sömu
varfærnu fræðimannanna og ég
fylgdi að málum þegar þeir sögðu að
hann væri fyrir hendi.
Í öðru lagi er nú hafið yfir allan
vafa að það verður enginn sæstrengur
lagður til raforkuflutnings án þess að
Alþingi taki um það sérstaka ákvörð-
un.
Í þriðja lagi er nú alveg á hreinu að
á meðan enginn er sæstrengurinn
hefur raforkupólitík í Evrópu, á borð
við þá sem snýr t.d. að verðlagningu,
ekkert gildi og enga þýðingu á Ís-
landi. Með öðrum orðum: innleiðing 3.
orkupakkans leiðir ekki af sér hærra
raforkuverð til notenda á Íslandi.
Og nú spyr ég sjálfan mig: skipti
ég um skoðun? Svarið er aftur nei.
Öllum efasemdum mínum var mætt.
Og ég er spurður: stangast þetta
ekki á við ályktun síðasta lands-
fundar Sjálfstæðisflokksins um þessi
mál? Enn er svarið nei. Sú ályktun
var svohljóðandi: „Sjálfstæðis-
flokkurinn hafnar frekara framsali á
yfirráðum yfir íslenskum orkumark-
aði til stofnana Evrópusambands-
ins.“ Ekkert af þeim þingmálum sem
nú liggja fyrir um 3. orkupakkann
felur í sér að gengið sé gegn þessari
ályktun. Af samtölum mínum við
sjálfstæðisfólk á fyrrnefndum lands-
fundi réð ég að flestir höfðu áhyggj-
ur af 3. orkupakkanum af sömu eða
svipuðum ástæðum og ég rakti hér
að framan. Þær áhyggjur eru
óþarfar.
Eftir Pál
Magnússon »Ég hef ekki skipt um
skoðun. Forsendur
fyrir innleiðingu orku-
pakkans á Íslandi hafa
breyst; þær eru ekki
lengur hinar sömu og ég
var andvígur.
Páll Magnússon
Höfundur er oddviti Sjálfstæðis-
flokksins í Suðurkjördæmi.
Orkupakkinn – aðalatriðin