Skagablaðið - 12.10.1989, Blaðsíða 9

Skagablaðið
9
Daníel Ágústínusson í ham í Magna 1965: „Bœjarstjórnin svíkur gefn-
ar yfirlýsingar".
Skaginn 18. febrúar 1949. Á þessari forsíðu hamast blaðið bœði á
Dögun og þeim sem oft var haldið fram að fjármögnuðu útgáfu
Dögunar, Rússum.
Elínborg Kristmundsdóttir var
í ritnefnd Dögunar árið 1949 og
fjallaði í 4. blaði þess árs um það
sem hún kallaði rússagrýluna,
„óskabarn íslenzka afturhalds-
ins“.
„t>ví er haldið fram, að við
viljum vinna að því að Rússar nái
hér bólfestu og yfirráðum. Þetta
er bjálfaleg og heimskuleg ó-
sannindaflækja, og sýnir úrræða-
leysi og vandræðaleysi þessara
aumu þjóna“, skrifar Elínborg
og átti þá við þá aumu þjóna
Bandaríkjamanna á fslandi.
„Þessir
föðurlandssvikarar“
Árið 1949 er eftirminnilegt ár í
íslenskum stjórnmálum. Þá tók
Alþingi ákvörðun um inngöngu
íslands í NATO og það er vissu-
lega fengur að því að geta lesið
um þá atburði í bæjarblöðum.
Fjórtánda apríl 1949, rúmlega
hálfum mánuði eftir að Alþingi
tók þessa umdeildu ákvörðun, er
leiðari um málið í Skaganum.
Þar eru mótmælin á Austurvelli
kölluð fyrirlitleg ofbeldisverk og
skrílslæti sem framin eru á frek-
legan hátt. Þá er í leiðaranum
ýjað að því að þarna hafi komm-
únistar verið að því komnir að
fremja byltingu!
Framtak gefur kommúnistum
þessa einkunn í leiðara 7. apríl:
„Öll þjóðin þekkir nú af eigin
raun, hvert manneðli þessir
föðurlandssvikarar hafa að
geyma. Kommúnistar hafa þegar
reist sinn bautastein og graf-
skriftin er í fullu samræmi við líf
þeirra hér á landi.
Við lýsum sök á hendur
kommúnistum, hvar á landinu
sem þeir búa, fyrir að hafa viljað
og vilja frelsi þjóðarinnar feigt
og friðinum blásið í ófrið“.
Dögun kom út um þessar
mundir og hafði auðvitað aðra
sögu af þessum atburðum að
segja. Blaðið hafði þessa fimm
dálka fyrirsögn á foríðu:
„Bandaríkjaleppar hræddir við
afleiðingar gerða sinna“.
Síðan segir í inngangi fréttar-
innar: „Svo alvarlegur ótti hafði
gripið Bandaríkjaleppana á Al-
þingi, s.l. miðvikudag, er þeir
höfðu samþykkt að selja íslenzk
landréttindi Bandaríkjum Norð-
ur-Ameríku, að þjóðinni for-
spurðri, að Bjarni Ben þorði
ekki að sitja uppréttur í bíl sín-
um heim úr Alþingishúsinu,
heldur lagðist endilangur á gólf
bílsins, og í því aumkunarverða
ástandi var honum keyrt heim.“
Glæsilegasta sigurár
sósíalismans
Þessi blöð fjölluðu sem sagt
ekki bara um bæjarmál. Má
raunar heita að ekkert milli him-
ins og jarðar hafi verið þeim
óviðkomandi.
Dögun reyndi af fremsta
megni að sýna bæjarbúum fram á
yfirburði sósíalismans og leitaði
m.a. fanga í fjarlægum heims-
hornum. I september 1949 hafði
blaðið mynd á forsíðu af Maó í
góðum félagsskap og í mynda-
texta greinir frá sigrum kín-
versku alþýðuhersveitanna.
„Árið 1949 hefur þess vegna orð-
ið glæsilegasta sigurár sósíalism-
ans frá upphafi hreyfingarinnar“.
Á baksíðu er önnur mynd og
þar kveður við allt annan tón.
Myndin sýnir breska hermenn
við verkfallsbrot og í myndatexta
er sagt frá verkföllum og annarri
óáran í auðvaldssamfélaginu
Bretlandi. Laun þar eru sögð rýr.
Skaginn hafði hins vegar þessi
ráð til þeirra sem voru veikir fyr-
ir kommúnisma: „Kynnið ykkur
hið kommúnistíska lýðræði
þeirra landa sem stefnan er í
framkvæmd nú. Athugið afdrif
smáríkjanna í nágrenni
Rússlands. Og, hlustið eftir
friðarvilja og sættfýsi Rússa á
áralöngum friðarþingum. — Mér
finnst það allt lúta dauðanum en
ekki lífinu.“ („Kommúnismi er
helstefna“, 10. tbl. 1. árg.
