Fréttablaðið - 08.06.2019, Blaðsíða 12

Tvær hugmyndir hafa
komið fram um mögulega
lausn á því hversu margir
eru í búðunum við Cox’s
Bazar. Hugmyndirnar þykja
hins vegar hvor annarri
verri.
BANGLADESS Staða þjóðf lokksins
Róhingja hefur lítið batnað frá því
um 700.000 þeirra flúðu ofsóknir og
of beldi í Rakhine-ríki í heimaland-
inu Mjanmar fyrir tæpum tveimur
árum. Róhingjarnir gista enn flótta-
mannabúðir í Bangladess en þar
var fyrir um hálf milljón Róhingja
samanlagt. Erfiðlega gengur að sjá
fyrir þörfum þeirra og of beldi og
glæpir eru daglegt brauð í hinum
risavöxnu flóttamannabúðum.
Samkvæmt greiningu blaða-
manna heimsmálaritsins Foreign
Affairs er ekkert útlit fyrir að staðan
lagist í bráð og Róhingjar geti snúið
aftur til síns heima. Með tíð og
tíma hefur alþjóðlegur þrýstingur
á stjórnvöld í Mjanmar minnkað og
þau því ekki séð sig knúin til þess
að bjóða flóttamennina velkomna
aftur heim. Þær hugmyndir sem eru
uppi um lausn á deilunni þykja ekki
heillandi.
Langur aðdragandi
Aðgerðir hersins, og þess meirihluta
almennra borgara sem aðhyllist
hugmyndafræði um að Mjanmar
skuli einvörðungu vera fyrir búdd-
ista, voru harðar og of beldisfullar.
Rannsakendur á vegum Sameinuðu
þjóðanna sökuðu æðstu yfirmenn
hersins um þjóðarmorð, glæpi gegn
mannkyninu og stríðsglæpi en
greint hefur verið frá bæði fjölda-
morðum og því að bæir Róhingja
hafi verið brenndir til grunna.
Saga ofsókna gegn Róhingjum er
hins vegar mun lengri og spannar
áratugi. Þessar ofsóknir hafa versn-
að með árunum frá því herinn tók
völdin í landinu árið 1962. Völd
sem hann heldur enn að miklu leyti
þótt almennir borgarar fái að velja
sér þrjá fjórðu hluta þingmanna og
stóran hluta ráðherra.
Stjórnvöld hafa ekki samþykkt
Róhingja sem einn þeirra þjóð-
f lokka sem „eiga heima“ í Mjan-
mar. Hafa raunar aldrei viljað kalla
Róhingja sínu rétta nafni. Róhingjar
hafa ekki fengið að njóta fullra
mannréttinda, fá ekki ríkisborg-
ararétt og mega til að mynda ekki
koma saman í hópum.
Í flóttamannabúðum
Nú er staðan sú að Róhingjar á flótta
í Bangladess eru fleiri en Róhingjar í
Mjanmar. Þetta er afleiðing áratuga-
langrar þróunar en of beldi gegn
Róhingjum hefur komið í bylgjum. Í
einum stærstu flóttamannabúðum
heims, við borgina Cox’s Bazar,
þrífast glæpir og of beldi. Róhingjar
njóta ekki ferðafrelsis og hafa skert
aðgengi að skólakerfinu og atvinnu,
að því er Foreign Affairs greindi frá.
Fram til ársins 2017 voru stjórn-
völd í Bangladess lítið hrifin af
komu flóttamannanna og reyndu
meðal annars að neita þeim um
aðstoð alþjóðlegra hjálparsam-
taka. Það breyttist hins vegar eftir
að þjóðarmorðin 2017 hófust og
almenningsálitið snerist Róhingj-
um í vil.
Hasina Wazed, forsætisráðherra
Bangladess, beitti sér á þessum
tíma fyrir því að Róhingjar fengju
matvæli og aðrar nauðsynjar. Þessi
afstaða hafði þó breyst í septem-
ber síðastliðnum þegar Wazed til-
kynnti um að Bangladess hefði ekki
lengur efni á því að hýsa fjöldann.
Í mars sagði Shahidul Haque
utanríkisráðherra svo frá því að
ríkið myndi ekki taka á móti f leiri
Róhingjum. Búist hefði verið við því
að ástandið væri tímabundið og til
þess að leysa úr því þyrfti að sann-
færa mjanmörsk stjórnvöld um að
skapa réttar aðstæður svo f lótta-
fólkið gæti komið heim.
Þrýstingsleysi
Fyrri of beldisöldur og ofsóknir
gegn Róhingjum hafa ekki leitt
til þess að alþjóðasamfélagið taki
höndum saman og beiti sér fyrir
lausn á málinu. Og þótt andstaðan
við aðgerðir mjanmarska hersins
árið 2017 hafi verið hávær var
orðum ekki fylgt eftir með nógu
viðamiklum aðgerðum til þess að
þvinga Mjanmar til þess að taka
aftur á móti flóttafólkinu og tryggja
öryggi þess.
Kínverjar og Rússar hafa beitt sér
gegn því að öryggisráð Sameinuðu
þjóðanna dragi mjanmarska hers-
höfðingja til ábyrgðar fyrir þátt
sinn í málinu. Og þótt Bandaríkin,
Kanada og ESB hafi innleitt þving-
anir gegn mjanmörskum einstakl-
ingum og stofnunum og Alþjóðlegi