Ekki var þó bara tekist á um
stóru málin. Blöðin sendu hvert
öðru alltaf af og til skeyti þar sem
farið var háðulegum orðum um
innihald andstæðingablaðanna.
Framtak heilsaði Dögun auðvit-
að þegar hún kom fyrst út og lýs-
ir innihaldi hennar svona:
Sennilega þýtt
úr rússnesku
„Léttar minningargreinar um
horfna gæðinga (sællar minning-
ar), brennandi hugvekja um ætt-
jarðarást (sennilega þýtt úr rúss-
nesku), háfleyg grein, er höfund-
ur (af lítillæti) telur ekki betri en
gamalt og slitið pennaskaft (hvað
er laukrétt) og sitthvað fleira
kryddað hárfínum bókmennta-
perlum. Ef ráða má af líkum
(dögun blaðsins) má telja víst, að
það eigi í vændum milda kvöld-
vöku (orðalag Skagans).“
Þessa sendingu fékk Dögun frá
Framtaki nokkrum blöðum
sfðar:
„Dögun“, blað kommúnista á
Akranesi, nýr krötunum því um
nasir þessa dagana, að blað
þeirra, „Skaginn", sé stutt fjár-
hagslega af Alþýðubrauðgerð-
inni, eða jafnvel gefið út af
henni. Hvað sem rétt kann að
vera í þessu, þá er hitt þó vísara
að kommúnistablaðið hér, eins
og alls staðar annars staðar, er
hvort tveggja í senn kostað og
stjórnað af rússneskri „brauð-
gerð“, en pródúktið er þó sjaldn-
ast annað en fjörefnalaust
klístur. — Þeim ferst ekki að
tala, rússnesku peðunum, sem
saurugast hafa mélið í pokan-
um“.
Sölubörn fyrir
aðkasti og sneypum
Dögun gat ekki setið á sér og
svaraði þessu skeyti hálfum mán-
uði síðar: „Ekki klýjar Sjálf-
stæðisflokkinn við lýginni frekar
en fyrri daginn, og mikil er trú
hans á trúgirni fólksins, ef hann
ætlar fólki að gleypa við fullyrð-
ingum hans um að Dögun sé gef-
in út fyrir rússneskt fé og stjórn-
að þaðan.
En hverju getur hann ekki bú-
ist við að íslenzkir kjósendur
trúi, heildsalaflokkurinn, sem
hefur aflað mestu af sínu fylgi
með þeirri máttlausu og auð-
sæjustu lýgi sem hugsast getur,
sem sé því að telja fólki trú um,
að hann sé allra stétta flokkur“.
(10. tbl. 2. árg.)
Það var skammt til kosninga
þegar þetta var skrifað og kom-
inn hiti í menn. Það birtist í ýms-
um myndum, bæði á síðum blað-
anna og í öðru. Dögun segir frá
því í september 1949 að nokkuð
hafi borið á að sölubörn blaðsins
hafi orðið fyrir „aðkasti og
sneypum af hálfu andstæðinga
sósíalista. Slíkt hátterni á ekkert
skylt við heiðarlega stjórnmála-
baráttu, en ber aðeins vott um
skort á háttvísi". Stjórnmálabar-
áttan átti sér ýmsar hliðar.
Almennt má segja um mál-
flutning þessara blaða á fyrstu ár-
unum að miklu fremur hafi verið
tekið mið af baráttunni um al-
þjóðamál og landsmál en nú
tíðkast í pólitískum bæjarblöð-
um. Málflutningurinn er allur
rætnari og óvandaðri en nú,
stóru orðin eru hvergi spöruð og
andstæðingunum upp til hópa
lýst sem hinum fyrirlitlegustu
karakterum á flesta lund.
Skaginn
Skaginn hóf göngu sína 4.
júní 1948 og var ætlað að verða
vikublað. Að útgáfunni stóðu
Alþýðuflokksfélag Akraness og
Félag ungra jafnaðarmanna á
Akranesi, en síðar tók Alþýðu-
flokksfélagið alfarið við henni.
Blaðið kom út árin 1948,
1949 og 1950, en síðan hef-
ur útgáfan staðið með hléum.
31. árgangur kom út árið 1987,
en síðan hefur Skaginn ekki
komið út.
í október árið 1964 tók kjör-
dæmisráð Alþýðuflokksins á
Vesturlandi þá ákvörðun að
gera Skagann að málgangi
flokksins í kjördæminu öllu.
Dögun
Dögun var bæjarblað Sósíal-
istafélags Akraness og kom
fyrst út í ársbyrjun 1948. Dögun
kom nokkrum sinnum út 1948,
1949 og 1950, en eftir það létu
sósíalistar sér nægja að eiga
málgagn sameiginlegt með öðr-
um sósíalistum á Vesturlandi.
Alþýðubandalagið tók
nafnið Dögun hins vegar
upp aftur árið 1978, þegar það
hóf útgáfu bæjarblaðs. Þá var
enn komið að kosningum og
þótti ástæða til þess að gefa út
sérstakt málgagn á Akranesi
Hinni nýju Dögun var fylgt út
hlaði með þessum orðum:
„Vonandi færir blaðið Dögun
Akurnesingum pólitíska dögun
hið bráðasta, svo svartnætti því,
sem fylgir yfirburðum hægri
flokkanna ljúki“.
Framtak
Framtak er elst þeirra blaða
sem enn koma út á Akranesi
Blaðið kom fyrst út 12. janúar
1946 í litlu broti og útlit þess var
þá fremur látlaust. Allur fyrsti
árgangurinn kom út í þessu litla
broti, en myndarskapurinn var
miklu meiri á öðrum árgangi
sem kom 1948.
Framtak hefur að jafnaði
komið út sem blað Sjálf-
stæðismanna á Akranesi, þótt
dæmi séu um að blaðið hafi
brugðið sér í gervi blaðs Sjálf-
stæðismanna í Vesturlandskjör-
dæmi.
Það gildir um Framtak eins
og hin blöðin að ekki hefur
náðst að koma út blaði á ári
hverju.
Maani
Framsóknarmenn urðu síð-
astir flokka á Akranesi til þess
að gefa út bæjarblað. Daníel
Ágústínusson átti mestan heið-
ur af því að Magni hóf göngu
sína 21. apríl 1961. Daníel sá
um útgáfu Magna lengst af, en
með honum í ritnefnd voru í
upphafi Guðmundur Björnsson
oj^Þorsteinn Ragnarsson.
Utgáfa Magna hefur verið
nokkuð jöfn í gegnum tíð-
ina, en tölublöð hvers árgangs
hafa aldrei verið mjög mörg.
Flest urðu þau kosningaárið
1970, 10 blöð.
í upphafi 11. árgangs, 1971,
var tilkynnt að blaðinu hefði
verið breytt í kjördæmisblað.
IMMHl
Auglýsendurl
Það cru hyggindi,
að auglýsa i MAGNA.
Skólar ó Akranesi
NfTT S KIP :
Ólafur
Sigurðsson
AK 370

HteggviSur Hendri
Bœjarstjórnin svíkur
gefnar yfirlýsingar
Við álagningu útsvars i sumar frlldi framtals-
nefnd niður samþykktir er bæjarstjórnin hafði
einróma gert um útsvarsfrádrátt sjómanna og
giftra kvenna, sem vinna utan heimilis og fylgt
hefur verið undanfarin 2—3 ár.
Stj<>rnir Sjómanna- og vélamannadeilda Verka-
lýðsfélags Akraness hafa skrifað framtalsnefnd
kæru út af máli bessu og sent um það erindi til
bæjarstjórnar og leitað aðstoðar hennar. Af sama
tilefni hafa 90 konur undirskrifað áskorun til
hiejarstjórnarinnar. Erindi |æssi eru birt á öðr-
stað i blaðinu.
Frarnliald ri bts. 5.
A bæjarstjórnarfund
tekin var ákvörðun um
erindi tveggja fjöl-
mennra deilda Verka-
lýðsfélags Akraness
— um útsvarsmálin
vakti það athygli, að
annar stóll Alþýðu-
flokksins í bæjar-
stjórninni var auður.
Hefur það aldrei kom
ið fyrir áður á þessu
kjörtímabili. Við þetta
tækifæri þótti hentugt
að láta annan hæjar-
fulltrúann hverfa. Er
þetta kannske fyrir-
boði? Menn velta þvi
nú fyrir sér, hvort Al-
þýðufl. muni sækjast
frekar eftir kjörfylgi í
bæjarstjórn eða ganga
sem deild i Sjálfstæðis-
fl. sem hefur stjórnað
honum að undanförnu.
Tillögur I útsvarsmálinu
I. I'tsvnrsmál
sjómanna
„I liUtni ol br*fi Sjóm
Óiofur J. Þóróarton.
Artall VaWimortl."
íttor undir otkvœót
i svolelldo lillogu.
tamþykírir Bojartljórn
tomþykkir baejar-