sakamáladómstóllinn tilkynnt um
að dómstóllinn hafi lögsögu í máli
herforingja hefur þetta ekki dugað
til.
Nú þegar athyglin beinist annað
og þrýstingurinn á Mjanmar hefur
minnkað hefur mjanmarski herinn,
samkvæmt mannréttindaráði Sam-
einuðu þjóðanna, byggt yfir eyði-
lagða bæi Róhingja. Þannig þykir
herinn vera að reyna að koma í veg
fyrir að Róhingjar geti yfir höfuð
snúið aftur heim.
Óraunhæfar áætlanir
Tvær hugmyndir hafa verið kynnt-
ar til sögunnar um hvernig sé hægt
að leysa úr þeim erfiðleikum sem
Róhingjar þurfa að kljást við í
hinum risavöxnu f lóttamanna-
búðum. Hugmyndirnar hafa ekki
vakið neina lukku á meðal f lótta-
manna sjálfra og virðist óraunhæft
að þær verði nokkurn tímann að
veruleika.
Fyrst ber að nefna samkomulag
sem Bangladess og Mjanmar gerðu
síðla árs 2018 fyrir tilstuðlan Kín-
verja. Mjanmar samþykkti þá að
taka aftur á móti 1.500 skráðum
f lóttamönnum á viku og vista í
tímabundnum skýlum. Þegar það
kom hins vegar að því að senda
fyrstu 1.500 aftur yfir landamærin
bauð enginn sig fram til þess að fara.
„Ekki einn einasti Róhingi hefur
boðist til þess að snúa aftur til Rak-
hine vegna þess að aðstæður þar
bjóða ekki upp á það. Á Bangla-
dess nú að gjalda fyrir að hafa sýnt
ábyrgð og samkennd með ofsóttum
minnihlutahóp?“ spurði fyrrnefnd-
ur Haque á fundi öryggisráðsins í
mars síðastliðnum.
Þessi afstaða Róhingja er síður en
svo óvænt í ljósi þess að stjórnvöld
í Mjanmar hafa lítið gert til þess að
tryggja að ofsóknum linni. Ekki
stóð heldur til að Róhingjar fengju
að njóta frelsis í Rakhine heldur
hefðu þeir þurft að gista í f lótta-
mannabúðum í umsjón hersins í
heimalandinu.
Hin hugmyndin snýst ekki um að
senda Róhingja heim. Stjórnvöld í
Bangladess sögðu frá því í vor að
Róhingjum yrði fundið nýtt heimili
á eynni Bhasan Char í Bengalflóa.
Enamur Rahman almannavarna-
ráðherra sagði í mars að þar yrðu
meira en 100.000 Róhingjar vistaðir
í framtíðinni og þar gætu þeir búið
við betri aðstæður en í búðunum
við Cox’s Bazar.
Bhasan Char-áætlunin nýtur tak-
markaðra vinsælda og hafa óháð
félagasamtök lagst gegn henni.
Mannréttindavaktin (HRW) sagði í
tilkynningu þann 14. mars að þessi
manngerða eyja væri afar viðkvæm
fyrir náttúruöflum á borð við hita-
beltisstorma. Yanghee Lee, erind-
reki SÞ í Mjanmar, heimsótti eyjuna
í janúar og sagðist einfaldlega ekki
viss um hvort það væri í raun hægt
að búa á eyjunni.
Íbúar á nærliggjandi Hatiya-
eyju sögðu svo ekki vera. Stormar
eyddu hluta eyjunnar ár hvert og
eyjarskeggjar á Hatiya þorðu ekki
að ferðast til Bhasan Char. Einnig
hafa blaðamenn og greinendur sagt
að eyjan yrði í raun eins og fangelsi
fyrir Róhingja.
Miðað við stöðuna eins og hún er
í dag er afar fátt sem bendir til þess
að Róhingjar geti snúið heim í bráð
í viðunandi aðstæður.
Róhingjar fastir í erfiðum aðstæðum
Stjórnvöld í Mjanmar hafa ekkert gert til þess að rúm milljón Róhingja sem flúði ofsóknir og þjóðarmorð í Rakhine-ríki til
Bangladess geti snúið aftur heim. Flestir eru nú í yfirfullum flóttamannabúðum þar sem glæpir eru tíðir og búa við skert réttindi.
Lífið í flóttamannabúðunum er erfitt fyrir þá fjölmörgu Róhingja sem þar eru. Búðirnar eru of fjölmennar og glæpir algengir. Engin lausn virðist þó vera í sjónmáli. NORDICPHOTOS/AFP
Þórgnýr Einar
Albertsson
thorgnyr@frettabladid.is
8 . J Ú N Í 2 0 1 9 L A U G A R D A G U R12 F R É T T I R ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð
0
8
-0
6
-2
0
1
9

0
7
:2
6
F
B
0
9
6
s
_
P
0
9
2
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
9
6
s
_
P
0
8
5
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
9
6
s
_
P
0
0
5
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
9
6
s
_
P
0
1
2
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
2
3
2
F
-F
8
D
C
2
3
2
F
-F
7
A
0
2
3
2
F
-F
6
6
4
2
3
2
F
-F
5
2
8
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
5
A

F
B
0
9
6
s
_
7
_
6
_
2
0
1
9
C
M
Y
K